Van Oldenbarneveldtstraat 90, Arnhem
Inleiding
MAGAZIJNGEBOUW van het voormalige P.G.E.M. onderstation te Arnhem en thans in gebruik als kantoor bij de gemeentelijke Dienst Milieu en Openbare Werken. Het object is in 1939 gebouwd naar ontwerp van ingenieur H. Fels in Nieuwe Haagse School-stijl met functionalistische invloeden. Het gebouw staat direct aan de Van Oldenbarneveldtstraat en sluit aan de zuidzijde aan op het hijsgebouw (B). Het toegevoegde deel van de vijfde bouwlaag is voor de bescherming van ondergeschikt belang.
Omschrijving
Bedrijfsgebouw dat bestaat uit een langgerekt voormalig magazijn van vier bouwlagen (recent één verdieping toegevoegd) en souterrain op rechthoekig grondplan. Aan de noordzijde naast de poort bevindt zich een kleine lage vleugel met een rijwielstalling in het souterrain, kantoorruimten in de eerste bouwlaag en kleed- en wasruimten in de tweede bouwlaag (thans kantoor). Zowel het hoofdgebouw als de lage vleugel hebben een plat dak met betonnen overstek. De gevels zijn opgetrokken in gele en rode baksteen en gemetseld in Noors verband met verdiepte voegen.
De VOOR- en ACHTERGEVEL van het magazijngedeelte zijn zestien vensterassen breed en hebben per bouwlaag een strook rechthoekige vensters tussen doorgaande betonnen latei en lekdorpel van basaltlava. De souterrainverdieping bezit lage drieruits ramen die gescheiden worden door bakstenen muurdammen. De eerste bouwlaag bezit twaalfruits onderramen met stolpgedeelte en vierruits bovenlichten met klapraampjes die gescheiden worden door wit gepleisterde dammen van gewapend beton. De tweede en derde bouwlaag bezitten achtruits onderramen met om en om een stolpgedeelte en vierruits bovenlichten die gescheiden worden door wit gepleisterde dammen van gewapend beton. De vierde bouwlaag bezit achtruits ramen die gescheiden worden door gemetselde muurdammen. De achtergevel heeft in de eerste bouwlaag ter plaatse van de derde tot en met de zevende vensteras een los- en laadplaats met luifel op twee ronde kolommen. De invulling van dit gedeelte is vernieuwd. De twee trappenhuizen op de hoeken van de achtergevel zijn tot boven de daklijst opgetrokken en voorzien van een om de hoek gaande, uitkragende glazen vliesgevel.
De RECHTER ZIJGEVEL bezit in de derde en vierde bouwlaag elk vijf gekoppelde tweeruits ramen met gezamenlijke lekdorpel. De lage vleugel heeft aan de straatzijde een rond licht, twee stroken van drie lage rechthoekige vensters boven elkaar en een brievenbus van basaltlava. De zijgevel rechts bezit in de souterrainverdieping vijf gekoppelde vierruits ramen; in de eerste bouwlaag een doorgaande hoge vensterstrook met draairamen die op de hoek met de achtergevel is afgerond; in de tweede bouwlaag vijf gekoppelde tweeruits ramen. De gevel aan het binnenterrein heeft een gemoderniseerde ingang in de hoek met het voormalige magazijngebouw en in de tweede bouwlaag vier gekoppelde lage enkelruits ramen.
Waardering
MAGAZIJNGEBOUW uit 1939 van het voormalige P.G.E.M. onderstation te Arnhem.
- Van architectuurhistorische waarde als goed voorbeeld in exterieur van een industrieel gebouw in Nieuwe Haagse School-stijl van ir H. FELS. Kenmerkend zijn de in- en uitspringende blokvormige bouwmassa's, de horizontale banden, het kettingverband, de verdiepte voegen en de stalen vensters. De zakelijke opzet en de glazen trappenhuizen aan de achterzijde verraden invloeden van het functionalisme. Als zodanig is het object een goed voorbeeld van het werk van ingenieur H. Fels.
- Van stedebouwkundige waarde als essentieel onderdeel van het grotendeels behouden onderstation in Arnhem, dat van belang is wegens de hoogwaardige kwaliteit van de bebouwing. Als zodanig heeft het object ensemblewaarde met de overige bedrijfspanden van dit voormalige industriële complex. Het object heeft met name vanwege het grote langgerekte bouwvolume en de ligging direct aan de Van Oldenbarneveldtstraat een bijzondere betekenis voor het aanzien van het industriegebied 't Broek en omgeving.
- Van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van de technische ontwikkeling van de elektriciteitsvoorziening en als zodanig een zeer waardevol en, als onderdeel van het onderstation, zeldzaam overblijfsel van industriële architectuur.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
Voormalig ONDERSTATION van de N.V. Provinciale Geldersche Electriciteits-Maatschappij en thans in gebruik als kantoor en werkplaats bij de gemeentelijke dienst Milieu en Openbare Werken. Het complex is gesitueerd op een rechthoekig terrein op de zuidwestelijke hoek van de Van Oldenbarneveldtstraat en de Broekstraat. Even ten westen hiervan stond aan de Nieuwe Kade de gemeentelijke elektriciteitscentrale; een ontwerp van architect G. Versteeg uit 1907 (verwoest in de Tweede Wereldoorlog).
De spanningsverliezen die bij grote afname in het oorspronkelijke 10 kV-net optraden, leidden in 1919 tot het opvoeren van de bedrijfsspanning tot 50 kV en daarmee tot de bouw van enkele onderstations alwaar deze spanning voor verdere distributie werd omgevormd naar 10 kV. Het Arnhemse onderstation bestond in eerste opzet (1927-1929) uit:
1. een BEDIENINGSGEBOUW;
2. een HEFTOREN annex WERKPLAATS;
3. een rijtje van vier FABRIEKSWONINGEN met toegangspoort aan de Broekstraat. In 1939 werd het complex voltooid met:
4. een langgerekt MAGAZIJNGEBOUW;
5. en een GARAGE, beide aan de Van Oldenbarneveldtstraat.
De hoofdingang werd toen tussen het magazijn en de garage gesitueerd, nabij de hoek van de Broekstraat en de Van Oldenbarneveldtstraat.
Alle complexonderdelen zijn in Nieuwe Haagse School-stijl ontworpen door de Haagse ingenieur H. FELS (1882-....); huisarchitect van de P.G.E.M. tot 1955. Kenmerkend zijn de in- en uitspringende blokvormige bouwmassa's, de horizontale banden, de gevels van gele en rode baksteen in Noors verband, de verdiepte voegen en de stalen ramen. Het voormalige magazijngebouw aan de Van Oldenbarneveldtstraat vertoont bovendien kenmerken van het werk van architect W.M. Dudok, zoals overstekende luifels, uitspringende halfronde bouwmassa's voor trappenhuizen en horizontale vensterstroken. De gebeeldhouwde sluitstenen boven de personeelsingangen van het bedieningsgebouw en de werkplaats èn de consoles van de hoogspanningsmast zijn vervaardigd door Gijs Jacobs van den Hof.
Waardering
Voormalig P.G.E.M. ONDERSTATION uit het tweede kwart van de twintigste eeuw.
- Van architectuurhistorische waarde als goed voorbeeld van een grotendeels gaaf en compleet bewaard gebleven industrieel complex, dat opvalt door de hoogwaardige esthetische kwaliteit van de samenstellende onderdelen, zoals de gave verhoudingen, het goede materiaalgebruik en de bijzondere ornamentiek. Toepassing van de Nieuwe Haagse School-stijl in de afzonderlijke bedrijfsgebouwen heeft geleid tot architectonische eenheid. Als zodanig is het complex een goed voorbeeld van het werk van ir H. FELS. Met name het hijsgebouw en het bedieningsgebouw bezitten een aantal bijzondere en/of karakteristieke interieurelementen.
- Van stedebouwkundige waarde als onderdeel van het in de eerste helft van de twintigste eeuw tot ontwikkeling gebrachte industriegebied 't Broek aan de oostelijke rand van het Arnhemse stadscentrum, waarin het complex vanwege de omvang, de situering aan een kruising en de verschijningsvorm een bijzonder beeldbepalend element vormt.
- Van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van de technische ontwikkeling van de elektriciteitsvoorziening en als zodanig een zeer waardevol, en als onderstation zeldzaam overblijfsel van industriële architectuur.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Magazijn | Handelsgebouwen, opslag- en transportgebouwen | Opslag | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Van Oldenbarneveldtstraat | 90 | – | 6827 AN | Arnhem | – | – | Ja |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | D | 5688 | – | Arnhem |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1939 | 1939 | – | vervaardiging |
Name | Beroep | Notitie |
---|---|---|
Fels, Hendrik ; Gelderland | architect / bouwkundige / constructeur | – |