Rietbeemdweg 15, Schijndel
Inleiding.
Aan het linker laantje in de noordwestelijke hoek van de begraafplaats liggen de op het noordwesten georiënteerde grafmonumenten van de familie Bolsius. Het oudere FAMILIEGRAF is direct aan het laantje gelegen en dateert uit 1881. Stilistisch vertoont het invloeden van de Neo-Renaissance en een gematigde Neo-gotiek.
De familie Bolsius was van grote betekenis voor de welvaart en industriële ontwikkeling van Schijndel en omgeving. Onder leiding van de familie, wiens stamboom tot in de zestiende eeuw teruggaat en verschillende grote geleerden tot haar voorverwanten kan rekenen, kon onder meer de kaarsenindustrie zich ontwikkelen.
Omschrijving.
Het grafmonument beslaat een rechthoekige plattegrond. Naar het zuidoosten nemen de diverse onderdelen toe in hoogte. Een lage, omlopende hardstenen voetplaat wordt aan drie zijden deels afgesloten met een gefrijnde, overkragende en licht oplopende hardstenen dekplaat. Een tweede, licht op- en aflopende afdekplaat ligt met de nok precies op de as van het grafmonument. Deze plaat sluit in de breedte net niet aan bij de aan weerszijden lopende afdekplaat maar dekt in de lengte ongeveer de helft van de rechthoekige plattegrond af (het noordwestelijke deel).
Op de andere helft verheft zich op de middenas een met zes pijlertjes afgezette hardstenen basis, precies in het verlengde van voornoemde afdekplaat en van dezelfde breedte. De zich verjongende, in geometrische vormen gebeeldhouwde pijlertjes zijn onderling verbonden middels een koperen stang en omzomen een licht oplopende tombe die met haar hoofdeinde opgaat in het onderste deel van een haaks erop geplaatste, driedelige opstand. Op de vier zich verjongende zijden van het middendeel zijn witmarmeren plaquettes geschroefd. Het bovendeel heeft aan elke zijde een in reliëf gehouwen frontonachtige driehoek, via acroteriën met elkaar verbonden, met binnen het driehoekige veld twee gekruiste palm- of looftakken onder een kruisnimbus, symbolisch voor de Overwinning in de zin van de gelukkige voleinding van het leven. Deze opstand wordt bekroond met een kalkstenen sculptuur van een op een stapel rotsblokken staande vrouwenfiguur. Aan haar voeten een wapenschild met de tekst 'RUSTPLAATS FAMILIE BOLSIUS' en in haar rechterhand een (versoberd, bovenste arm afgebroken) kruis met de epitaaf 'IN HOC SIGNO VINCES'. De vrouwenfiguur, met lange golvende haren is blootvoets en draagt een lang gewaad met een als ceintuur geknoopt doek om haar middel.
Waardering.
Het familiegraf van de familie Bolsius is van algemeen belang.
Het object heeft cultuurhistorische waarden als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van de rooms-katholieke grafcultuur aan het einde van de negentiende eeuw en van een sociale ontwikkeling. Het feit dat het hier gaat om de familie Bolsius verhoogt de lokale cultuurhistorische waarde. Daarnaast is het cultuurhistorisch waardevol vanwege de bijzondere uitdrukking van het type grafmonument. Het object bezit kunsthistorische waarde wegens de bijzondere opzet en de detaillering.
Het object heeft tesamen met het toegangshek, het kruisbeeld en de andere grafmonumenten ensemblewaarde als onderdeel van een historisch gegroeid religieus ensemble aan de Rietbeemdweg.
Het object is van belang wegens de gaafheid en heeft zeldzaamheidswaarde op grond van de uniciteit van de verschijningsvorm.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding.
Op de r.-k. begraafplaats aan de Rietbeemdweg te Schijndel bevinden zich vijf objecten die voor bescherming in aanmerking komen: het BEGRAAFPLAATSHEK, waarin het TOEGANGSHEK, met HEKPIJLERS en SCULPTUREN (1), een KRUISBEELD (2), een GRAFMONUMENT (3), een FAMILIEGRAF (4) en nog een GRAFMONUMENT (5).
De begraafplaats beslaat een rechthoekige, op het zuidoosten georiënteerde plattegrond en ligt ingeklemd tussen de Rietbeemdweg, de Deken Baekersstraat, de Mgr. Bekkersstraat en het belendende perceel in het noordoosten.
Onder invloed van de ideeën van de Verlichting veranderde in de loop van de achttiende eeuw de gewoonte om de doden in en om de kerken te begraven. Na eerdere, vruchteloze pogingen werd in 1810, na de inlijving van ons land door de Fransen, een definitief algeheel verbod van kracht welk uiteindelijk ook in Schijndel een einde maakte aan het begraven in en om de kerk. Na het vertrek van de Fransen volgde in 1829 een gelijkluidend Koninklijk Besluit dat het begraven van de doden binnen de bebouwde kom verbood. In Schijndel werd uitgeweken naar voornoemd terrein dat diende ter vervanging van de rondom de Sint Servatiuskerk aan de Markt aangelegde begraafplaats.
Omschrijving.
De begraafplaats ligt op een rechthoekig terrein dat aan drie zijden is omzoomd met een coniferenhaag en aan de Rietbeemdweg -de voorzijde- is afgezet met het hekwerk tussen pijlers voorzien van sculpturen. In dit hekwerk bevinden zich twee toegangen waarachter twee laantjes naar de achterzijde van de begraafplaats voeren. Achter de rechtertoegang staan aan weerszijden van dit laantje beuken en bevindt zich direct achter de toegang een halfrond plaatsje met beukenhaag. Aan het einde van dit rechter laantje staat het kruisbeeld. Langs het rechter laantje liggen veel vrij recente graven. De indeling van de begraafplaats aan het linker laantje is strikt hiërarchisch naar maatschappelijke positie. Aan het linker laantje liggen van achteren naar voren: kindergraven, graven van de geestelijkheid (waaronder het te beschermen grafmonument van pastoor Antonius van Alphen), graven van notabelen (waaronder twee te beschermen grafmonumenten van de familie Bolsius) en graven van de overigen.
Waardering
Het complex, bestaande uit een begraafplaatshek, waarin toegangshekken met pijlers en sculpturen, verder een kruisbeeld en drie grafmonumenten, is van algemeen belang.
Het heeft cultuurhistorische waarden als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van de rooms-katholieke grafcultuur in de tweede helft van de negentiende eeuw en, in het geval van de grafmonumenten, van een sociale ontwikkeling.
Verder is het cultuurhistorisch waardevol daar in het complex technische en typologische -en daarmee innovatieve- ontwikkelingen tot uitdrukking komen.
Het complex bezit kunsthistorische waarden wegens de hoogwaardige esthetische kwaliteit, de bijzondere ornamentiek van diverse ontwerpen en het zeer gevarieerde materiaalgebruik (onder andere hardsteen, (geprofileerde) baksteen, cementsteen, zandsteen, kalksteen, marmer, smeed- en gietijzer).
Het complex is van belang wegens de gaafheid van de te beschermen objecten en de zeldzaamheid van enkele onderdelen.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Graf | Uitvaartcentra en begraafplaatsen | Begraafplaats en -onderdelen | oorspronkelijke functie | – |
Grafmonument | Uitvaartcentra en begraafplaatsen | Begraafplaats en -onderdelen | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Rietbeemdweg | 15 | – | 5482 JA | Schijndel | linker laan noordwesthoek | BY | Ja |
Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
---|---|---|---|
Uitvaartcentra en begraafplaatsen | Begraafplaats en -onderdelen | – | Familiegraf |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | G | 1309 | – | Schijndel |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1881 | 1907 | – | vervaardiging |