Inleiding

Tussen Beursplein, Papenbrugsteeg en Warmoesstraat in 1911-1913 gerealiseerde EFFECTENBEURS naar een ontwerp in 'Um 1800'-stijl van Jos Th.J. Cuypers in opdracht van de Vereeniging voor den Effectenhandel bij monde van voorzitter H.C. Veltman en gedelegeerd lid A.C. van Heemskerck Veeckens. De betonwerken werden uitgevoerd door de N.V. Betonijzerbouw Amsterdam.

In 1924 werd de beeldengroep in het tympaan aangebracht. De beeldhouwer was C.A. Stout.

N.B. In 1928-1930 uitbreiding met Beursstraat 41-43/Warmoesstraat 108 door de Gebr. van Gendt ALzn. In 1930 werd het voormalige postkantoor in het beursgebouw veranderd in een herenkapsalon.

De effectenbeurs is ook in de jaren erna meerdere keren inwendig veranderd.

Omschrijving

Op een nagenoeg rechthoekige plattegrond tot stand gekomen effectenbeurs. Als materiaal is een lichtrode baksteen en verschillende soorten natuursteen gebruikt. Het gebouw bestaat uit een lage begane grond en drie verdiepingen onder een rechteuitkragende gootlijst en een combinatie van schilddaken en een tentdak. De begane grond is afgewerkt met gebosseerd natuursteenwerk en dient als sokkel van het gebouw. De voorgevel aan het Beursplein heeft een asymmetrische opbouw. Aan weerszijden van een sterk geaccentueerde, drie traveeën brede middenrisaliet bevinden zich rechts respectievelijk zes traveeën gescheiden door een één travee brede toegangspartij en links respectievelijk drie en twee traveeën beeindigd door een eveneens één travee brede toegangspartij. De middentravee wordt afgesloten met een driehoekig fronton waarin een in dieprelief gevuld tympaan met een allegorie over het beurswezen. Drie rechthoekige toegangsopeningen gelijkstraats in een donkerkleurige natuursteen. Houten deuren met ijzeren platen beslagen. Latei getoogd en voorzien van spits- en rondvormige bekroningen boven de posten. Op tweede verdieping van middenrisaliet ijzeren sierbalustrade op zware van beeldhouwwerk (olifantekoppen) voorziene consoles. Posten van het balconhek eveneens voorzien van beeldhouwwerk. Geblokte en gecannelleerde lisenen als omlijsting van de risaliet. Links in de gevel rechthoekige opening met houten en met ijzer beslagen harmonicadeur naar kapsalon. Geetst glas in zijvensters. De voorgevel is verder voorzien van diepgelegen rechthoekige vensteropeningen met kruiskozijnen onderverdeeld door houten stijlen en roeden. Sommige vensters zijn onderverdeeld door natuurstenen stijlen. Op de hoeken geblokte lisenen waarin beeldhouwwerk. Meerdere intrees met van ijzeren beslagwerk voorziene houten deuren. De dakpartij is verlevendigd met een in het midden geplaatste toren, een aantal kleinere hoektorens en het gebruik van koekoeken. Soberder uitgevoerde zij- en achtergevel. Zijgevel aan de Papenbrugsteeg concaafvormig. Driehoeks erker over drie bouwlagen. Op eerste verdieping balcon met ijzeren sierbalustrade. Grote vensters gelijkstraats. Achtergevel aan Warmoesstraat voorzien van op regelmatige afstand van elkaar geplaatste flauw uitkragende erkers op natuurstenen sierconsoles. Elke erkerpartij is aan de onderzijde voorzien van een in laagreliëf gebeeldhouwde natuurstenen plaat. Gelijkstraats grote vensteropeningen van elkaar gescheiden door hardstenen stijlen. Interieur in veel vertrekken nog oorspronkelijk zoals parketvloeren en lambrizeringen, de in baksteen uitgevoerde graatgewelven op marmeren zuilen en glas-in-lood ramen. Interieur kapsalon nog geheel oorspronkelijk.

Uitbreiding van de Gebr. van Gendt ALzn. ter plekke van Beursstraat 41-43 en Warmoesstraat 108 op een rechthoekig grondplan bestaande uit drie bouwlagen en een kleinere vierde bouwlaag onder een zadeldak met pannen en twee gemetselde schoorstenen op de hoeken. De gevel is geheel uit hardsteen opgetrokken. Diepgelegen grote vensteropeningen met kruiskozijnen en achtruitsramen onderverdeeld door houten roeden. Derde verdieping met frans balcon achter een ijzeren balustrade. Balustrade rust op een aan de onderzijde geprofileerde cordonlijst. De tussen de vensters geplaatste 'pilasters' over twee verdiepingen zijn concaafvormig. Vensters gelijkstraats voorzien van traliewerk. De muurdammen tussen eerste en tweede verdieping voorzien van door uitsparingen ontstane rechthoekige sierplaten. Rechte gootlijst aan onderzijde voorzien van gootklossen.

Waardering

Effectenbeurs van algemeen belang vanwege het belang van het object als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling alsmede van architectuurhistorische waarde vanwege het hoogwaardige materiaalgebruik en vanwege het belang voor het oeuvre van Jos Th.J. Cuypers. Tevens van belang vanwege het bijzondere interieur.