Rijksmonument

Wachtlokalen voor apotheek, Amsterdam

Inleiding

Op de hoek van Grimburgwal en Oude Zijds Voorburgwal in 1875 tot stand gekomen gebouw voor twee WACHTKAMERS met ter rechterzijde aangebouwd POORTJE ten behoeve van de stads- en gasthuisapotheek en de polikliniek naar een ontwerp in Neo Hollandse Renaissance uit 1870 van A.N. Godefroy in opdracht van de regenten van Binnen- en Buitengasthuis. Het pand maakt deel uit van het complex Binnengasthuis.

N.B. Aan de rechterzijde bevond zich de wachtkamer voor de klanten van de stads- en gasthuisapotheek, aan de linkerzijde die voor de patiënten van de polikliniek.

Omschrijving

Op een rechthoekig grondplan en uit baksteen met natuurstenen decoraties opgetrokken gebouw voor twee wachtkamers, bestaan uit één bouwlaag onder een schilddak met pannen. De nok en de hoekkepers zijn aangezet met loodstrippen. Het gebouw staat op een natuurstenen plint en bestaat uit een bouwlaag en een kapverdieping. In het midden van het dak een gepleisterde, deels opengewerkte en volgens klassieke trant vormgegeven torentje voorzien van wijzerplaten en afgesloten door een torenhelm. Aan de onderzijde voorzien van het jaartal 1875, verwijzend naar het bouwjaar. Op beide hoeken van de nok een gemetseld rond torentje. De voorgevel is duidelijk in twee gelijke helften opgedeeld. De ingangen (twee) bevinden zich in de afgeschuinde zijden aan beide uiteinden van de voorgevel en zijn ieder voorzien van een ruitvormig onderverdeeld bovenlicht. De rechthoekige entree-openingen zijn voorzien van een hardstenen omlijsting. Elke wachtkamer is voorzien van een gekoppeld venster met segmentbogen op geblokte lisenen en een eveneens geblokt middenzuiltje. De ramen zijn voorzien van een gietijzeren decoratieve borstwering. De overgang naar de kapverdieping wordt aan de buitenzijde aangegeven door een hardstenen geprofileerde cordonband op sierconsoles. Beide wachtkamers worden afgesloten door een topgevel met oeil-de-boeuf. Het gebouw heeft een verhoogde attiek voorzien van op regelmatige afstand van elkaar geplaatste gepleisterde bekroningen op hardstenen sokkels. De gehele gevel is voorzien van spaarnissen van verschillend formaat en vorm, sluitstenen boven de vensters en cordonlijsten.

Ter rechterzijde loopt de architectuur inclusief detailleringen door in poortje met rechthoekige opening tussen geblokte lisenen. Bovenlicht voorzien van zwaar aangezette rondboog. Rechterzijgevel geheel gepleisterd.

Waardering

Voormalig gebouw voor twee wachtkamers met ter rechterzijde aangebouwd poortje is van algemeen belang vanwege de architectuur- en cultuurhistorische waarde. Eveneens van belang als onderdeel van het Binnengasthuiscomplex.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer

518304

Complexnaam

Binnengasthuiscomplex

Provincie

Noord-Holland

Gemeente

Amsterdam

Plaats

Amsterdam

Complexomschrijving

Inleiding

Tussen 1868 en 1913 door verscheidene architecten fasegewijs en in een diversiteit aan bouwstijlen tot stand gekomen vernieuwing en uitbreiding van het reeds in 1579 voornamelijk op de terreinen van het Oude Nonnenklooster ondergebrachte Sint Pietersgasthuis, later genaamd Binnengasthuis. In 1867 werd het complex tot universitair ziekenhuis aangewezen. De nieuwe gebouwen werden alle ontworpen in opdracht van de regenten van het gasthuis en een door hen ingestelde Bouwcommissie. De gebouwen zijn vanaf de totstandkoming voortdurend inwendig veranderd. Vanaf 1984 hebben zich diverse ingrijpende wijzigingen voorgedaan. Een tweetal gebouwen is gesloopt (het Anatomiegebouw, B. de Greef, 1875/1887 en - deels - het Administratiegebouw/Kinderkliniek, J.M. van der Mey, 1913-14) en het terrein is recentelijk stedebouwkundig heringericht waarbij een doorgaande fietsroute is gerealiseerd tussen Grimburgwal en Nieuwe Doelenstraat, gepaard gaand met de nieuwe straatnamen Turfdraagsterpad en Binnengasthuisstraat. Aan de Oude Zijds Achterburgwal is een doorgang via het reeds onder monnr. 77 beschermde 18de-eeuwse Gasthuispoortje gerealiseerd. Het vm. Binnengasthuiscomplex wordt thans begrensd door de Grimburgwal, Oude Zijds Achterburgwal, Nieuwe Doelenstraat, Kloveniersburgwal, Binnengasthuisstraat en het Turfdraagsterpad.

Het complex omvat thans nog de volgende samenstellende onderdelen:

1) Oude Turfmarkt 125/Turfdraagsterpad 9 (vm. Kraamkliniek, A.N. Godefroy, 1868-70);

2) Turfdraagsterpad 15-17 (vm. Vrouwenverband, A.N. Godefoy en B. de Greef, 1874-77);

3) Oude Zijds Achterburgwal 235-237 (vm. wachtkamer/apotheek, A.N. Godefroy, 1875-77);

4) Kloveniersburgwal 82-84 (vm. Laboratorium voor Artsenijbereidkunde, verm. W.H. Springer, 1881);

5) Oude Zijds Achterburgwal 233/Vendelstraat 7 (vm. Klinisch Ziekenhuis, H. Leguyt, 1888-90);

6) Kloveniersburgwal 80 (vm. Stads- en Gasthuisapotheek, H. Leguyt, 1888);

7) Vendelstraat 2/Binnengasthuisstraat 19 (vm. Tweede Chirurgische Kliniek en Zusterhuis, F.W.M. Poggenbeek,1897-98) + uitbreiding Zusterhuis Nieuwe Doelenstraat 15/Vendelstraat 8 (F.W.M. Poggenbeek, 1900-1901) + uitbreiding Zusterhuis Kloveniersburgwal 114-166 (verm. F.W.M. Poggenbeek, 1913);

8) Kloveniersburgwal 86-88 (vm. Keukengebouw, Publieke Werken, 1908-09).

9) Binnengasthuisstraat 9 (vm. Administratiegebouw, J.M. van der Mey, 1913-14).

10) Oudezijds Achterburgwal 18de-eeuwse Gasthuispoortje (mon.nr 77).

Omschrijving

Zie hiervoor de verschillende objectomschrijvingen.

Waardering

Voormalig Binnengasthuiscomplex van algemeen belang vanwege cultuur- en medisch-historische waarde als uiting van de ontwikkeling van de schaal vergroting en modernisering van de in oorsprong oude ziekenhuizen aan het eind van de 19de eeuw. Tevens van belang als in de binnenstad inmiddels uniek en enig overgebleven groot ziekenhuis. Het complex vertegenwoordigt voorts een stedebouwkundige waarde als zuidelijke afsluiting van de Oude Zijde.

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
Apotheek	Cultuur, gezondheid en wetenschap	Gezondheidszorg	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
Oudezijds Achterburgwal	235	–	1012 DL	Amsterdam	Binnenstad	–	Ja
Oudezijds Achterburgwal	237	–	1012 DL	Amsterdam	Binnenstad	–	–

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	G	8201	–	Amsterdam

Bouwperioden
Start	Eind	Notitie	Beschrijving
1875	1875	–	vervaardiging

Ambachten
Name	Beroep	Notitie
Godefroy, A.N. ; Stad Amsterdam	architect / bouwkundige / constructeur	–