Inleiding

KLOOSTER en INTERNAAT van de congregatie van Zusters Franciscanessen Penitenten Recollectinen van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria te Zundert. Deze werd in 1842 gesticht vanuit het moederklooster te Roosendaal onder de naam St. Anna. Het St. Anna is niet meer in gebruik als klooster. Het geheel bestaat uit een aantal gebouwen uit verschillende perioden in Neo-Renaissance, Neo-Classicisme en Chaletstijl. De voorgevels liggen gedeeltelijk aan de rooilijn, daar waar zij terugliggen stond een bakstenen muur aan de rooilijn als een verbindend element. Het kloostercomplex ligt op de hoek van de Molenstraat en de Pastoorsdreef. De volgende onderdelen van het klooster zijn beschermd:

1. een wit gepleisterd neo-classicistisch pand uit circa 1840, aan de Molenstraat gelegen met een vleugel verder van de straat

2. een kapel, parallel aan en zichtbaar vanaf de Pastoorssteeg

3. een bouwblok, uitgevoerd in een sobere sobere neo-renaissance, op de hoek van de Molenstraat en Pastoorssteeg

4. de voormalige kleuterschool, later washuis, behoort tot oudste delen van het complex en ligt in het verlengde van voornoemd bouwblok aan de Pastoorssteeg

5. een pand met elementen van chaletstijl, rechts van het Neo-Classicistische bouwblok gelegen en terugliggend ten opzichte van de Molenstraat

6. de tuinmuur langs de Pastorsdreef. De internaatsvleugel uit 1900-1910 is in de periode 2007-2009 gesloopt. Achter het klooster bevond zich een tuin met een indeling met vakken (moestuin, boomgaard, begraafplaats). Het middenpad van de tuin voerde naar een Lourdesgrot. Terzijde lag een parkachtige devotietuin. Van de groenaanleg is niets bewaard en de terreinindeling valt niet onder de bescherming. Aan de achterzijde van dit terrein, aan de Burgemeester Manderslaan, zijn na 1950 enkele grootschalige schoolgebouwen tot stand gekomen.

Omschrijving

Aan de straat ligt een tweelaags, negentiende-eeuws blok onder Schilddak (1). Het pand, gebouwd als herenhuis, dateert uit circa 1840. Het dak is gedekt met Oud Hollandse pannen en kruispannen. De belangrijkste gevels zijn gepleisterd, aan de straatzijde gegroefd, waarbij de hoofdmassa is voorzien van een cordonlijst, een kroonlijst en pilasters aan weerszijden van de ingangstravee. Op de begane grond heeft het pand zesruitsramen met bovenlichten voorzien van waaierzwikken en glas-in-lood in vork-vormige verdeling. Op de verdieping vierruitsramen met ongedeeld bovenlicht. De zesruitsramen in de vleugel zijn getoogd. Alle ramen in dit deel van het gebouw hebben een gestucte omlijsting. In de twintigste eeuw heeft het klooster diverse uitbreidingen ondergaan. Achter het herenhuis strekt zich, haaks op de straat, een kapel uit circa 1900-1910 uit (2). De kapel onder zadeldak heeft steunberen. Vooraan op de nok van het dak is een dakruiter geplaatst. Links van het negentiende-eeuwse huis ligt een hoekblok, gebouwd omstreeks 1910 (3). Dit gedeelte is met het huis verbonden door een tweelaagse vleugel met dakschilden, grenzend aan de achterkanten van beide bouwmassa's. Het hoekblok aan de Pastoorsdreef is twee lagen hoog en drie traveeën breed met een topgevel, verlengd met een haaks daarop staand deel van één travee onder topgevel. Het geheel is uitgevoerd in baksteen, topgevels zijn voorzien van lisenen met rondbogen. In de gevels zijn muizetandlijsten als een soort speklagen aangebracht, daarboven een houten gootlijst. Het dak is gedekt met verbeterde Hollandse pannen. Dit gedeelte is voorzien van zesruitsramen; op de begane grond onder rondbogen, op de verdieping met segmentbogen als ontlastingsbogen. De bogen zijn alle opgevuld met metselmozaïek. In de topgevel is een wit gestucte nis met heiligenbeeld. De zijgevel aan de Pastoorsdreef bevat op de begane grond twee ronde ramen met metalen kozijnen en twee getoogde achtruitsramen. Op de eerste en tweede verdieping zijn ter plekke van de slaapvertrekken van de zusters rechtgesloten vensters (voorheen bolkozijnen) aangebracht. In het verlengde daarvan aan de Pastoorsdreef ligt een éénlaags blok, de voormalige kleuterschool uit circa 1900 (4). Dit is een bakstenen pand met een gepleisterde plint op een rechthoekige plattegrond onder half schilddak gedekt met Hollandse pannen. De achtergevel is voorzien van ramen onder segmentbogen met metselmozaïek in afwijkende kleuren en een deur in de tuitgevel. In de zijgevel is de oorspronkelijke toestand van ramen en deuren gewijzigd. Rechts van het negentiende-eeuwse huis een tweelaagse bouwmassa uit circa 1915 onder een plat dak met omlopende dakschilden (5). Uitgevoerd in baksteen met een tandlijst onder de geprofileerde goot. Boven de ramen is in de bogen polychroom metselmozaïek aangebracht. De dakkapellen onder wolfdak met piron hebben betimmerde topgevels met dekoratieve houten lijsten. Aan de achterzijde van de totale bouwmassa zijn veel van de oorspronkelijke kozijnen vervangen. In het interieur is de oorspronkelijke indeling in grote lijnen herkenbaar. Enkele elementen van de inrichting zijn bewaard gebleven. Voorbeelden daarvan zijn de betegelde lambriseringen in de gang en trappenhuis van het gepleisterde blok en de beglazing en binnenluiken van het rectoraat. Het interieur van de kapel heeft gepleisterde wanden met marmeren plint, ionische pilasters op marmeren voet (in plint). Tongewelf in het middenschip, halve tongewelven over de zijbeuken. Gebrandschilderde glas-in-lood ramen, met een "alziend oog" in driehoek boven de ingang.

De bakstenen tuinmuur (6) wordt verticaal geleed door steunberen en is afgedekt met een ezelsrug. Aan weerszijden van de doorgang staat een vierkante pijler met platte deksteen.

Waardering

Het klooster met internaat is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarde als voorbeeld van een geestelijke ontwikkeling, namelijk de bloei van orden en congregaties in de 19de eeuw en is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van het congregatieklooster, dat met een ouder herenhuis als kern veelal uitgroeide tot een conglomeraat van gebouwen Het is architectuurhistorisch van belang vanwege de stijl, het bijzondere materiaalgebruik en de ornamentiek en heeft tevens bouwhistorisch belang vanwege de gecompliceerde bouwgeschiedenis, die de groei van de congregatie materialiseert. Het heeft ensemblewaarden vanwege de samenhang van herenhuis en kloostergebouwen. Het is relatief gaaf bewaard gebleven.