Inleiding

Langs de Raamsteeg liggen het dienstgebouw en het daarop aansluitende 'Spiritusmagazijn'. Rechts van deze gevelwand bevindt zich een bij het museumcomplex behorende CUSTOSWONING.

Het tegelijkertijd met de tweede bouwfase (1905-1911) van het museum, als dienstwoning gebouwde huis was oorspronkelijk bestemd voor de bewaker van het museum. In 1968 werd het pand inwendig verbouwd en kreeg het een functie als koffiekamer van het Museum. Na hierop volgende moderniseringen en aanpassingen is van het oorspronkelijke inwendige weinig bewaard gebleven, waardoor het interieur voor de bescherming nauwelijks van belang is. De bouw van de custoswoning is uitgevoerd door aannemer Louis Raaymakers uit Wouw (N.Br.). Het museum maakt deel uit van het beschermde stadsgezicht Leiden.

Omschrijving

De custoswoning is met de linker gevel door middel van een tussenlid met doorrit met het dienstgebouw verbonden. Het vanuit een L-vormige plattegrond, in baksteen met details van grijze hardsteen opgetrokkken woonhuis met verdieping staat onder met leien gedekt (Maasdekking) schilddak, afgeknot schilddak en zadeldak. De gevels worden verlevendigd door banden geglazuurde gele baksteen. De plint wordt afgedekt door een hardstenen rand.

Asymmetrische voorgevel met entree links van een risalerende trapgevel. Voordeur onder een driedelig, met glas-in-lood ingevuld bovenlicht in een ondiepe portiek. Op de verdieping twee gekoppelde, evenals de overige rechtgesloten vensters tussen hardstenen latei met strek en dito onderdorpel, en een smalle bakstenen penant. De hoger opgaande symmetrische risaliet heeft op de begane grond een vensterpartij met drie gekoppelde, getoogde vensters met geprofileerde bakstenen montanten, die rusten op de plint. De eveneens driedelige vensterpartij op de verdieping heeft een hoger middenraam, die evenals de vensters aan weerszijden onder latei staan en worden overspannen door ontlastingsboogjes. De tegen een dwarskap aanstaande geveltop is voorzien van hardstenen dekplaten en een rond oeil de boeuf. Blinde rechter zijgevel.

In de linker zijgevel op de begane grond een getoogd en een kleiner rechtgesloten venster. Tegen de linker zijgevel een plat tussenlid, dat de woning met het dienstgebouw verbindt.

In de voor- en de achtergevel van dit tussenlid staan getoogde paneel-/vleugeldeuren met bovenramen onder een segmentboog met hardstenen aanzetstenen. De muurdelen worden beëindigd door een uitgemetseld fries met bloktand en een hardstenen deklijst. De achterzijde van de woning toont een uitbouw van één bouwlaag met plat dak, een blinde zijgevel en een achterzijde met een venster en een deur met bovenlicht onder gekoppelde lateien. Het platte dak is voorzien van een houten balustrade.

Het platte dak is bereikbaar via een deur met zijlicht. Het hogere gedeelte hier links van heeft een symmetrische gevelindeling met op de begane grond een getoogd venster aan weerszijden van een dubbele deur met ramen en getoogd bovenlicht. Op de verdieping een uit drie gekoppelde vensters bestaande vensterpartij onder eveneens gekoppelde lateien. De hoge schoorstenen en de oorspronkelijke roedenverdeling in de vensters zijn in de loop van de tijd verdwenen.

Waardering

De woning is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een culturele ontwikkeling, vanwege de plaats die het inneemt in de typologische ontwikkeling van museumgebouwen in het algemeen en die in Leiden in het bijzonder, en vanwege de oorspronkelijke, nauw met de stad Leiden verbonden functie.

De woning is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde vanwege de kwaliteiten van het ontwerp, vanwege het materiaalgebruik en de ornamentiek, als een belangrijk specimen uit het oeuvre van een vooraanstaand architect en vanwege de specifike samenhang tussen in- en exterieur.

De woning heeft stedebouwkundige en ensemblewaarde vanwege de met de geschiedenis van Leiden verbonden situering en vanwege de zeer nauwe relatie tussen de diverse bouwdelen van het museum.

De woning is tevens waardevol vanwege de herkenbaarheid en de gaafheid van het exterieur.