Pijnenburg, Baarn
Omschrijving onderdeel 1: HOOFDGEBOUW (Pijnenburg).
In verschillende bouwperioden tot stand gekomen blokvormig huis op T-vormige grondslag, waarvan het oudste gedeelte, naar ontwerp van de architect Vingboons, dateert uit 1647 en de dwarsgevel daar in de tweede kwart van de negentiende eeuw haaks tegenaan is geplaatst. Het geheel is in de negentiende eeuw witgepleisterd. Het zeventiende-eeuwse gedeelte (west) bestaat uit een kelder, souterrain en een bel-etage onder een met grijze kruispannen gedekt afgeplat schilddak. Op de hoeken van het dak vier schoorstenen. Centraal in de symmetrisch ingedeelde zuidwest gevel is de tegenwoordige hoofdingang, die daar in 1913/14 door Hanrath is geplaatst en is georiënteerd op een groot gazon met waterpartij. De omlijste deur met bovenlicht op de bel-etage is bereikbaar via een natuurstenen trap. Onder de trap een toegangsdeur naar het souterrain. Ter weerszijden van de ingang twee traveeën bestaande uit een vierruits venster in het souterrain en een venster met tweeruits bovenlicht voorzien van persiennes op de bel-etage. De meest rechtse vensteras is omwille van een uitbouw gehalveerd. Boven de lijstgevel twee dakkapellen. Tegen de blinde noordwest gevel is in 1996 een rechthoekige garage gebouwd in de stijl van het huis, deze is voor de bescherming van ondergeschikt belang. De noordoost gevel van het oude huis bestaat uit vijf traveeën opgebouwd uit een vierruits schuifvenster in het souterrain en een venster met tweeruits bovenlicht op de bel-etage. Twee halfrond afgesloten dakkapellen met cirkelvormig draaivenster. Het negentiende-eeuwse gedeelte is hoger opgetrokken dan het zeventiende-eeuwse deel en bestaat uit een souterrain en twee bouwlagen onder een met grijze kruispannen gedekt schilddak. Op de nok twee en in het dakschild (noordwest) één schoorsteen. De zuidoost gevel is vijf traveeën breed met een middenrisaliet, dat geleed wordt door vier pilasters waartussen drie dubbele glazen tuindeuren met halfrond getraceerd bovenlicht zijn geplaatst. Voor het risaliet een zuilenportiek van vier hardstenen Ionische zuilen staande op een hardstenen zes-tredig bordes met aan weerszijden een twintigste-eeuwse vierkante hardstenen tuinvaas. In het portiek een cassetteplafond (drie cassetten) versierd met grote rozetten. Boven het portiek een balkon met smeedijzeren balustrade waarachter drie dubbele glazen balkondeuren. Ter weerszijden van het middenrisaliet een hoog T-venster bekroond door een houten kroonlijst rustend op consoles en een meerruits venster. Alle met persiennes. In beide zijgevels twee vensterassen gevormd door meerruits vensters met persiennes. In het midden een halfronde dakkapel met vierruits draaivenster. Rondom het huis een bordes afgewerkt met lage bakstenen muurtjes met trappetjes naar ontwerp van Hanrath (1913/14). Aan de zuidoostkant van het huis een terras afgebakend door een halfronde lage bakstenen muur waarop twee vierkante hardstenen vazen staan. In het INTERIEUR is ondermeer van belang het trappenhuis met ovaalvormige trap uit 1917; het stucplafond in de gang uit 1917; de 'haard'kamer naar het ontwerp van de toenmalige bewoner E.H.D.Insinger met een monumentale marmeren schouwpartij, houten balkenplafond en lambriseringen uit ca.1917; de grote zaal met stucplafond en eenvoudige schouwpartij uit ca.1830 en negentiende-eeuws behangsel.
Waardering
Het HOOFDGEBOUW is van algemeen belang:
- vanwege het in oorsprong 17de-eeuwse hoofdgebouw in Hollands-classicistische stijl naar ontwerp van de architect Vingboons, dat is uitgebreid in 1835 door Homan en in het begin van de 20ste eeuw door Hanrath;
- vanwege de 19de-eeuwse interieurelementen en de bijzondere 'haard'kamer uit het begin van de 20ste eeuw;
- vanwege de markante ligging binnen de historische tuin- en parkaanleg;
- vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Omschrijving van het complex, voorzover gelegen in de gemeente Baarn.
In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), KOETSHUIS (3), CASCADE ANNEX KEERMUUR (4), IJSKELDER (5), KAS (6), BRUGGETJES (7a en 7c t/m 7h). De oudste vermelding van de naam Pijnenburg dateert uit 1606. In 1647 liet de eigenaresse, Sara de Wael, weduwe van Jacob Jacobz. Hinlopen, een buitenhuis in Hollands-classicistische stijl bouwen naar ontwerp van Philips Vingboons. De plattegrond en voorgevel van het huis zijn door de architect in zijn boek 'Afbeeldsels der voornaemste Gebouwen' (1648) opgenomen. Vingboons zelf schreef als commentaar 'dese Huysinge gebouwt in een oude vermaarde plantagie genoemt Pijnenburg (...) is een bequam huys met veel vertrecken daerin, en is seer sterck en wel doortimmert'. Op een tekening uit 1730 is een bescheiden formele aanleg te zien. Het huis lag op een omgracht terrein waarop ook een boerderij, een hooiberg en een duiventoren stonden. Behalve het huis is van deze aanleg niets meer aanwezig. In 1823 toen het goed in handen kwam van Andries de Wilde voltrokken zich grote veranderingen. Haaks op het zeventiende-eeuwse huis werd een nieuwe vleugel geplaatst, zodat het geheel een T-vormige plattegrond kreeg (1835). De entree en bel-etage kwamen een verdieping hoger te liggen, waardoor het huis thans van zowel een souterrain als een kelder is voorzien. In de nieuwe gevel werd de hoofdingang onder een zuilenportiek geplaatst. Door de architect Erik Frederik Homan werd het oude huis verkleind en het interieur geheel vernieuwd. De Wilde gaf de tuinarchitect Hendrik van Lunteren de opdracht het park in landschapsstijl aan te leggen. Op de kadastrale minuut uit 1832 is de slingerende waterpartij al ingetekend. In het begin van de twintigste eeuw werd het huis nogmaals verbouwd onder leiding van de architect J.W.Hanrath (1913/14). De buitenplaats was in 1860 in het bezit gekomen van de familie Insinger en werd vanaf 1911 door E.H.D Insinger permanent bewoond. Bij de verbouwing werd de hoofdingang naar de achterbouw verplaatst en werd ten zuidwesten van de hoofdgevel een cascade annex keermuur/pergola toegevoegd. In deze periode werd ook het koetshuis gebouwd.
Voor de bescherming van ondergeschikt belang zijn twee sierhekken ter markering van de oprijlaan, de twee in het park gelegen bakstenen boogbruggetjes uit 1959, de recent gebouwde houten bruggetjes en de twee schuren.
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De historische buitenplaats Pijnenburg is gelegen tussen de eigendommen van Paleis Soestdijk en Kasteel Drakesteyn. Het driehoekige perceel wordt aan de westzijde begrensd door weilanden met houtwallen. Aan de zuidoostzijde volgt de grens de straat Pijnenburg (binnen de omgrenzing opgenomen is de dienstwoning het Jachthuys). De grens aan de zuidzijde wordt gevormd door de Biltseweg.
Waardering
De HISTORISCHE BUITENPLAATS PIJNENBURG is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:
- vanwege het in oorsprong 17de-eeuwse Hollands-classicistische hoofdgebouw naar ontwerp van Vingboons;
- vanwege de bij de buitenplaats behorende deels in structuur en deels in detail gaaf bewaard gebleven park- en tuinaanleg in landschapsstijl naar ontwerp van H. van Lunteren in de tweede kwart van de 19de-eeuw;
- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
– | Kastelen, landhuizen en parken | Kasteel, buitenplaats | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Pijnenburg | 1 | – | 3744 BW | Baarn | – | – | Ja |
Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
---|---|---|---|
Kastelen, landhuizen en parken | Kasteel, buitenplaats | – | – |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | D | 628 | – | Baarn |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1825 | 1850 | – | verbouwing |