Inleiding.

WOONHUIS, bekend als "Emile van Loonhuis", gebouwd in twee delen. Het woonhuis werd in opdracht van grondeigenaar P. van Weel in 1868 gebouwd. Tegen de rechtergevel werd de bestaande inrit in 1892 overbouwd in opdracht van E. van Loon, naar ontwerp van M. Vergouwen. nadat het huis onder meer als gemeentehuis heeft gediend is het in gebruik als kantoorruimte, aan de achterkant en beide zijkanten omsloten door een nieuwbouwblok uit ca. 1980. Deze nieuwbouw heeft een deel van de oorspronkelijke tuin naar ontwerp van de tuinarchitect Heerma van Voss uit 1883 bebouwd. Het overgebleven tuingedeelte is als publiek park toegankelijk gemaakt. Het huidige park wordt niet beschermd.

Omschrijving.

Het woonhuis bestaat uit twee-en-een-halve bouwlaag op een rechthoekige plattegrond onder schilddak waarvan de nok evenwijdig aan de straat loopt. Het dak is gedekt met leien. De voorgevel is vijf traveeën breed en gepleisterd, voorzien van hoekpilasters. Ook de middelste travee wordt benadrukt door pilasters. Op de begane grond bevindt zich in deze middentravee een brede rondboogportiek in een natuurstenen omlijsting met hardstenen trap. De trap leidt naar een brede houten deur met boven- en zijlichten, aan weerszijden is in de plint een schoenschraper gemaakt. Erboven is een balkon op voluutvormige consoles aangebracht. Het balkon heeft een balustrade en is voorzien van openslaande deuren. Aan weerszijden van deur en balkon zijn T-ramen in gestucte omlijsting zichtbaar, aan de bovenzijde met kuif.

Onder de ramen bevinden zich hardstenen dorpels op kleine consoles. De mezzanino bevat kleine bolkozijnen in een gestucte omlijsting. De gevel wordt bekroond door een tandlijst en gootlijst op bewerkte consoles. Het pleisterwerk van de achtergevel is vernieuwd. De gevel wordt geleed door lisenen. De centraal geplaatste achterdeur is voorzien van een segmentboogvormig bovenlicht, dit bovenlicht is evenals de zijlichten gevuld met glas-in-lood. Aan weerszijden zijn T-ramen aangebracht. Op de verdieping bevinden zich eveneens T-ramen, vijf stuks, als op de begane grond. In de mezzanino zijn bolkozijnen zichtbaar. De torenachtige aanbouw, rechts van het huis is één travee breed, en aan de voorzijde voorzien van een steil dak met siersmeedijzeren hekwerk op de nok. Aan de achterzijde bevindt zich een ui-vormige spits. De gevel is gepleisterd op een natuurstenen plint. Hoeklisenen zijn geblokt uitgevoerd. Op de begane grond is de voormalige boogvormige onderdoorgang dichtgezet door een breed raam. Erboven is een erker op grote bewerkte consoles geplaatst, de erker wordt geflankeerd door zuilen, waartussen een lage balustrade is gezet. Boven deze erker kent de mezzanino een smal balkon met smeedijzeren hek. In het dakvlak bevindt zich een dakkapel met een Frans balkon, geflankeerd door natuurstenen voluten en bekroond door een halfrond fronton. Aan de achterzijde is van begane grond tot aan de verdieping een erker met afgeschuinde zijden zichtbaar, op de begane grond is dit gedeelte opengewerkt. In het interieur zijn delen uit de toestand, ontstaan na een verbouwing in 1929 in opdracht van E. van Loon, naar ontwerp van J.Th. Cuypers, bewaard gebleven. Voorbeelden zijn de grote hal met brede korfbogen, het voorportaal met de houten deur waarbij in de boven- en zijlichten kleine roedenverdelingen zijn aangebracht, gevuld met glas-in-lood met bloemmotieven, de marmeren hoekpilasters en de marmeren zwart witte tegelvloer en lambrizering. In het trappenhuis zijn houten balustrade en spitsboogvormige lichtkap, gevuld met glas-in-lood, geplaatst onder een traditionele lichtkap bewaard gebleven. Een kamer (later gebruikt als trouwzaal) op de begane grond bevat houten lambriseringen en daarin gevatte panelen met schilderijen in classicistische stijl, voorstellende de werken van barmhartigheid, daterend uit de achttiende eeuw. Een andere kamer, de latere burgerzaal heeft houten lambriseringen en daarboven muurschilderingen met voorstellingen van arbeidstaferelen, gemaakt in 1929. De hal is onderkelderd.

Waardering.

Het huis is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorisch belang als voorbeeld van de sociaal-economische ontwikkeling van de stad en als specimen van de typologische ontwikkeling van het grote stedelijk herenhuis. Het is van architectuurhistorisch belang vanwege de compositie van de gevels, de verzorgde en zuidelijk geïnspireerde vormgeving en het rijke materiaalgebruik. Het heeft ensemblewaarden als onderdeel van de marktwand. Het is gaaf bewaard gebleven.