Inleiding

De naar een vroeger nabijgelegen buitenverblijf genoemde Rijnzichtbrug is gebouwd in 1932 in opdracht van de gemeente Leiden. Delen van deze naast een spoorbrug gelegen VERKEERSBRUG, zowel als het bijbehorende BRUGWACHTERSHUISJE en het TRANSFORMATORHUISJE worden gekenmerkt door een karakteristieke interbellum vormgeving, verwant aan de bouwstijl van de Nieuwe Haagse School. De Rijnzichtbrug is een deels beweegbare brug met vijf doorgangen over het Galgewater tussen de Morsweg en de Haagweg. Het beweegbare gedeelte is een enkele ophaalbrug, waarvan de ijzeren bovenbouw is vervaardigd door de ijzerfabriek Figee te Haarlem. De vaste brugdelen zijn vervaardigd uit baksteen en graniet, evenals het brugwachtershuisje. Ook een trafohuisje, de oorspronkelijke lantaarnpalen en de afsluithekken maken deel uit van het brugcomplex en vallen eveneens onder de bescherming van rijkswege.

Omschrijving

Vast brugdeel met bakstenen borstweringen met granieten hoekelementen en dekplaten. Brugpijlers eveneens samengesteld uit onderdelen van baksteen en graniet. De bakstenen brugdelen worden geaccentueerd door decoratieve uitmetselingen. Vier vaste brugonderdoorgangen met een doorvaarthoogte van 2.20 m. en overspanningen (3 x 7.65 m. en 1 x 8.00 m.) in de vorm van liggers van gewapend beton, waartussen stalen liggers en een dubbel, in oorsprong houten dek. Beweegbaar brugdeel met ijzeren bovenbouw waarin vrijstaande raamwerk-hameistijlen met volwandige delen aan de onderzijde, vakwerk-balanspriemen met een zware broekbalk en een rechtgesloten hameipoort, eveneens met vakwerkinvulling. Brugdek met balustrade van ijzeren stangen, bevestigd aan de balanspriemen met stangen en aan de hameipoort met kwadranten. Doorvaarthoogte en doorvaartbreedte van het beweegbare brugdeel eveneens 2.20 m. respectievelijk 8.00 m. Met het noordelijke vaste deel van de brug verbonden, in baksteen opgetrokken brugwachtershuisje onder uitkragende houten gootlijst en met asfaltpapier gedekt tent-/zadeldak.

Kopgevel aan noordzijde met oorspronkelijke houten deur en decoratieve metselverbanden. Aan weerszijden van de deur, in het verlengde van de deklijsten van de borstweringen liggende granieten elementen. Boven de deur een latei, aan weerszijden van de deur iets zakkend en onder de kap doorgetrokken als lijst over alle gevels. Aan de oostzijde, evenals aan de westzijde een blinde gevel met in de beide hoeken aan zuidzijde een raam. Deze maken deel uit van een zesdelige, gebroken vensterpartij met houten kozijn en granieten onderdorpel over de gehele zuidkant van het gebouwtje.

Hieronder een korte halfronde bakstenen onderbouw, waarvan het linker deel als kwartronde onderbouw doorloopt tot in het water en is voorzien van twee kleine, rechtgesloten vensters.

Het vlakke deel daar rechts van heeft een granieten rand, waaronder een wapen van de stad Leiden en de naam "Rijnzichtbrug" uitgevoerd in terracotta. In een staand tableautje de vermelding "Ao 1932". Tegen deze basis van het huisje een steiger met ducdalven.

Aan de oostzijde van de brug een transformatorhuisje, gebouwd in één opzet met de brug en het brugwachtershuisje.

Opgetrokken vanuit een rechthoekige plattegrond, in met decoratieve uitmetselingen verlevendigde baksteen en voorzien van een met asfaltpapier gedekt zadeldak met uitkragende houten daklijsten. De gevel aan spoorzijde en de noordelijke kopgevel zijn blind. In de naar de weg gekeerde westgevel drie rechtgesloten ijzeren deuren, in de zuidelijke kopgevel één, eveneens rechtgesloten deur onder over alle gevels doorgetrokken betonnen latei en rollaag. In de top van deze kopgevel een staand venster met waterdorpel.

De brug is nog voorzien van de oorspronkelijke, uit de bouwtijd van de brug daterende, aan de granieten delen van borstweringen bevestigde ijzeren lantaarnpalen, alsmede twee stel vierdelige, ijzeren afsluithekken.

Waardering

De Rijnzichtbrug is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde als een goed voorbeeld van in een typische interbellumstijl uitgevoerd brugcomplex met esthetische kwaliteiten vanwege de vormgeving en detaillering en vanwege het materiaalgebruik.

De samenstelling uit verschillende, fysiek, visueel en functioneel met elkaar verbonden onderdelen geeft aan het complexje tevens ensemblewaarde.

De brug heeft stedebouwkundige waarde als belangrijke verbinding tussen twee, door het Galgewater gescheiden stadsdelen.

De brug is tevens van belang vanwege de gaafheid en herkenbaarheid.