Inleiding.

VLASROTERIJ, gelegen ten westen van de Tonsedijk aan het water de Tonnekreek, dateert uit ca. 1936 en is een warmwaterroterij bestemd voor het 'roten' van vlas. Bij het roten vindt door verwarming een biologisch proces plaats waardoor de pectines, de lijmstof die de vezelbundels met de houtpijp, de kern van de stengel verbindt, oplossen. Een van de drie manieren van roten is die in een warmwaterroterij. De warmwaterroterij is grotendeel van beton gebouwd met diverse rootbassins variërend in grootte. Doorgaans konden deze bassins 5000 kg strovlas bevatten. De bassins werden op de grond gebouwd met elk afzonderlijk een ijzeren in- of uitlaatdeur, die met een rubberen band waterdicht kon worden afgesloten. Door een systeem van verwarming door een stookketel en in samenhang met een koud- en warmwaterreservoir werd in de hermetisch afgesloten bassins in verschillende fasen en temperatuurhoogtes het rootproces voltrokken. De produktie van vlas, een nijverheid gebaseerd op de landbouw, was in de negentiende eeuw en tot vlak na de Tweede Wereldoorlog een belangrijke bron van bestaan. Het eerste zelfstandige vlasbedrijf in de streek dateert van 1830. De roterij is al geruime tijd niet meer in gebruik en doet dienst als opslagplaats. De schoorsteen is onlangs gesloopt.

Omschrijving.

De roterij op rechthoekige plattegrond is gebouwd van beton. In de dwarsgevel ligt de ingang met schuifdeuren naar de verwerkingshal die gedekt is door een zadeldak, belegd met oud-Hollandse pannen. Aan weerszijden liggen, plat afgedekt de roterijen, waarbinnen de rootbassins liggen met in de zijmuur vier kleine en in de uitbouw twee grote inlaatdeuren voor het vlas. Hoger in de muur liggen de inspectieruimtes die door een trap bereikbaar zijn. Tussen de borstwering op de plat afgedekte roterijen lag het koudwaterreservoir.

Waardering.

De vlasroterij is van algemeen belang. Het object heeft cultuurhistorische waarde als exponent van de ontwikkeling van de nijverheid in de streek en vanwege de typologische ontwikkeling van de vlasroterij. Als vooroorlogs bedrijfspand is het van belang voor de architectuurgeschiedenis van het industriële gebouw. Het heeft ensemblewaarde vanwege de functionele samenhang der samenstellende delen en de landschappelijke samenhang met de nabijgelegen Tonnekreek. De roterij is in hoofdvorm bewaard gebleven en zeldzaam.