Inleiding

In 1886 gebouwd KOETSHUIS met paardenstallen, koetsenstalling, diverse werkruimten en een dienstwoning. Het koetshuis is gebouwd in de destijds gangbare stijl van het Eclecticisme, in opdracht van de adellijke familie de Roo. Het koetshuis behoort bij het nabijstaande, reeds onder rijksbescherming vallende, laat achttiende-eeuwse landhuis Weizigt (rijksmonumentnr. 13513). Rondom het pand staan grote beuken en in de achtertuin een monumentale cypres.

Omschrijving

Het koetshuis heeft een rechthoekige plattegrond en is boven een hardstenen plint opgetrokken in donkerbruine baksteen. Het pand heeft één bouwlaag en een kaplaag onder een afgeknot, met gesmoorde tuiles du Nord gedekt schilddak. De vier gevels hebben een vergelijkbare opbouw met centraal een tuitgevel met steekkap. De gevels zijn verlevendigd met siermetselwerk van gele en zwarte geglazuurde baksteen en gestucte cordonlijsten. De gevelvlakken zijn afgezet met een (klimmend) boogfries met gestucte consoles en op de hoeken met licht risalerende lisenen die boven de dakrand uitsteken en de hekpijlers vormen van een balustrade. In de achtergevel zijn twee gevelstenen ingemetseld met rechts de woorden 'Vrouwe H.M.B. de Roo, geboren jonkvrouw van den Santhemel' en in de linkersteen 'De eerste steen gelegd den 1e Mei 1886'.

Het koetshuis heeft getoogde vensters met houten T-ramen die aan de bovenzijde zijn voorzien van segmentbogen van geel en zwart geglazuurde baksteen met gestucte aanzet- en sluitstenen en aan de onderzijde van hardstenen dorpels. Voorts is er een reeks tweedelige getoogde stalvensters, eveneens aan de bovenzijde voorzien van hanekammen met gestucte aanzet- en sluitstenen en aan de onderzijde van hardstenen dorpels. In het vijf-assige middendeel van de voorgevel worden op de begane grond de drie paneeldeuren afgewisseld door twee vensters en zijn op de verdieping drie vensters geplaatst. Aan weerszijden van het middendeel bevinden zich twee hooggeplaatste stalvensters. In de geveltop staat een rechthoekig, tweedelig venster. De gevelvlakken hebben een uitgemetselde bovenrand met rondboogfries. De rechte delen zijn afgezet met een hardstenen, open balustrade met ronde spijlers waarop enkele ballen zijn geplaatst. De decoratie gemetselde hoeklisenen zijn afgedekt met een stenen dekplaat en bekroond door een vaas met een smeedijzeren windvaan. De tuitgevel heeft een gestucte, geprofileerde deklijst en is bekroond met een stenen afdekplaat en een smeedijzeren windvaan.

De linker zijgevel heeft op de begane grond geen gevelopeningen, terwijl de indeling van de verdieping en de tuitgevel gelijk zijn aan die van de voorgevel. Boven in de tuitgevel bevinden zich twee T-vensters onder één segmentboog met siermetselwerk in de boogtrommel.

De rechter zijgevel heeft links een brede, boven een hardstenen drempel staande paneeldeur met brievenbus onder een hanekam met gestucte aanzet- en sluitstenen. Direct hiernaast een T-venster. In het midden en in het rechter geveldeel zit een reeks van negen getoogde stalvensters met ijzeren T-ramen, die aan de bovenzijde zijn voorzien van een segmentboogje en aan de onderzijde van een hardstenen dorpel. De gevel is verder identiek aan de linker zijgevel.

De achtergevel beschikt over vier dubbele, getoogde staldeuren met deurlichten achter ijzeren sierroosters. Op de verdieping een dubbele, onder een hijsbalk staande getoogde deur voor de hooizolder. De deuren zijn geplaatst onder segmentbogen van geel en zwart geglazuurde baksteen met gestucte aanzet- en sluitstenen. In de tuitgevel is aan weerszijden van de hooizolderdeuren een rond medaillon ingemetseld met een in reliëf uitgevoerde paardenkop.

Het interieur is goed bewaard gebleven. De stallen, zadelkamer en koetsberging beschikken over rijk uitgevoerde, originele interieuronderdelen. De stalmuren zijn tot het plafond betegeld met Makkumer tegels, er liggen plavuizen op de vloer en er zijn rijk geornamenteerde stucplafonds. De houten stalafscheidingen zijn afgezet met sierlijke ijzeren hekken met getordeerde balusters. Langs de muren bevinden zich hardstenen drinkbakken en ijzeren ruiven. De paardenboxen zijn afgewerkt met koper en hebben elk een naamplaat waarop exotische paardennamen zijn vermeld. De zadelkamer beschikt over een rijk geornamenteerd stucplafond en heeft evenals de koetsberging marmeren plinten. In de vloeren van de stal zijn roosters geplaatst tussen hardsteen, langs de muren zijn de tegellambrizeringen afgezet met marmer. In het pand staan diverse dubbele en enkele paneeldeuren met omlijstingen. De zolderverdieping bevat de originele houten kapconstructie met schenkelspanten.

Waardering

Het laat negentiende-eeuwse koetshuis is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, de architectuurhistorische en de ensemblewaarde.

- Het koetshuis is van cultuurhistorisch belang als een bijzonder onderdeel van het landhuis Weizigt, dat een representatief voorbeeld is van een negentiende eeuws adellijk goed met bijbehorende opstallen.

- Het koetshuis is van architectuurhistorisch belang vanwege de kwaliteiten van het ontwerp, vanwege de detaillering en de materiaaltoepassing, en vanwege de samenhang tussen in- en exterieur.

- Het koetshuis heeft ensemblewaarde als onderdeel van het landhuis Weizigt, waarmee het een sterke historisch-functionele en visuele relatie heeft.

- Het koetshuis is tevens van belang vanwege de herkenbaarheid en de grote mate van gaafheid van in- en exterieur.