Vinkenhoef, Amersfoort

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Omschrijving

VEESTAL, bestaande uit een koestal, voormalige melkontvangst, voormalige knechtenkamer en voedermagazijn en een tot woonhuis verbouwd deel. Op het terrein bevindt zich nog een oudere hooiberg met vier houten roeden, die het aanzicht van het complex ondersteunt.

De voorgevel (oostzijde) is de gevel van het in 1920 tot woonhuis verbouwde deel. De begane grond werd voor 1920 in beslag genomen door de aangrenzende paardenstal, machinekamer en ketelhuis. Momenteel is de begane grond wit gepleisterd met drie maal twee regelmatig verdeelde T-vensters met glas-in-lood bovenlicht. De vensters worden afgesloten door een wit gepleisterde strek met zwart aangezette aanzet- en sluitstenen. Op de scheiding van de verdieping bevindt zich een waterlijst. Centraal op de eerste verdieping grenzend aan de waterlijst bevinden zich twee vierruits stolpramen geplaatst in een wit gepleisterd veld. De gevel wordt afgesloten door een dakoverstek met mastgoot.

De linker zijgevel van het tot woonhuis verbouwde deel met afgewolfde topgevel is evenals de andere gevels deels bepleisterd. De oude vensterindeling, waarvan nog bouwsporen zichtbaar zijn, is in 1920 vervangen ten behoeve van het woonhuis. Op de begane grond bevindt zich een aantal vensteropeningen met op de eerste verdieping twee regelmatig verdeelde stopramen. Onder de afgewolfde geveltop bevindt zich een strek in schoon metselwerk van een voormalig venster. Uiters links loopt de linker zijgevel door over één bouwlaag behorend tot de melkontvangst, respectievelijk koestal. De regelmatige vensterindeling hiervan is nog in tact. De invulling hiervan is veelal vervangen door rechthoekige enkelruits ramen in tegestelling tot de segmentboogvormige ramen met ijzeren roedenverdeling op de ontwerptekening. Grenzend aan het voorhuis bevindt zich de melkontvangst met bordes, enkele deur aan weerszijden geflankeerd door zesruits ramen inclusief een drieruits valraam. Het dakoverstek zorgt voor de overkapping van het bordes. Respectievelijk volgen twee segmentboogvormige vensteropeningen, een ingangspartij en twee identieke vensteropeningen.

De achtergevel van de koestal bestaat uit drie assen met centraal een entreepartij aan weerszijden geflankeerd door segmentboogvormige vensteropeningen met een nieuwe invulling. De entree bestaat uit een enkele opgeklampte deur met zij- en bovenlichten. De gevel eindigt in een zeer flauwe topgevel.

De regelmatige vensterindeling van de rechter zijgevel van de koestal is evenals in de linker zijgevel nog oorspronkelijk. Van links naar rechts bevindt zich één segmentboogvormige vensteropening, een deuropening en twee identieke vensteropeningen. De invulling van deze vensters is evenals bij de linker zijgevel gewijzigd in veelal rechthoekige, enkelruits ramen waardoor wit gepleisterde boogtrommels zijn ontstaan. De deuropening heeft eveneens een nieuwe invulling gekregen. Het linker uiteinde van de koestal wordt gevormd door een dichtgezet overdekte plaats. Uiterst links bevindt zich de linker zijgevel van het woonhuis waar de oude indeling gedeeltelijk nog in terug te vinden is.

Het interieur van de koestal in nagenoeg volledig in een oorspronkelijke staat aanwezig. De binnenzijden van de buitenmuren zijn betegeld met witte en blauwe tegels ter hoogte van de lambrizering. Restanten van het oorspronkelijke gewitte plafond zijn nog zichtbaar. De openingen van de lichtkokers zijn nog aanwezig, echter is de afsluiting vervangen door golfplaten zadeldaken. De stal bestaat uit drie beuken. In de middenbeuk bevindt zich de doorgang met aan weerszijden de staanplaatsen van de koeien met de koppen gericht naar het middenpad. De middenbeuk wordt van de zijbeuk gescheiden door gepleisterde, bakstenen voederbakken waarop de stalen zuilen zijn geplaatst voor de dragende constructie. De indeling van de koestal naar het voorhuis is nog oorspronkelijk met een volledig betegelde melkontvangstruimte tijdens de verbouwing is in het voorhuis een tegelvloer aangebracht, gehoute deuren, marmeren schouwen en glas-in-loodramen in de bovenlichten op de begane grond.

Waardering

De veestal is gebouwd in 1905 als onderdeel van het complex 'Vinkenhoef' naar ontwerp van architect H.H. Kramer en in opdracht van J.K. Knottenbelt. Het pand is van algemeen belang vanwege zijn architectuurhistorische waarde als zeldzaam voorbeeld van een in eclectische stijl ontworpen veestal, waarvan ook het interieur nog grotendeels in tact is. Het pand is tevens van cultuurhistorische betekenis als onderdeel van een modelboerderij uit de periode 1880-1920. De veestal bezit een grote ensemblewaarde in relatie tot de overige onderdelen van het ensemble, waarbij de oudere hooiberg met houten roeden het aanzicht van het complex ondersteunt.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
517703
Complexnaam
Vinkenhoef
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

Het COMPLEX van de voormalige MODELBOERDERIJ 'Vinkenhoef', bestaande uit een DIRECTEURSWONING, een ZUIVELHUIS, een VEESTAL en een vermoedelijk ouder TOEGANGSHEK, is tussen 1903 en 1905 in eclectische stijl met invloeden vanuit de Chaletstijl en de Art Nouveau gebouwd naar ontwerp van architect H.H. Kramer (1850-1934) uit Leeuwarden. Opdrachtgever was de heer J.K. Knottenbelt. Het woonhuis 'Vinkenhoef' met remise is in 1903 tot stand gekomen na de afbraak van een bestaand woonhuis met onbekende bouwdatum. Uit die periode resteren nog een aan de noordzijde gelegen, niet toegankelijke ijskelder en een bij de veestal staande hooiberg met houten roeden.

Voor de bouw van de veestal in 1905 is een 'waschhok' en een stal voor het pluimvee (vogelhuis) afgebroken en verplaatst. De boerderij is afgebroken en verwijderd na voltooiing van de veestal. Een deel van de materialen afkomstig uit de afbraak is hergebruikt. In hetzelfde jaar is het zuivelhuis voltooid.

In de periode 1905-1920 zorgde de 'Vinkenhoef' voor de hygiënische verwerking van verse melk. De melk van de koeien, ondergebracht in een schone, betegelde veestal werd in het nabijgelegen zuivelhuis gekoeld en op hygiënische wijze in flessen gedaan. De opdrachtgever, de heer Knottenbelt, woonde in de villa de 'Vinkenhoef'. Omstreeks 1920 is het bedrijf failliet gegaan, waarna het is verkocht aan een andere eigenaar. Momenteel is het complex verdeeld over verschillende eigenaren die de objecten gebruiken als woonhuis.

De architect H.H. Kramer (1850-1934), geboren te Woudsend en overleden te Leeuwarden, bracht zijn jeugd door in Woudsend en Makkum. Nadat hij in de leer was geweest bij een timmerman, de architect Brandsma uit Harlingen en een aannemer te Leeuwarden, vertrok hij naar Amsterdam. Hij bezocht daar de Academie voor beeldende kunsten en in Brussel de Academie des Beaux Arts. Hij werd lid van de Société centrale des architects waar hij meewerkte aan het tijdschrift L'Emulation. Omstreeks 1880 keerde hij terug naar Leeuwarden waar hij vele opdrachten kreeg voor de bouw van landhuizen, villa's, restauraties van kerken, boerderijen en fabrieken in en buiten Leeuwarden.

Omschrijving

De vrijstaande objecten zijn gesitueerd aan de westzijde van de Amersfoortsestraat, op een terrein dat gedeeltelijk door water is omgeven. Het complex bestaat uit de volgende onderdelen:

1 directeurswoning

2 zuivelhuis

3 veestal

4 toeganshek

Waardering

Het door architect H.H. Kramer in opdracht van de heer J.K. Knottenbelt gebouwde complex - bestaande uit de woning (1903) met remise, de voormalige zuivelhuis (1905), de veestal (1905) en het toegangshek - is van algemeen belang vanwege zijn architectuurhistorische waarde als een zeldzaam voorbeeld van een goed bewaard gebleven hygiënische melkinrichting, ontworpen in een eclectische stijl. Het complex is zorgvuldig gedetailleerd met tegels van onder andere de Koninklijke Tichelaar uit Makkum en de 'Holland' uit Utrecht. Het complex kent een hoge ensemblewaarde, aangezien alle onderdelen van deze melkinrichting nog aanwezig zijn. Het complex is van cultuurhistorische waarde als zeldzaam voorbeeld van een goed bewaard gebleven modelboerderij, die kenmerkend is voor de hygiënische verwerking van melk in Nederland in de periode 1880-1920.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Veestal Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij (M) oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Amersfoortsestraat 24 3821 CB Amersfoort Ja
Types
Hoofdcategorie Subcategorie Beschrijving Notitie
Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij (M) Veestal bij modelboerderij Modelboerderij
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
R 1484 Amersfoort
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1905 1905 vervaardiging
Ambachten
Name Beroep Notitie
Kramer, H.H. ; Stad Amersfoort architect / bouwkundige / constructeur
Naar boven