Inleiding

Het RAADHUIS met bodewoning is in 1936 in de stijl van het Traditionalisme in opdracht van de gemeente Woudenberg gebouwd. De keuze voor het bouwterrein viel op het in 1932 aan de gemeente geschonken De Beaufortpark van de Naamloze Vennootschap Woudenbergsche Exploitatie Maatschappij laanzicht, kortweg N.V. Laanzicht. De bouw van het raadhuis met bodewoning op de plaats van het afgebroken landhuis Laanzicht geschiedde onder leiding van architect H.A. Pothoven te Amersfoort, in samenwerking met aannemer A. van Lunteren. Pothoven liet zich in het 'Oudhollandse' ontwerp inspireren door de late Neo-Renaissance en volgde daarmee de wens van de gemeente.

Het pand is aan de voorzijde (noordwestzijde) gelegen aan de doorgaande Maarsbergseweg en aan de achterzijde gelegen aan een bescheiden stadspark, het De Beaufortpark. Het langgerekte, noordwest-zuidoost georiënteerde park heeft een lange, licht slingerende vijver, grastaluds, gazons en solitair geplaatste bomen.

In 1985 heeft aan de parkzijde (zuidoostzijde) een grootscheepse uitbreiding plaatsgevonden onder leiding van architect J. de Jong, geheel in detaillering en materiaalgebruik overeenkomstig de bestaande bouw. In de achtergevel van het hoofdvolume is bij deze verbouwing de getoogde inrijdeur van de - reeds in 1957 verhuisde - brandweer dichtgezet en vervangen door twee vensters. De kopse gevel van de voormalige bodewoning is voorzien van een ingang met tochtportaal.

Omschrijving

Het raadhuis bestaat uit twee bouwlagen met samengestelde kap en is opgetrokken vanuit een samengestelde plattegrond. De opbouw van de hoofdmassa doet zich aan de voorzijde voor als een soutterain met bel étage. De rechthoekige hoofdmassa heeft een schilddak evenwijdig aan de Maarsbergseweg. Links van de entreepartij (aan de noordoostzijde) springt de voorgevel over de breedte van één vensteras terug en is de kap lager opgetrokken. Rechts van de entreepartij bevindt zich een ter plaatse van de gevel driezijdig uitgebouwde achthoekige toren. Dwars op het hoofdvolume is aan de achterzijde (zuidoostzijde) een nevenvolume met zadeldak gebouwd. Dit nevenvolume wordt haaks doorsneden door een zadeldak met op de kopse zijden trapgevels, waarin zich aan de zuidwestzijde de achteringang bevindt.

Het pand is in schoonmetselwerk in Noors verband opgetrokken. De schilddaken zijn gedekt met roodbakkende, donker blauw verglaasde Romaanse pannen. De dakschilden zijn afgesloten met bakgoten op klossen, voorzien van houten daklijsten. De driezijdige schilddaken van de dakkapellen zijn gedekt met leipannen. De dakkapellen bevatten dubbele en enkele houten ramen met glas-in-lood. De trapgevels zijn gedekt met kunststenen dekplaten. De drie op de nok geplaatste gemetselde schoorstenen zijn verrijkt met siersmeedwerk. De rechtgesloten vensters in de eerste bouwlaag hebben gekoppelde houten kozijnen, ramen met glas-in-lood en luiken. De rechtgesloten vensters in de tweede bouwlaag bevatten kruiskozijnen met houten vaste bovenlichten met ongekleurd glas-in-lood en onder stalen draairamen en houten luiken. De voorgevel (noordwestzijde) bevat links drie vensterassen met in de eerste laag twee gekoppelde vensters en daarboven drie kruisvensters. Op het dak bevindt zich een dakkapel met gekoppeld venster. De middenrisaliet bevat de entreepartij, bestaande uit een tweezijdig bordes en een inpandige, getoogde entree. Het gemetselde bordes heeft een kunststenen trap met convexe treden. In de met kunststenen dekplaten afgesloten borstwering bevindt zich een gedenksteen. Deze steen vermeldt de tekst: "Op 24 juli 1936 werd deze gedenksteen/ geplaatst door burgemeester/ PAG Baron van Heeckeren van Brandsenburg. De kunststenen, korfboogvormige entree bevat een dubbele strokendeur met ruitjes en roosters. Daarboven bevindt zich een gevelsteen met het wapen van Woudenberg. In de trapgevel bevindt zich een ovaal venster met glas-in-lood. Aan weerszijden van de entree bevindt zich een kloostervenster. In de drie zijden van de toren bevindt zich smalle galmgaten met daarboven een uitgemetseld fries. Boven het fries bevindt zich het uurwerk. De met koper bekleedde achtzijdige opbouw heeft kleine dakhuisjes, een uivormige bekroning en een smeedijzeren windvaan. Rechts van de toren bevat de gevel in iedere laag twee vensters. Op het dak bevindt zich een dakkapel met een enkel raam.

De twee-assige noordoostgevel heeft in de eerste bouwlaag gekoppelde vensters en in de tweede kruisvensters. De achtergevel bevat links van het dwarsvolume vier gekoppelde vensters en in de tweede bouwlaag drie vensters. Tegen het dwarsvolume aan bevindt zich entree met enkele deur. Op het dak bevindt zich één dakkapel. Ter plaatse van het nevenvolume is de gevel als trapgevel boven de dakvoet uitgemetseld. Hierin bevindt zich een klein enkel venster en een hoog zesdelig trapvenster met gekleurd glas-in-lood. De achtergevel bevat rechts van het dwarsvolume in de eerste bouwlaag drie vensters. Overigens is deze gevel blind.

De drie-assige zuidwestgevel heeft in de eerste bouwlaag een gekoppeld venster met roeden verdeelde ramen en luiken. Links daarvan hangt het houten mededelingenbord. Op de verdieping bevinden zich drie kruisvensters. Het dakvlak wordt doorbroken door een dakkapel met twee ramen.

De zuidwestgevel van het dwarsvolume bevat links een gekoppeld venster en een getoogde deur. In de trapgevel bevindt zich een korfboogvormige entree met kunststenen neggeblokken en dubbele houten strokendeur. Daarboven bevindt zich een gevelsteen met het wapen van Woudenberg en een kruisvenster. Tegen de zuidoostgevel is de niet bij de bescherming betrokken nieuwbouw gebouwd. De noordoostgevel heeft een trapgevel en topvenster als de zuidwestgevel. Op de begane grond bevindt zich één kruisvenster. Rechts daarvan bevindt zich een gekoppeld venster en een deur.

Het interieur heeft de interne indeling en detaillering grotendeels behouden. De politiepost met twee arrestantenlokalen in het soutterain is sinds 1969 in gebruik als werkruimte. Het interieur kenmerkt zich door het materiaalgebruik, namelijk togen met strekken in schoonmetselwerk, zwarte, glansgeglazuurde lambrizeringstegels, idem grestegels voor de venstersbanken, trap- en zijlichten met glas-in-lood, natuurstenen lambrizering, kunststenen bordestrap. In de raadzaal bevindt zich een gemetselde schoorsteen met kunststenen kraagstenen en houten schouwbalk. De haard heeft mangaankleurige tegels en een dito tableau en een klinker vloerplaat. Op de kopse zijde van de raadzaal (entreezijde) bevindt zich een driedelige arcadeboog met kunststenen zuilen en korfbogen in schoonmetselwerk met kunststenen sluitstenen. De hoofdentree is uitgevoerd met een tochtportaal.

In de traptoren bevindt zich een door de burgemeester P.A.G. Baron van Heeckeren van Brandsenburg geschonken uurwerk. Het uurwerk is gefabriceerd door de Nederlandsche Fabriek van torenuurwerken B. Eysbouts te Asten, nummer 1212 anno 1936.

Waardering

Het raadhuis met bodewoning uit 1936 van architect H.A. Pothoven is van algemeen belang vanwege de cultuur- en architectuurhistorische waarde als in- en uitwendig gaaf bewaard voorbeeld van een raadhuis in de stijl van het Traditionalisme.

Het raadhuis is van stedenbouwkundige waarde vanwege de beeldbepalende ligging aan de Maarsbergseweg en de relatie met het zuidoostelijk gelegen De Beaufortpark.