Inleiding

SCHUTSLUIS ("Helsluis"), gebouwd in 1864 en hoofdonderdeel van het sluiscomplex Hel- en Zuilespolder. De sluis bevindt zich tussen de toenmalige Helpolder (nu een deel van de Zuilespolder) en de Polder Stededijk. De Helsluis ligt daar in de Helsloot, die een verbinding vormt tussen de Nieuwe Merwede en de Beneden Merwede. Over de noordelijke deuren van de sluis ligt een bijbehorende, ijzeren rolbrug.

Zowel de schuiven van de sluis als de rolbrug worden nog met de hand bediend. De sluis wordt gecompleteerd door remmingswerken aan weerszijden van de sluishoofden.

Omschrijving

De Helsluis is een zogenaamde groene schutsluis. De sluis heeft in 1982 vernieuwde, gemetselde sluishoofden met hardstenen hoekstenen en haalkommen. De lensvormige sluiskolk heeft schuin aflopende kadewanden, die aan de onderkant met bazaltblokken zijn bekleed. In en voor de sluiskolk staan houten constructies met dukdalfen die als remmingswerken fungeren. Tussen de sluishoofden staan houten puntdeuren, die in 1982 zijn vernieuwd. De sluisdeuren met overloop en vergrendelstangen zijn door middel van rechte heugels verbonden met de in stalen kasten opgeborgen electrische bedieningsmechanismen op de sluishoofden. De sluiskleppen worden door middel van slingers met de hand bediend. De ijzeren rolbrug ligt op de westelijke oever van het noordelijke sluishoofd. De brug beweegt met twee stel stalen wielen over op bielzen liggende rails. De brug is samengesteld uit balustrades van geklonken vakwerkdelen en een op ijzeren liggers bevestigd houten brugdek met eveneens van hout vervaardigde aanbruggen. De aanbrug aan de rolbrug is hiermee met kettingen bevestigd. Aan de westzijde van het zuidelijke sluishoofd staat een open schotbalkenloods, waarbij een inmiddels verdwenen ijzeren kraan stond. Een ijzeren kaapstander is eveneens verdwenen. Nog wel aanwezig is een dubbele peilschaal, waarop ook de waterstand van de watersnoodramp van 1-2-1953 staat aangegeven.

Waardering

De schutsluis ("Helsluis"), hoofdonderdeel van het sluiscomplex Hel- en Zuilespolder, is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde en vanwege de ensemblewaarde.

- De schutsluis heeft cultuurhistorische waarde vanwege het belang dat de sluis heeft voor de landschappelijke ontwikkeling en de waterhuishouding van het poldergebied bij Dordrecht. Vanwege de aanwezigheid van een groene kolk en een rolbrug is de sluis tevens van typologisch belang.

- De schutsluis heeft ensemblewaarde vanwege de samenhang tussen de sluis, de sluiswachterswoning en de rolbrug.

- De sluis is tevens van belang vanwege de herkenbaarheid en de redelijke mate van gaafheid van zowel de sluis als de sluiswachterswoning en de rolbrug.