Inleiding.

GEMEENTEHUIS uit 1909. Ontwerp van architect C.A. Oomen (Oosterhout) in eenvoudige Neo-Renaissance vormen. De bouwsom bedraagt f 9.930,-. De aannemer is Cornelis van de Avoirt (Oosterhout). Voor die tijd vergaderde de gemeenteraad van 's-Gravenmoer in het "Slotje", Hoofdstraat 50.

Het uurwerk in de topgevel van het gemeentehuis is eveneens uit 1909. Het is een geschenk van G.A. Loeff (Amsterdam) aan de gemeenschap van 's-Gravenmoer.

In 1993 is het gemeentehuis aan de achterkant uitgebreid met een nieuwe raadzaal en een administratiekantoor. Laatstgenoemde is door een glazen corridor met het oude gemeentehuis verbonden. De uitbreiding behoort niet tot het monument.

Omschrijving.

Het gemeentehuis, op rechthoekige plattegrond, heeft twee bouwlagen onder een zadeldak parallel aan de weg tussen tuitgevels. Op de linker hoek van de voorgevel een drielaagse achthoekige torenuitbouw onder torendak met lantaarn waarin luidklokje bekroond door windwijzer. Verder is de voorgevel drie traveeën breed en symmetrisch van opzet. In het midden een risaliet bekroond door zadeldakje met tuitgevel aan de straat. Een dubbele voordeur op de begane grond, balkon op de verdieping en in de top een uurwerk met wijzerplaat en jaartal 1909. Voor de ingang een bordes met vier treden. De voorgevel heeft driedelige vensters met twee tussenstijlen en bovenramen. De zijgevels hebben tweedelige vensters. De achtergevel is gepleisterd.

Het opgaand werk bestaat uit machinale baksteen gemetseld in kruisverband afgewisseld door geprofileerde natuursteen voor lateien, dorpels, cordonlijst en basement. Ondermeer is natuursteen toegepast in bordes, balkon, aanzetstenen, fries en topgevelafdekkingen. Boven de muuropeningen bevindt zich naast de hardstenen latei een gemetselde hanekam. De toren heeft smalle vensters en een tableau met het wapen van 's-Gravenmoer. Een gedenksteen in het torenbasement bevat het volgende opschrift: "Deze gedenksteen werd geplaatst den 30 april van het jaar 1909 door den Edelachtbare Heer Johannes Loeff, sedert 23 november 1867 burgemeester der gemeente 's Gravenmoer". De datum van plaatsing valt samen met de geboorte van prinses Juliana. In het bovenlicht van de voordeur gekleurd glas-in-lood met de wapens van 's-Gravenmoer, de provincie en de Nederlandse staat. Het is geschonken door burgemeester G.J. de Raadt. Siersmeedwerk voor gevelankers en balustrade van het balkon. De daken zijn voorzien van natuursteen leien. Dakkapellen. Interieur is gewijzigd.

Waardering.

Het gemeentehuis is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de sociaal-economische en bestuurlijke ontwikkelingen in de Langstraat. Het heeft architectuurhistorisch belang als voorbeeld van een schilderachtig opgezet neo-renaissance raadhuis en als voorbeeld van het werk van de architect Oomen. Het heeft ensemblewaarden vanwege de samenhang met de overige bebouwing in de lintbebouwde hoofdstraat.