Inleiding

De VILLA met HEKWERK, 't Haveke, is gebouwd ca. 1910 in de Um 1800-stijl. De villa is gelegen in een grote tuin aan de zuidzijde van de Velperweg op de hoek van de Oude Velperweg en de Velperweg en heeft de ingang gericht op de Velperweg. Het pand herinnert aan het zeer voorname karakter, dat de Velperweg vanaf de tweede helft van de vorige eeuw kreeg. Vanaf deze tijd vestigden zich hier rijke Nederlanders en oud-kolonialen. Er verrezen vele grote villa's, waaronder in het begin van deze eeuw ook enkele in Um 1800-stijl. De term Um 1800 is afkomstig uit Duitsland, waar de verdringing van de historiserende bouwstijlen aan het begin van deze eeuw grote weerstand opriep. In 1908 publiceerde de Duitse architect Paul Mebes het boek "Um 1800-Architektur und Handwerk im letzten Jahrhundert ihrer traditionellen Entwicklung". Het boek, dat een zeer grote verspreiding genoot, was bedoeld om de oude architectuuropvattingen weer nieuw leven in te blazen en om te dienen als een voorbeeldenboek van historische vaak barokke architectuur. Gebouwen in Um 1800-stijl zijn te herkennen aan een klassieke of barokke opbouw, waarvan ook de vaak onjuist gebruikte ornamentiek (zuilen, pilasters, festoenen, yeux de boeuf etc.) ontleend lijkt aan barok of rococo. Hoewel de vormgeving conservatief was, werd wel gebruik gemaakt van bouwtechnische vernieuwingen. In Arnhem staan aan de Velperweg enige grote villa's in Um 1800-stijl en ook het voormalig kledingmagazijn Voss op de hoek van de Rijnstraat en de Grote Oord is een goed voorbeeld van deze tussen ca. 1910 en 1920 vooral voor villa's, winkels en kantoren gebruikte stijl. De villa heeft aan de Velperweg een dubbel toegangshek tussen gemetselde hekpijlers. In de tuin rechts van de villa ligt een later gebouwde garage die niet onder de bescherming valt.

Omschrijving

Het huis heeft een min of meer rechthoekige plattegrond, bestaat uit twee bouwlagen en is gedekt met een afgeplat, overstekend schilddak met gezwenkte schilden, gedekt met gesmoorde tuiles du Nord. Op de vier nokhoeken zijn schoorstenen geplaatst met spiegels en profiellijsten. In drie dakschilden bevinden zich dakkapellen. De dakkapel in het voorschild heeft dubbele veelruits draairamen geflankeerd door Ionische pilasters en gezwenkte, gesneden klauwstukken en wordt afgesloten door een kroonlijst. De dakkapel in het rechter dakschild is van hetzelfde type met een dubbel veelruits draairaam, maar zonder klauwstukken. De dakkapel in het linker dakschild is in het midden segmentvormig afgesloten. Links en rechts bevinden zich veelruits draairamen en in het midden een dubbel veelruits draairaam. De gevels zijn opgetrokken in rode baksteen, gemetseld in staand verband. Om het huis loopt een bakstenen plint met een gepleisterde deklijst. Op alle gevelhoeken bevinden zich pilasters van de kolossale orde, bekroond door gepleisterde Ionische kapitelen met vergulde guirlandes. De gevels worden afgesloten door een gekornist, witgeschilderd houten hoofdgestel, bestaande uit een architraaflijst, een fries met tandlijst en een ruim overstekende, geprofileerde bakgoot op klossen.

De VOORGEVEL aan de Velperweg is symmetrisch ingedeeld en heeft vijf traveeën. De licht risalerende middentravee is op de begane grond gepleisterd met blokverdeling. Tegen het gepleisterde gedeelte dat wordt afgesloten door een hoofdgestel, bevindt zich een rondboogvormig afgesloten porticus met balkon, gedragen door twee marmeren Toscaanse zuilen op vierkante postamenten met casementen. Voor de ingang bevindt zich een hardstenen bordestrap met drie treden. De porticus wordt afgesloten door een aan de voorzijde uitgezwenkt hoofdgestel met schelpmotief. Het balkon is voorzien van een uitgezwenkte balustrade met vierkante hoekposten met casementen. De rondboogvormig afgesloten deuropening is voorzien van een deur met schouderboogvormig afgesloten paneel en ovaal ruitje, een schouderboogvormig kalf met tandlijst en een rondboogvormig bovenlicht dat aan de binnenzijde van smeedwerk is voorzien. Aan weerszijden van de porticus bevinden zich in de risaliet nog twee smalle zijlichten met smeedwerk aan de binnenzijde. Links en rechts van de risalerende middenpartij bevinden zich in de plint nog twee keldervensters met een getoogde bovendorpel.

In de tweede bouwlaag bevinden zich in de middenrisaliet in een geprofileerde gepleisterde omlijsting dubbele balkondeuren met twee 4-ruits bovenlichten. Aan weerszijden van de balkondeuren bevinden zich twee bakstenen pilasters met ionische kapitelen en festoenen. Aan weerszijden van de middentravee bevinden zich in de eerst en tweede bouwlaag twee vensters. Op de eerste bouwlaag hebben deze vensters T-ramen met 8-ruits bovenlichten, op de tweede bouwlaag stolpramen met 8-ruits bovenlichten. De vensters hebben spiegelluiken die reiken tot aan de wisseldorpel. Alle vensters en deuren van het huis zijn aan de bovenzijde afgesloten door strekken.

De RECHTERZIJGEVEL heeft in de eerste bouwlaag aan de linkerzijde een vijfzijdige erker met balkon. In de bakstenen balustrade van het balkon bevinden zich een drietal yeux de boeuf, voorzien van een stucomlijsting met florale motieven en een smeedijzeren tracering. In de voorzijde van de erker bevindt zich een dubbele tuindeur met 8-ruits bovenlicht en een kalf met tandlijst. Onder de tuindeur bevinden zich een tweetal stoeptreden. In de smalle schuin geplaatste zijden van de erker zitten schuifraampjes met een 2-ruits bovenlicht. De zijkanten van de erker zijn voorzien van T-schuiframen met 6-ruits bovenlichten. Rechts van de erker bevindt zich een deur met een 6-ruits bovenlicht en een kalf met tandlijst. Hiernaast bevindt zich een lage, driezijdig gesloten uitbouw onder een plat met in de sluiting een deur met zijlichten, voorzien van een rollaag. De uitbouw is aan de bovenzijde afgesloten door een geprofileerde lijst met een bakgoot. In de tweede bouwlaag bevinden zich links dubbele balkondeuren met 10-ruits bovenlicht en een kalf met tandlijst en rechts een stolpraam met 8-ruits bovenlicht. De balkondeur en de smalle erkervensters zijn voorzien van spiegelluiken die tot aan de kalven reiken. De LINKERZIJGEVEL heeft op de eerste bouwlaag een zich over de gehele gevelbreedte uitstrekkende houten serre met plat op een bakstenen plint. De serre heeft een rechthoekige plattegrond met aan de voorzijde een halfrond uitgebouwd middengedeelte met gebogen bordestrappen. De serre is voorzien van Toscaanse zuilen die een klassiek hoofdgestel dragen en waartussen zich brede glaspanelen bevinden met 8-ruits ramen. In de tweede bouwlaag bevinden zich twee brede deurpartijen met dubbele schouderboogvormig afgesloten, openslaande deuren met veelruits bovenlichten en zijlichten, eveneens met bovenlichten. Tussen beide deuren een ovaal gepleisterd paneel met de tekst: "'t HAVEKE".

De ACHTERGEVEL heeft links van het midden een rechthoekige uitbouw over twee bouwlagen, die is doorgetrokken in een dakhuis met een vlak dak (3de bouwlaag). In deze uitbouw bevindt zich het trappenhuis. In de eerste bouwlaag bevinden zich twee verticaal geplaatste ovale vensters met rococo stucomlijsting. Hierboven bevindt zich halverwege de eerste en de tweede bouwlaag een groot venster met driedelig kozijn met drie 2-ruits glas-in-lood ramen. Daarboven bevindt zich halverwege de tweede bouwlaag en de zolderverdieping een soortgelijk venster dat echter iets hoger is en voorzien is van drie 3-ruits glas-in-lood ramen. Links en rechts van het trappenhuis sluiten twee éénlaags erkers met balkon aan, links een driezijdige en rechts een tweezijdige, die iets teruggeplaatst is t.o.v. het trappenhuis. Beide erkers zijn voorzien van T-schuiframen met een 8-ruits bovenlicht. De linker heeft bovendien nog een smal schuifraam met bovenlicht, terwijl de schuine zijde van de rechter een ovaal venster met stucomlijsting bezit. De balkons bezitten bakstenen balustrades met yeux de boeuf met stucomlijsting en smeedijzeren tracering. De dubbele balkondeuren hebben 10-ruits bovenlichten en een kalf met tandlijst. Rechts van de rechter erker bevindt zich in het hoofdblok onder een venster met T-schuifraam en 8-ruits bovenlicht en boven een dubbel draairaam met 8-ruits bovenlicht. Deuren en vensters zijn afgezien van de vensters in het trappenhuis voorzien van spiegelluiken die tot aan het kalf reiken.

Het huis heeft een smeedijzeren HEKWERK met een dubbel toegangshek tussen gemetselde hekposten met gepleisterde bekroningen.

Waardering

VILLA met HEKWERK uit ca. 1910-1915.

- Van architectuurhistorische waarde als een goed en gaaf voorbeeld van een villa in Um 1800 stijl. De villa bezit architectuurhistorische waarde vanwege de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp zoals goede verhoudingen, bijzonder materiaalgebruik en rijke ornamentiek.

- Van stedebouwkundige waarde vanwege de ligging aan de zuidzijde van de Velperweg, een oude uitvalsweg waar vanaf de tweede helft van de 19de eeuw grote villa's werden gebouwd.