De Utrecht, Amsterdam
Omschrijving
In 1904-1906 naar ontwerp van Kropholler en Staal gebouwd verzekeringskantoor genaamd "De Utrecht", onderdeel van het complex "De Utrecht". Op een samengestelde plattegrond tot stand gekomen geheel onderkelderd verzekeringskantoor bestaande uit een begane grond, entresol, drie kantoorverdiepingen en een mezzanin onder een samengesteld schilddak met forse tot topgevelachtige formaten uitgebouwde dakkapellen. De onderpui is van gepolijst Labrador-graniet, de bovenbouw van groen Zweeds marmer. Het dak en de schoorstenen zijn bedekt met koper. Gevel Damrak. Acht vensterassen breed. Gevel eindigt in twee topgevels en een spits gedekte toren met uitkraging op de hoek. Gelijkstraats grote getoogde vensteropeningen met in de afgeschuinde hoek de voormalige winkelingang waarboven de nog in het graniet gebeitelde naam DAKE zichtbaar is. Geheel links tweede ingang. Daarboven gelegen tussenverdieping met diepgelegen rechthoekige vensters tussen sierconsoles. Bovenliggend balkon over vier vensterassen op zware sierconsoles. Drie bovengelegen kantoorverdiepingen enigszins teruggerooid achter gecannelleerde Colossale pilasters met gebeeldhouwde kapitelen. Tussen de pilasters grote rechthoekige vensteropeningen. De meest links gelegen vensteras toont een erker over vier verdiepingen op zware sierconsoles. Boven de pilasterverdiepingen een kleine tussenverdieping onder een zwaar uitkragende lijst op gebeeldhouwde consoles. De twee topgevels zijn eveneens voorzien van zware uitkragende lijsten. De beelden aan de gevel hebben betrekking op het verzekeringswezen. De vijf stenen figuren ter hoogte van de eerste verdieping beelden 'De Waakzaamheid', 'De Wisselvalligheid der Tijden', 'De Wijsheid het kwaad bedwingend', De Spaarzaamheid' en 'De beschermende Liefde' uit. Boven de geheel links gelegen ingang een gebeeldhouwd Rad van Fortuin in relief met een bronzen beeld voorstellende 'De Weduwe'. In de top onder de lijst bavianen en verschillende andere in gestileerd beeldhouwwerk uitgevoerde dierfiguren.
Gevel Karnemelksteeg. Gelijkstraats grote vensteropeningen. Bovenverdiepingen in baksteen met regelmatig geplaatste verticaal onderverdeelde vensters.
Interieur. Trappenhuis (met gestileerde kapitelen in de vorm van dierfiguren) en gangen nog in originele staat. Op elke verdieping houten banken met verwarmingsrooster. Op de derde verdieping een groot glas-in-lood raam en een tegelmozaiek. Op iedere verdieping Chetwood- en Lipskluizen.
Waardering
Winkel-kantoorpand met deels nog aanwezig oorspronkelijk interieur van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde als uiting van het fenomeen van het opkomend verzekeringswezen en tegelijk als exponent van het veranderingsproces van het Damrak van woonstraat naar winkel- en kantoorstraat, een proces dat zich rond de eeuwwende heeft afgespeeld. Bovendien van architectuurhistorische belang vanwege het Amerikaanse stijlidioom. Van belang als onderdeel van het complex.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
Aan de westzijde van het Damrak, aan weerskanten van de Karnemelksteeg, in 1904-1906 tot stand gekomen VERZEKERINGSKANTOOR met winkel en conciergewoning, en een naastliggend WINKELMAGAZIJN naar een ontwerp in Amerikaans aandoende stijl van Kropholler & Staal in opdracht van de N.V. Levensverzekering Maatschappij 'Utrecht'. De winkel in huishoudelijke artikelen L. Dake & Zoon ('caserollen, meelscheppers, melk-overkookbeveiligers, nachtpotten', e.d.) bevond zich gelijkstraats en ter hoogte van de entresol. Op deze tussenverdieping waren twee modelkeukens geinstalleerd.
Het beeldhouwwerk is van J. Mendes da Costa.
Omschrijving
Zie hiervoor de verschillende complexonderdelen.
Waardering
Complex 'de Utrecht' algemeen belang vanwege de cultuurhistorisch waarde als als uiting van het opkomend verzekeringswezen en tegelijk als exponent van de verandering van het Damrak in een winkel- en kantoorstraat rond 1900 alsmede van architectuurhistorische waarde vanwege het hier zeldzaam gehanteerde op Amerikaanse leest geschoeide stijlidioom.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Winkel (G2) | Handelsgebouwen, opslag- en transportgebouwen | Winkel (G) | oorspronkelijke functie | – |
Conciërgewoning | Woningen en woningbouwcomplexen | Dienstwoning(K) | oorspronkelijke functie | – |
Verzekeringskantoor | Handelsgebouwen, opslag- en transportgebouwen | Handel en kantoor | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Damrak | 28 | – | 1012 LJ | Amsterdam | Binnenstad | – | Ja |
Karnemelksteeg | 1 | – | 1012 LS | Amsterdam | Binnenstad | – | – |
Karnemelksteeg | 3 | – | 1012 LS | Amsterdam | Binnenstad | – | – |
Damrak | 29 | – | 1012 LJ | Amsterdam | Binnenstad | – | – |
Damrak | 30 | – | 1012 LJ | Amsterdam | Binnenstad | – | – |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | F | 5911 | – | Amsterdam |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1904 | 1906 | – | vervaardiging |
Name | Beroep | Notitie |
---|---|---|
Staal, J.F. ; Stad Amsterdam | architect / bouwkundige / constructeur | – |
Mendes da Costa, J. ; Stad Amsterdam | beeldhouwer / steenhouwer / schrijnwerker | – |