Arnhemseweg 213, Amersfoort

Omschrijving

Tot het landgoed Nimmerdor behoort een KOETSHUIS dat gelegen is aan een open ruimte, die zich aan het begin van de oprijlaan naar het voormalige hoofdgebouw van het landgoed bevindt. Het in neogotische stijl ontworpen koetshuis is omstreeks 1850 gebouwd. In 1949 werd in het pand een motorenrevisiebedrijf gevestigd. In 1953 volgde een tweede interne verbouwing. In 1993 werd het pand ingrijpend verbouwd en gerestaureerd, waarbij een kantoor in het pand werd gevestigd. Hiertoe werd niet alleen het interieur ingrijpend gewijzigd, ook werden in de minder representatieve west- en noordgevel meerdere vensters en dakkapellen nieuw aangebracht. Deze vensters en dakkapellen werden echter wel geheel in de stijl van het originele koetshuis uitgevoerd. De aanpassingen uit 1993 vallen buiten de bescherming.

Het koetshuis bezit een min of meer L-vormige plattegrond, waarop één bouwlaag is aangebracht met op de zuidwesthoek, een risalerend torenelement, bestaande uit twee bouwlagen met plat dak.

De hoofdmassa is voorzien van een samengesteld afgeplat schilddak, omsloten door kantelen met hoekkolommen, gedekt met kruispannen.

De gevels, geplaatst op een plint, zijn wit gepleisterd met cordonlijsten ter hoogte van de onderdorpel van de vensters en in het torenvolume ter markering van eerste en tweede bouwlaag. De toren is voorzien van hoekpilasters, die op de eerste bouwlaag als blokpilasters zijn uitgevoerd. Een geprofileerde lijst onder kantelen vormt de beëindiging van de gevels. De vensters en deuren hebben alle een kepervormig bovenlicht, waarbij de vensters van het representatieve zuidelijke deel voorzien zijn van een geprofileerde rechthoekige lijst met driehoekige panelen in de ruimten tussen venster en lijst. Luiken met een rood-zwarte kleur flankeren de vensters. Onder de gootlijst is een in hout uitgevoerde zaagtandbetimmering aangebracht.

De voorgevel (zuidzijde) wordt gevormd door de verticale bouwmassa van de torenrisaliet met rechts daarvan de drie traveeën brede horizontale bouwmassa, waarvan de middentravee in mindere mate risaleert.

In de eerste bouwlaag bevinden zich drie vensters met links de entree tot het gebouw, onder een spitsboogvormige archivolt. In de tweede bouwlaag van de toren bevindt zich een geveluitsparing, waarin zich onder een kepervormig bovenlicht dubbele openslaande deuren bevinden, die toegang geven tot een zeer ondiep balkon met balusters en ijzeren hekwerk. In de linker- en rechterbovenhoek van het gevelvlak bevinden zich medallions met een figuratieve invulling.

De middenrisaliet in de horizontale bouwmassa wordt bekroond door een vooruitspringende en geprofileerde topgevel. Het halfronde spaarveld, in de topgevel, bevat een reliëf met een figuratieve voorstelling, bestaande uit zadels, teugels en paardenhoofden.

De achtergevel is wat vensterverdeling betreft aanzienlijk gewijzigd en daarom van ondergeschikt belang. De hoofdopzet is echter behouden. Deze bestaat uit de één bouwlaag hoge gevel, waarvan circa twee-derde deel links licht risaleert ten opzichte van één-derde deel rechts.

De linker zijgevel bestaat uit de horizontale bouwmassa met rechts het risalerende torenelement. De oorspronkelijk vrijwel blinde gevel van de hoofdmassa is tijdens de restauratie/verbouwing in 1993 voorzien van vensters. De gevel van de toren is identiek aan die van de voorzijde.

De rechter zijgevel bestaat uit een breed middendeel, met links een aanzienlijk risalerend bouwdeel en rechts een smalle en nauwelijks vooruitspringende hoekrisaliet. De vensters en deuren in de deze gevel zijn niet gewijzigd. De dakkapellen zijn toegevoegd. De risaliet links bestaat uit drie traveeën. De bredere linker- en rechtertravee zijn voorzien van vensters. De middentravee is op de eerste bouwlaag blind. De gevel doorbreekt de daklijst en gaat over in een dakkapel, waarin zich een halfrond venster bevindt. Ter hoogte van de daklijst is in een rechthoekige lijst een medaillon met een figuratieve voorstelling aangebracht. Direct daaronder bevinden zich twee ijzeren consoles, die middels scharnieren haaks op de gevel kunnen worden geplaatst ten behoeve van een hulp balkon dat dienst doet bij het opsteken van hooi. Voor deze gevel bevindt zich in het plaveisel een weegbrug, die apart is omschreven.

Het interieur is tijdens de restauratie/verbouwing van 1993 geheel gemoderniseerd en valt buiten de bescherming.

Waardering

Het koetshuis, gelegen aan de oprijlaan van het landgoed Nimmerdor is van algemeen belang vanwege zijn architectuurhistorische waarde als voorbeeld van een in eclectische stijl ontworpen koetshuis, waarin de Engelse neogotiek overheerst. Het koetshuis is van grote ensemblewaarde in relatie tot de overige onderdelen van het landgoed.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
517645
Complexnaam
Nimmerdor
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

Het COMPLEX van LANDGOED Nimmerdor - bestaande uit de TUINAANLEG, een DIENSTWONING, een KOETSHUIS, een VILLA, een ORANJERIE, een DUIVENTIL en tot slot een WEEGBRUG - maakt deel uit van een reeks van landgoederen en buitenplaatsen langs de oostkant van de Utrechtse Heuvelrug. Nimmerdor grenst aan De Treek, Heiligenberg en Lockhorst. Het landgoed is gelegen tussen de Arnhemseweg, de Leusderweg en de rijksweg A28. Het terrein heeft een omvang van circa 68 ha. Daarvan is 40 ha productiebos, dat gelegen is op het westelijk deel van het terrein. Dit gedeelte valt buiten de bescherming. Het resterende deel, tussen Arnhemseweg en het verlengde van de Kelvinstraat wordt in beslag genomen door de tuin en het parkbos.

Het landgoed Nimmerdor dateert oorspronkelijk uit de 17de eeuw. De 'woeste' gronden werden in 1640 aangekocht door Everard Meyster die in de daarop volgende jaren een geometrische tuin heeft laten aanleggen, waarin altijd groen blijvende naaldbomen overheersten; vandaar de veelzeggende naam 'nimmer dor'. In de 18de eeuw werd Nimmerdor en het naast gelegen landgoed Waterdal tot één landgoed samengevoegd.

In de eerste helft van de 19de eeuw werd de tuin van Nimmerdor getransformeerd in de Engelse landschapsstijl, waarbij enige oudere formele elementen in het nieuwe ontwerp werden opgenomen. De tuinarchitect is niet bekend.

Vermoedelijk werden in de tweede helft van de 19de eeuw enkele van de reeds in 18de-eeuwse bronnen genoemde panden verbouwd of vernieuwd, waaronder de oranjerie en de duiventil, en enige nieuwe gebouwen toegevoegd, waaronder een villa, een koetshuis en een dienstwoning. Ook het landhuis werd in die periode verbouwd.

De panden zijn in die tijd in een eclectische bouwstijl vormgegeven met invloeden uit het classicisme, de Engelse neogotiek en de chaletstijl. De gebouwen vormen thans een sterke eenheid met de omringende landschappelijk aangelegde tuinaanleg.

Twee dagen voor het einde van de Tweede Wereldoorlog werd het hoofdgebouw tijdens een bombardement zodanig ontzet, dat het uiteindelijk in 1953 afgebroken moest worden. In 1974 werd op dezelfde plaats een nieuw landhuis gebouwd. Door de aanleg van de A28 is het zuidelijk deel van het landgoed doorsneden.

Omschrijving

Het landgoed Nimmerdor bestaat uit een in de eerste helft van de 19de eeuw in Engelse landschapsstijl vormgegeven tuin en parkbos, waarin met name in de tweede helft van de 19de eeuw verschillende panden zijn verbouwd of vernieuwd èn nieuwe gebouwen zijn toegevoegd. Tot het landgoed behoren de vlakbij de Arnhemseweg gelegen woning Arnhemseweg 213 I, het daarnaast gelegen koetshuis Arnhemseweg 213 II, de ten noorden van het landhuis gesitueerde villa Arnhemseweg 213 IV, en de ten noordwesten gelegen orangerie Arnhemseweg 213 V. Tevens werd op het open terrein tussen het landhuis en de Arnhemseweg een duiventil gebouwd.

Op het noordelijke deel van het terrein, oorspronkelijk behorend tot het landgoed Waterdal, verrees een kleine boerderij, die thans door verschillende verbouwingen aanzienlijk is gewijzigd. Tegenover de villa Arnhemseweg 213 IV werd een schuur gebouwd. Vlakbij het landhuis is onder een heuvel een dichtgestorte ijskelder gelegen. Aan de Arnhemseweg (nummer 215) werd aan het begin van de twintigste eeuw een dienstwoning gebouwd, die evenals de boerderij aanzienlijk is gewijzigd. De kleine boerderij, de schuur en de woning Arnhemseweg 215 zijn van ondergeschikt belang en vallen buiten de bescherming.

Het landgoed Nimmerdor bestaat uit de volgende beschermde onderdelen: 1. de tuinaanleg 2. een kleine dienstwoning, Arnhemseweg 213 I; 3. het koetshuis, Arnhemseweg 213 II; 4. een villa, Arnhemseweg 213 IV; 5. de oranjerie, Arnhemseweg 213 V; 6. de duiventil.

7. de weegbrug

Waardering

Nimmerdor is van algemeen belang en van grote architectuur- en cultuurhistorische waarde als gaaf voorbeeld van een 19de eeuws landgoed, bestaande uit een tuinaanleg in Engelse landschapsstijl met daarin verschillende in eclectische stijl ontworpen panden. Tevens heeft het landgoed door de verbondenheid met de naam Everard Meyster een historische betekenis. Tot slot bezit het landgoed een ensemblewaarde in relatie tot de omringende landgoederen aan de oostzijde van de Utrechtse Heuvelrug.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Koetshuis(L) Kastelen, landhuizen en parken Bijgebouwen kastelen enz. oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Arnhemseweg 213 II 3817 CG Amersfoort Leusderkwartier Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
B 9567 Amersfoort
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1840 1870 vervaardiging
1993 1993 onder leiding van J. Bos restauratie
Naar boven