Inleiding

BOEKWINKEL MET BOVENHUIS en achterbouw in 1868 naar ontwerp van architect Herman Rudolf Stoett gebouwd in Electische stijl op de hoek van de Koningsstraat met een voor Leeuwarden kenmerkende afgeronde hoek. Het pand is als boekhandel met bovenhuis in gebruik gebleven.

In de tweede helft van de negentiende eeuw nam het verkeer per as in de binnenstad dusdanig toe dat vooral bij smalle straten een goed zicht op kruispunten door bouwkundige ingrepen bevorderd moest worden. Elders is dit doel veelal bereikt door bij verbouwingen voor te schrijven dat de hoeken afgesnoten moesten worden. De gemeente Leeuwarden trachtte bij dergelijke hoekpanden, veelal winkelhuizen, zo veel mogelijk grond te verkrijgen of de verbouwing anderszins te subsidiëren om door het afronden van de scherpe hoeken het zicht te verbeteren en de passage te vergemakkelijken. In Leeuwarden zijn nog steeds veel van die kenmerkende afgeronde hoeken te vinden, zoals deze op de hoek van niet zeer brede Voorstreek-kade en de smalle Koningsstraat, de oudst gedocumenteerde afgeronde hoek van Leeuwarden.

Omschrijving

EXTERIEUR: Winkelhuis op een nagenoeg vierkante grondslag van drie volledige bouwlagen en een afgeknotte schildkap met aan de Koningsstraat-zijde een achtervleugel van twee lagen met aan kap. Het hoofdelement op de hoek is aan weerszijden van de afgeronde hoek drie traveeën breed en diep en symmetrisch van opbouw en uitdossing. Hardstenen borstwering afgedekt met een geprofileerde onderdorpelband. De begane grond geheel gepleisterd, rond de ingang en op de hoekpenanten geblokt, de etalagevensters omlijst en daarboven in verdiepte vakken in reliëf aan beide zijden het opschrift: Boekhandel o van o A. Meijer, waarbij de o staat voor reliëfcikels. De penanten aan weerszijden van de ingang en op de zijhoeken lopen als pilasters met verdiepte vakken over de twee verdiepingen door die tegen de kroonlijst en onder de goot beëindigd worden door gepaarde acanthusconsoles. Tussen de tweede en derde laag een geprofileerde onderdorpelband; de gevel wordt afgesloten door een kroonlijst met een tandlijst op de overgang naar de geprofileerde goot. De grote, segmentvormig gesloten T-vensters zijn in pleister omlijst. Het metselwerk, nog zichtbaar tussen al het gepleisterde lijstwerk, is van bruine baksteen. De ingangspartij is niet geheel origineel meer. Het afgeronde bovenlicht is er nog, maar de deur is vernieuwd en staat thans enigszins verdiept in de hoek. Boven de deur een kwartrond balkon met balusterhek en rustend op consoles, waarachter openslaande, afgeronde deuren. Het afgeknotte schilddak is belegd met blauw geglazuurde golfpannen.

De hoogst eenvoudige achterbouw van ondergeschikt belang. Twee lagen en kap hoog en op de eerste laag vijf en op de tweede vier lagen breed. Beneden is omstreeks 1975 de derde travee, oorspronkelijk deur, dichtgezet en is de vijfde travee, oorspronkelijk venster, tot deur met trapstoep geopend. Boven was de eerste travee oorspronkelijk al als nis dichtgezet. Alle gevelopeningen zijn rechtgesloten. De gevel van bruin baksteenmateriaal bezit geen versieringen in pleister en wordt afgesloten door een vlakke kroonlijst en een geprofileerde goot. Op het voorschild van de schildkap een kapel met hijsbalk en verder een hoge, uitgemetselde schoorsteen.

INTERIEUR: De winkel is diverse malen verbouwd en bevat geen oorspronkelijke onderdelen meer; het souterrain onder het achterhuis evenmin, op een koekoek na die de meidenkamers die daar zaten verlichtten. Het achterhuis met nieuwe trapopgang is geheel vernieuwd. Het hoofdvolume is qua indeling grotendeels in oorspronkelijke staat. Op de tweede laag heeft de ruime hoeksalon geen oorspronkelijke schouw meer, maar de gestucte bekroning van de mantel is nog aanwezig. De wandkasten met behangdeuren zijn nissen geworden. Aan weerszijden van hoge suitedeuren staan twee brede paneeldeuren, waarvan een aan één zijde vlak betimmerd. De salon heeft een rijk, oorspronkelijk stucplafond met dubbele rand; de buitenrand met wafelmotief met decoratieve toefjes, de binnenrand geprofileerd met hoekornamenten en met een flink middenornament met bloementuiltjes en -guirlandes. Oorspronkelijke vensteromlijsingen en op de afgeronde hoek openslaande deuren met gebogen glaspanelen naar het balkon. De kleinere achterkamer bezit de oorspronkelijke paneeldeuren en eenvoudig gestuct plafond met klein middenornament en een schuine hoekschouw. De oorspronkelijke trap naar de derde laag wordt geflankeerd door een kleine ingebouwde kast met paneeldeur en heeft balusters. Op de derde laag zijn aan de Voorstreekzijde twee kamers samengetrokken en voorzien van zachtboardplafond. De ruime achterkamer heeft paneeldeuren, schouw met omlijsting en een iets beschadigd stucplafond met middenornament. Originele kapconstructie met op zolder een tontoilet en een afgetimmerde meidenkamer met restant bedstede en wandkast.

WAARDERING

Winkelpand van algemeen cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig belang vanwege

- de voor Leeuwarden kenmerkende afgeronde hoek als middel tot verbetering van het zicht en de passage voor het verkeer;

- de uitwendig nagenoeg gave Eclectische stijl;

- de inwendig grotendeels gave Eclectische woonsalon en andere originele interieuronderdelen in het interieur;

- de stedenbouwkundige ligging op een kruispunt van grachten en wegen met de kenmerkende hoekoplossing.