Inleiding

Vroeg twintigste-eeuwse, dubbele WINKELWONING met een oudere kern. De in de huidige vorm uit 1905-1906 daterende winkelwoningen zijn in één opzet gebouwd naar ontwerp van de Dordtse architect Antonie Ek AJzn. De opdrachtgeefster was de weduwe A.H. van den Kieboom. De panden, die elk een winkel en een bovenwoning bevatten, zijn in stilistisch opzicht verwant aan de Art Nouveau en het Berlagianisme. In de panden zijn echter ook nog diverse typisch negentiende-eeuwse onderdelen in oudere ruimtes bewaard gebleven. De winkelwoning huisnummer 420 bevatte destijds een winkel voor koffie, thee en comestibelen. De eerste gebruiker van nr. 422 is niet bekend. Het dubbele winkelwoonhuis maakt deel uit van een gesloten gevelwand in het beschermde stadsgezicht van Dordrecht.

Omschrijving

Het dubbele winkelwoonhuis is aan de voorzijde opgetrokken in geglazuurde baksteen en verblendsteen met accenten van versierde grijze hardsteen en heeft twee verdiepingen onder zadeldaken. Het pand heeft aan de achterkant slechts twee bouwlagen. Alle gevelopeningen zijn rechtgesloten.

De winkelpuien staan boven een plint van donkergrijs geschilderde hardsteen en tussen penanten van wit geglazuurde baksteen, die worden bekroond door een met geometrische art nouveau-decoraties versierde hardstenen kraagstukken. De puien staan onder ijzeren puibalken, eveneens in art nouveau uitgevoerde smeedijzeren decoratiemotieven. Tussen de deuren en de etalageramen van de afzonderlijke winkels staan bewerkte halfronde stijlen. De deuren van beide winkels bevinden zich rechts in de pui en hebben, evenals de etalageramen, bovenlichten met roedenverdeling. De bovenramen van 420 hebben echter een naar boven toe toenemende verfijning van de roedenverdeling tussen de geslepen ruiten, terwijl bij 422 een regelmatige vierdeling van negenruits ramen met tussenstijlen is te zien. De puibeëindiging van nr. 420 bestaat uit een onderrand van aan de onderkant afgeronde, geglazuurde baksteen met een hardstenen deklijst. Die van 422 heeft een geprofileerde hardstenen kroonlijst.

De tuitgevels worden boven de puien van elkaar gescheiden door een liseen met een hardstenen kop. De linker gevel (420) heeft op de eerste verdieping twee vensters met roedenverdeling in de bovenramen met geslepen ruiten. De ramen staan tussen strekken en natuurstenen lateien en onderdorpels. Het venster op de tweede verdieping is kleiner, maar is eveneens voorzien van een roedenverdeling in het bovenraam, strek en natuurstenen latei en onderdorpel. De geveltop heeft geprofileerde deklijsten, een schouderstuk en een bekroning in de vorm van een uitkragende zandstenen tuit.

De rechter voorgevel (422) heeft op de eerste verdieping twee vensters met roedenverdeling in de bovenramen met geslepen ruiten. De ramen staan tussen gedrukte ellipsbogen met metselmozaïek in de boogtrommels en hardstenen onderdorpels. De ramen zijn met elkaar verbonden door een versierde steen bij de boogaanzeten. Het venster op de tweede verdieping is kleiner en voorzien van een bewerkte middenstijl, maar is eveneens voorzien van een roedenverdeling in het bovenraam en een gedrukte ellipsboog met metselmozaïek in de boogtrommel en een hardstenen onderdorpel. De geveltop heeft geprofileerde deklijsten boven een klimmend keperfries, een schouderstuk en een bekroning in de vorm van een rondboogvormige zandstenen tuit.

De eenvoudige, weinig monumentale achtergevel bevat een aantal rechtgesloten, onder rollagen staande gevelopeningen, waaronder een stel openslaande tuindeuren met boven- en zijlichten.

Het inwendige van nr. 422 is sterk gewijzigd, maar het interieur van nr. 420 bevat nog veel oorspronkelijke onderdelen en is representatief voor een vroeg twintigste-eeuwse winkelwoning. Het winkelinterieur heeft een oorspronkelijke etalage-vitrine met een glaswand samengesteld uit ramen van in art nouveaustijl geëtst glas. De stucdecoraties in de tamelijk hoge winkelruimte zijn daarentegen negentiende eeuws. De wanden van de winkel zijn nog voorzien van de vroeg twintigste-eeuwse lijsten, deuren met door lijndecoraties versierde kozijnen en een steektrap naar de eerste verdieping. Onder de trap paneeldeuren binnen een geprofileerde omlijsting, die overal elders in het huis terug te vinden zijn. Een deur met roedenverdeling in het getoogde deurraam linksachter in de winkel geeft toegang tot een verbindingsgang naar een achterhuis. De winkel is rechts van de gang met een erachter liggende ruimte verbonden, door middel van onder een gedeeld bovenlicht met roedenverdeling staande schuifdeuren met art nouveau decoraties in de geëtste ruiten. Deze ruimte bevat nog een art nouveau stucversiering aan het plafond. De kamer grenst aan een binnenplaatsje onder een lichtkap, te betreden via openslaande glasdeuren met gedeeld bovenlicht en geëtste florale decoraties. De binnenplaats grenst tevens aan een keuken en aan een achterkamer, ontsloten via voornoemde gang. De keuken bevat een overhoekse houten schouw en keukenkastjes. De achterkamer is voorzien van een negentiende-eeuwse schouw met een schouwmantel van zwart marmer, een geprofileerde kroonlijst en eveneens negentiende-eeuwse stucdecoraties aan het plafond. De gang voert tevens naar een door een daklicht overdekte hal met gestucte wanden en een doorgang met kraagstukken in de bovenhoeken. Het schuin liggende daklicht rust op een met lijndecoraties versierde, door gesneden klampen ondersteunde balk. Een steektrap in deze hal voert naar het achterste deel van de verdieping. De trap heeft een fraaie trappaal, geplaatst op de afgeronde aantrede. De verdiepingen zijn aan de achterzijde grotendeels gewijzigd en bevatten alleen enkele negentiende-eeuwse stucversieringen en een marmeren schouwmantel. De woonkamer in het voorhuis bevat ook nog een schouw met zwartmarmeren schouwmantel en art nouveau stucdecoraties. De gang op de verdieping heeft een stucplafond. De trap naar de tweede verdieping is een scheluwetrap met onder- en bovenkwart. De kap heeft nog de oorspronkelijke spanten en dakkapellen met roedenverdeling in de ramen.

Waardering

De dubbele winkelwoning is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, de architectuurhistorische en de stedenbouwkundige waarde.

- Het dubbelpand heeft cultuurhistorische waarde als een bijzondere uitdrukking van een typologische ontwikkeling in de woon-/winkelarchitectuur.

- Het dubbelpand heeft architectuurhistorische waarde als een goed voorbeeld van vroeg twintigste-eeuwse winkelarchitectuur met een representatief karakter, vanwege de kwaliteiten van het ontwerp en vanwege het bijzondere materiaalgebruik en detaillering.

- Het dubbelpand heeft stedenbouwkundige en ensemblewaarde als een bijzonder onderdeel van een gesloten gevelwand in het historische stadshart van Dordrecht en vanwege de sterke visuele en functionele samenhang met het belendende pand (424-426).

- Het dubbelpand is tevens van belang vanwege de grote mate van gaafheid van het exterieur en belangrijke delen van het interieur.