Inleiding:

De VILLA met HEKWERK is gebouwd in 1912 in Um 1800-stijl. In 1928 werd de villa aan de achterzijde in dezelfde stijl uitgebreid door G. Feenstra. De villa is gelegen in een grote parkachtige tuin aan de zuidzijde van de Velperweg tegenover het park en militair invalidenhuis Bronbeek. Het pand herinnert aan het zeer voorname karakter, dat de Velperweg vanaf de tweede helft van de vorige eeuw kreeg. Vanaf deze tijd vestigden zich hier rijke Nederlanders en oud-kolonialen. Er verrezen vele grote villa's, waaronder in het begin van deze eeuw ook enkele in Um 1800-stijl. De term Um 1800 is afkomstig uit Duitsland, waar de verdringing van de historiserende bouwstijlen aan het begin van deze eeuw grote weerstand opriep. In 1908 publiceerde de Duitse architect Paul Mebes het boek "Um 1800-Architektur und Handwerk im letzten Jahrhundert ihrer traditionellen Entwicklung". Het boek, dat een zeer grote verspreiding genoot, was bedoeld om de oude architectuuropvattingen weer nieuw leven in te blazen en om te dienen als een voorbeeldenboek van historische vaak barokke architectuur. Gebouwen in Um 1800-stijl zijn te herkennen aan een klassieke of barokke opbouw, waarvan ook de vaak onjuist gebruikte ornamentiek (zuilen, pilasters, festoenen, yeux de boeuf etc.) ontleend lijkt aan de barok. Hoewel de vormgeving conservatief was, werd wel gebruik gemaakt van bouwtechnische vernieuwingen. In Arnhem staan aan de Velperweg enige grote villa's in Um 1800-stijl en ook het voormalig kledingmagazijn Voss op de hoek van de Rijnstraat en de Grote Oord is een goed voorbeeld van deze tussen ca. 1910 en 1920 vooral voor villa's, winkels en kantoren gebruikte stijl.

Omschrijving:

De VILLA bezit een samengestelde, min of meer rechthoekige plattegrond, een kelder, twee bouwlagen en een hoge zolderverdieping onder een samengesteld, afgeplat, geknikt schilddak, gedekt met leien in maasdekking. De uitbreiding van 1928 is lager dan het oorspronkelijke bouwvolume. De kroonlijst van de aanbouw sluit aan vlak onder het fries van de oorspronkelijke villa. De voorgevel bezit twee vooruitspringende, met schildvormige steekkappen gedekte, hoekpartijen, waartussen zich een door een gebogen porticus afgesloten, overdekt bordes met balkon bevindt. De steekkappen zijn voorzien van een piron. De rechter zijgevel bezit een risaliet, waartegen een halfronde erker met balkon is geplaatst, en een rechthoekige éénlaags uitbouw (1928). De linker zijgevel bezit links een rechthoekig, tweelaags bouwdeel met plat dak, dat aan de achterzijde doorloopt (1928). Rechts tegen dit bouwdeel bevindt zich een éénlaags uitbouw met plat dak. De achtergevel dateert uit 1928. Het linker deel van de achtergevel springt sterk naar voren en is voorzien van een halfronde erker. Tegen het terugliggende rechter deel van de achtergevel bevindt zich een nog later aangebouwde of gewijzigde tuinkamer met balkon.

Het dak bezit aan de voorzijde drie witgeschilderde houten dakkapellen, twee in de steekkappen met 12-ruits stolpraam, pilasters met ionische kapitelen, afgesloten door een hoofdgestel met segmentvormig fronton, beide voorzien van tandlijsten. In het midden bevindt zich een bredere dakkapel met drie 9-ruits ramen, afgesloten door een kroonlijst die in het midden segmentvormig is. In het linker dakschild bevinden zich twee dakkapellen, rechts een met 12-ruits stolpraam, links een met drie 9-ruits ramen. In het achterschild bevindt zich een dakkapel met 12-ruits stolpraam. Deze dakkapellen worden afgesloten door en kroonlijst. Bij alle dakkapellen zijn de zijkanten met leien bekleed. De gevels bestaan uit rode baksteen, gemetseld in kruisverband, bezitten een door een rollaag afgesloten trasraam en sluiten aan de bovenzijde af met een gepleisterd hoofdgestel, bestaande uit een geprofileerde architraaflijst, een fries, een tandlijst en een kroonlijst in de vorm van een ruim overstekende geprofileerde bakgoot op bewerkte klossen. De hoeken van de beide hoekrisalieten zijn aan de voorzijde en de zijkanten voorzien van gemetselde pilasters van de kolossale orde, voorzien van door hardstenen lijsten afgesloten basementen en van gepleisterde ionische kapitelen. De vensters worden afgesloten door steens strekken.

De symmetrisch ingedeelde VOORGEVEL is vier traveeën breed en bezit in de hoekrisalieten zowel op de begane grond als op de eerste verdieping vensters met driedelige kozijnen, waarin zich twee enkelruits ramen (op de verdieping 12-ruits) met boven het geprofileerde kalf 4-ruits bovenlichten en smalle 3-ruits zijlichten met 2-ruits bovenlichten bevinden. In de binnenste zijgevels van de hoekrisalieten bevinden zich op de eerste verdieping vensters met 4-ruits ramen en 2-ruits bovenlichten. De terugliggende middenpartij bezit op de begane grond en op de eerste verdieping resp. twee dubbele veelruits tuin- en balkondeuren in kozijnen op hardstenen neuten en voorzien van hardstenen onderdorpels, ieder met twee 4-ruits bovenlichten. Tussen de deuren op de begane grond bevindt zich een licht verdiept gemetseld veld, terwijl de muurdam tussen de deuren op de eerste verdieping voorzien is van een gepleisterde blinde oculus met lauwerkransomlijsting en festoen. Voor de tuindeuren ligt een segmentvormig naar voren springend bordes met een vloer, bestaande uit rode en zwarte zeshoekige tegels, op een in kops verband gemetselde plint, afgesloten met hardstenen dekplaten. De breed naar beneden uitlopende bordestrap is voorzien van hardstenen treden en zijkanten, versierd met gepleisterde bollen. Het bordes wordt afgesloten door een porticus, bestaande uit vier gepleisterde zuilen met basement en ionische kapitelen, die een gepleisterd hoofdgestel dragen. Het balkon bezit een smeedijzeren balustrade.

De asymmetrisch ingedeelde LINKER ZIJGEVEL is afgezien van de uitbouw aan de achterzijde vijf traveeën breed en bezit in de middentravee een rijk geornamenteerde ingangspartij, bestaande uit een rijk geornamenteerde natuurstenen omlijsting met casementen, praaltrossen in reliëf en een geprofileerde rondboog met tandlijst. Hierbinnen bevindt zich op hardstenen neuten het rijk geornamenteerde kozijn met bladranken en een met rococo-motieven versierd kalf. De deur is gewijzigd. Het rondboog bovenlicht is voorzien van een smeedijzeren rooster (zon en sterren). Rechts van de deur bevindt zich een ingemetselde steen met inschrift: "EERSTE STEEN/ GELEGD/ 27 APRIL 1912". Voor de ingangspartij bevindt zich een aan twee zijden toegankelijke, met hardsteen bedekte bordestrap met ijzeren balustrade met geornamenteerde spijlen.

Boven de deur bevindt zich een ovaal venster met twee halfovale 8-ruits ramen en een rijk geornamenteerde stucomlijsting van een lauwerkrans met draperieën aan de onderzijde uitmondend in weelderig fruit.

Rechts van de ingang bevinden zich twee Franse balkons met dubbele 8-ruits deuren en twee 4-ruits bovenlichten, stenen lekdorpels en smeedijzeren hekjes. Hierboven bevindt zich rechts een dubbel 6-ruits raam met twee 4-ruits bovenlichten en links een blind venster.

Links van de ingang bevinden zich drie kleine vensters met bovenlichten, gekoppeld door een doorlopend stenen kalf. Hierboven bevindt zich een groot negendelig venster (trappenhuis). De travee uiterst links heeft op de begane grond een rechthoekige uitbouw met een venster met drie 12-ruits ramen. Boven de uitbouw bevindt zich een venster met drie 6-ruits ramen en daarboven een venster met dubbel 6-ruits raam met twee 4-ruits bovenlichten.

Links hiervan bevindt zich een rechthoekige uitbouw met een houten deur en veelruits zij- en bovenlichten.

De asymmetrisch ingedeelde RECHTER ZIJGEVEL bezit een risaliet waartegen een segmentvormige erker met vijf enkelruits ramen met 6-ruits bovenlichten is gebouwd. Op de erker, die is afgesloten met een hoofdgestel met tandlijst, bevindt zich een balkon met smeedijzeren balustrade, een dubbele veelruits balkondeur met veelruits bovenlicht. Aan weerszijden van de deur bevinden zich twee vensters met ramen met 6-ruits bovenlichten. De balkonbalustrade is verlengd en loopt voor deze ramen door als raamhek. Links van de risaliet bevindt zich op de begane grond een venster met 9-ruits raam en bovenlicht en op de eerste verdieping twee vensters met ieder twee 6-ruits ramen en twee 4-ruits bovenlichten. Een dergelijk venster bevindt zich ook rechts van de risaliet, eveneens op de eerste verdieping. Hieronder bevinden zich nog een venster en een kelderlicht met een koekoek. Rechts hiervan bevindt zich een gewijzigde éénlaags uitbouw, afgesloten door een hoofdgestel met tandlijst, waarboven een veelruits venster met gedeeld bovenlicht is geplaatst.

De asymmetrisch ingedeelde ACHTERGEVEL bezit links een halfronde erker met zeven ramen en bovenlichten, afgesloten door een hoofdgestel met tandlijst. Rechts hiervan bevindt zich een dubbele 10-ruits tuindeur met twee 4-ruits bovenlichten en smalle 5-ruits zijlichten met 2-ruits bovenlichten. Geheel rechts bevindt zich een éénlaags, later aangebouwde of gewijzigde ruimte met plat dak.

Op de eerste verdieping bevindt zich links een venster met dubbel 6-ruits raam met twee 2-ruits bovenlichten en smalle 3-ruits zijlichten met bovenlicht. Rechts bevindt zich een venster met dubbel 6-ruits raam en twee 2-ruits bovenlichten. Boven de uitbouw bevindt zich een dubbele balkondeur met veelruits zij- en bovenlichten.

Het INTERIEUR verkeert nog voor een groot deel in oorspronkelijke staat. De vestibule bezit een marmeren vloer, een lambrizering van twee kleuren marmer, een stucplafond en een tochtdeur op marmeren neuten met zijlichten voorzien van gebrandschilderd glas-in-lood. In de ruime hal met diagonaal gelegde tegelvloer van wit en zwart marmer bevindt zich het trappenhuis met stucpanelen, twee ovale vensters met gebrandschilderd glas-in-lood en festoen-omlijsting en een houten bordestrap met lambrizering, geornamenteerde trappaal, spijlen, en handlijsten. De hal wordt in tweeën gedeeld door een serliana van wit en geelroze geaderd marmer. In het van houten balken voorziene plafond van de hal bevindt zich een ovale vide met houten balustrade. In de hal en in de kamer erachter bevinden zich twee schouwen in neorococo-stijl met posten van wit en zwart marmer, tegels, een schouderboogvormig afgesloten schoorsteenmantel en een boezem met stucdecoraties. De hal en kamers zijn verder voorzien van paneellambrizeringen en neoclassicistische deuromlijstingen met pilasters en hoofdgestel, deuren met schouderboogvormig afgesloten panelen. In de kamer met parketvloer achter de hal zijn radiatorkasten en muurkasten opgenomen in de lambrizering o.a. met getordeerde zuiltjes. Hier zijn de vensterbanken ingelegd met zwart marmer.

De voortuin wordt van het trottoir gescheiden door een HEKWERK met twee dubbele smeedijzeren draaihekken tussen twee maal twee gemetselde hekpijlers met gepleisterde afdekplaten en bollen.

Waardering:

VILLA met HEKWERK uit 1912, uitgebreid in 1928.

- Van architectuurhistorische waarde als een in ex- en interieur goed en gaaf voorbeeld van een villa in Um 1800 stijl, waarvan vooral het interieur zeer rijk is uitgevoerd. De villa bezit architectuurhistorische waarde vanwege de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp zoals goede verhoudingen, bijzonder materiaalgebruik en rijke ornamentiek.

- Van stedebouwkundige waarde vanwege de ligging tegenover het park en militair invalidenhuis Bronbeek aan de zuidzijde van de Velperweg, een oude uitvalsweg waar vanaf de tweede helft van de 19de eeuw grote villa's werden gebouwd.