Zwolseweg 50, Heino

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Omschrijving

HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende bij de buitenplaats De Gunne. In structuur en deels in detail bewaarde eenvoudige en kleinschalige parkaanleg in landschapsstijl uit het begin van de 19de eeuw binnen een 18de-eeuwse formele infrastructuur bestaande uit lanen en een omgrachting (die reeds in 1730 aanwezig was). De omgrachting omringt de voormalige moestuin (thans gazon) aan de noord-zuid en westzijde. Samen met de lanen zijn dit restanten van de tuin met een park in Franse formele stijl. Het ontwerp voor de aanleg in landschapsstijl kan worden toegeschreven aan de hovenier/tuinarchitect G.A. Blom (1765-1827), op basis van de overeenkomsten van op De Gunne bewaarde tekeningen van Blom en het ontwerp dat hij maakte voor het park van Huis Almelo te Almelo. De aanleg van De Gunne is niet exact uitgevoerd als op de tekeningen van Blom, maar dat hij de basis leverde voor de aanleg blijkt uit ondermeer de plaats van de twee vijvers ten noorden van het huis en de bosaanleg met (thans een restant van) slingerpaden, die ten westen van het huis aan de overkant van de Zwolseweg gelegen is. Deze weg doorsnijdt vanaf 1830 het landgoed. Thans (1999) kenmerkt de kleinschalige en ingetogen tuin- en parkaanleg van De Gunne -in hoofdlijnen zoals aangegeven op twee anonieme kaarten in het huisarchief (manuscriptkaarten uit de periode 1730-1745) en op de kaart van Hottinger uit 1788- zich als volgt: twee (wegens te geringe monumentale waarden niet beschermenswaardige) bakstenen pijlers met bol-bekroning markeren de toegang tot de buitenplaats aan de Zwolseweg. De in curven verlopende oprijlaan gaat langs het voorplein aan de zuidzijde van het huis en loopt naar de (wegens te geringe monumentale waarden niet beschermenswaardige) boerderij uit ca. 1925. De oprijlaan vertakt zich tevens naar de noord-zuid lopende lange dubbel ingeplante laan waarop haaks een brede sloot ligt die een scheiding vormt tussen het besloten gedeelte van de buitenplaats en de open landbouwgronden ten noorden van het huis. Ten oosten van de boerderij ligt een open weidegebied. Vanaf het voorplein zijn enkele zichtassen naar het zuiden geprojecteerd: er loopt een zichtas vanaf het voorplein over de parkweide naar de verder gelegen landbouwgronden en iets ten westen van deze as ligt een kleine, thans wat dichtgegroeide, zichtas. Rondom de open delen een dichte bosachtige begroeiing met slingerpaden. Voor en achter het huis staan tuinsieraden (sokkels, vazen, zuiltjes met bustes en stoeppalen). Ten noorden van het huis liggen twee vijvers. Tevens ligt hier een schuilkelder uit 1939. Over de linker vijver loopt een in noordelijke richting georiënteerde zicht tussen de hoogopgaande beuken door naar de hierachter gelegen landbouwgronden. Het aan drie zijden door een gracht omgeven gazon dat achter het huis is gelegen en waar tot ca. 1950 de moestuin lag, wordt omgeven door de restanten van een beukenberceau. Ten westen van het huis staat een laat-19de-eeuws tuinschuurtje en het hek dat toegang verleent tot de achtertuin. Ten zuidwesten van het huis, aan de overzijde van de in 1830 aangelegde Zwolseweg, ligt een driehoekig stuk bos met ondermeer oude beuken. Dit gedeelte maakt van oudsher deel uit van de buitenplaats. Vermoedelijk werd dit gedeelte net als het park, in het eerste kwart van de 19de eeuw aangelegd in landschapsstijl. Nog altijd zijn hier de slingerpaden te herkennen.

Waardering

Historische TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de historische buitenplaats De Gunne van algemeen belang:

- als representatief voorbeeld van een ingetogen vroeg-19de-eeuwse kleinschalige park- en tuinaanleg in landschapsstijl die ingebed is binnen een vroeg-18de-eeuwse formele lanenstructuur;

- vanwege het belang voor de geschiedenis van de tuin- en landschapsarchitectuur;

- vanwege de ruimtelijke relatie die het met andere onderdelen van de buitenplaats heeft.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
521426
Complexnaam
De Gunne
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Omschrijving.

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde historische buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), PARKAANLEG (2) in landschapsstijl uit het eerste kwart van de 19de eeuw binnen een oudere formele lanenstructuur met een 19de-eeuws TOEGANGSHEK tot de achtertuin (3), twee identieke 19de-eeuwse TUINVAZEN op 18de-eeuwse SOKKELS (4), een 19de-eeuwse TUINVAAS op een 18de-eeuwse SOKKEL (5), een 19de-eeuwse TUINVAAS (6), een SOKKEL (7), een laat-19de-eeuws TUINSCHUURTJE (8), drie STOEPPALEN (9) en TUINMANSWONING (10).

De HISTORISCHE BUITENPLAATS DE GUNNE, gelegen ten noordwesten van het dorp Heino temidden van landbouwgronden, is in fasen tot stand gekomen. Al in 1583 wordt erve De Gunne vermeld. Aan het begin van de 18de eeuw is er sprake van de bouw van een zgn. 'spieker' door de toenmalige bewoners, de familie Potcamp. Metselwerk van gele ijsselsteentjes in de westgevel van het huidige huis is een restant van dit bouwwerk. Het corps-de-logis van het hoofdgebouw (huis De Gunne) dateert in aanleg uit het einde van de 18de eeuw. De huidige voorgevel en de lagere lichtgebogen zijvleugels dateren uit het eerste kwart van de 19de eeuw (ingekraste steen in de voorgevel met het jaartal 1822). Andere verbouwingen respectievelijk aanpassingen hebben plaatsgevonden in onder meer 1879 en in 1925. In dit jaar is, op enige afstand ten oosten van het huis, een boerderij met L-vormige plattegrond gebouwd. De voorganger van deze boerderij, die aan de oostkant tegen het huis lag, werd in 1925 afgebroken. Rondom het huis ligt de parkaanleg in landschapsstijl die ingebed is binnen de bewaard gebleven formele vroeg-18de-eeuwse lanen- en grachtenstructuur. De nog bestaande aanleg is mogelijk tegelijk met de eerste modernisering van het huis omstreeks 1822 gerealiseerd. De in het park aanwezige gracht was reeds in 1730 aanwezig en vormde aanvankelijk de afbakening van de destijds aanwezige tuin in Franse formele stijl. Het ontwerp voor deze aanleg kan worden toegeschreven aan de Zwolse hovenier en tuinarchitect G.A. Blom (1765-1827), die veel in Overijssel heeft gewerkt. Het dicht begroeide driehoekige terrein met weide aan de overzijde van de Zwolseweg maakt van oudsher deel uit van de buitenplaats. Binnen de omgrenzing van de buitenplaats ligt in het oosten de voormalige tuinmanswoning en is een aantal tuinsieraden geplaatst.

De boerderij uit ca. 1925 die ten oosten van het hoofdgebouw ligt valt wegens te geringe monumentale waarden buiten de bescherming van rijkswege.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de complexonderdelen aangegeven.

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS DE GUNNE is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:

- vanwege de bouw- en bewoningsgeschiedenis;

- vanwege het hoofdgebouw, dat een goed voorbeeld is van een in oorsprong vroeg-18de-eeuws hoofdgebouw dat in het eerste kwart van de 19de eeuw zijn huidige verschijningsvorm kreeg, gelegen op een kleinschalige buitenplaats;

- vanwege de bij de buitenplaats behorende overwegend vroeg-19de-eeuwse parkaanleg in landschapsstijl, die in directe relatie staat met de landelijke en agrarische omgeving en die ingebed is binnen de bewaard gebleven formele 18de-eeuwse structuur bestaande uit lanen en grachten;

- vanwege het vroeg-20ste-eeuwse toegangshek tot de achtertuin, de vier tuinvazen, de tuinsieraden (sokkels, vazen en stoeppalen), het tuinschuurtje en de voormalige tuinmanswoning; die allen karakteristieke onderdelen vormen van de buitenplaats.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Historische aanleg Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Zwolseweg 50 8141 EZ Heino BY Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
G 385 Heino
I 382 Heino
I 90 Heino
I 381 Heino
I 105 Heino
I 383 Heino
I 5 Heino
I 102 Heino
I 104 Heino
I 15 Heino
I 103 Heino
Naar boven