Inleiding

Boerderijcomplex Geelmolen' aan de noordzijde van de Elspeterweg. Het complex bestaat uit een BOERDERIJ, WATERMOLENGEBOUW en WATERPOMP gebouwd in 1911 naar ontwerp van de Amsterdamse architect J.J. HELLENDOORN. De opdrachtgever was de bankier Mr. A.R.P. Mees, die de oudere bebouwing op deze plaats liet vernieuwen om er zelf te gaan wonen en boeren. De nieuwe boerderij kreeg een landhuisachtig uiterlijk, waarin invloeden van de architect K.P.C. de Bazel herkenbaar zijn. Als bijzonderheid bezit het achterhuis een dwarsdeel, oorspronkelijk ingericht met een hygiënische koestal. Het complex heeft de allure van een modelboerderij.

Het erf is gelegen in het buitengebied ten westen van Vaassen, een gebied dat sterk bepaald wordt door de aanwezigheid van de Geelmolensebeek en verder bestaat uit bospercelen en weilanden afgewisseld met geconcentreerde en vrijstaande villabebouwing.

De geschiedenis van de Geelmolen gaat terug tot de vroege zeventiende eeuw, toen het een pacht was vanuit het nabijgelegen kasteel Cannenburg. De naam Geelmolen' moet in de zeventiende eeuw zijn ontstaan en verwijzen naar de verwerking van geelkoper. De molen werd in de loop der eeuwen onder meer gebruikt als kruitmolen, papiermolen en wasserij tot het in 1912 werd gekocht door Rudolf Mees. Door de tuinarchitect K.C. van Nes (1876- 1952) werd ten oosten van de boerderij een tuin aangelegd in gemengde stijl, waarvan niets meer waarneembaar is. Het complex is momenteel in gebruik als veehouderij. Hoewel het complex op onderdelen is gewijzigd en het hoofdgebouw voor bewoning intern is gedeeld, is het oorspronkelijke karakter van het complex grotendeels bewaard gebleven.

Complexomschrijving

De BOERDERIJ (complexonderdeel A) en het WATERMOLENGEBOUW (complexonderdeel B) liggen op een erf direct ten noorden van de Geelmolensebeek. Ten zuiden ervan liggen weilanden en loopt de Elspeterweg, die aan weerszijden met bomen is beplant. Het erf wordt ontsloten vanaf deze weg door een lange oprijlaan die voor een fraaie zichtas naar het complex zorgt. Het erf is beplant met enkele hoge, oude bomen. De twee gebouwen liggen parallel aan elkaar, met de smalle voorgevels gericht naar de weg. Tussen de gebouwen bevindt zich een binnenplaats met in het midden een buiten gebruik zijnde WATERPOMP (complexonderdeel C). De twee gebouwen en de pomp zijn in eenzelfde stijl uitgevoerd. De gebouwen kenmerken zich door doorlopende met riet gedekte daken, een verzorgde metselwerkdetaillering en de nadruk op raampartijen zoals het steeds toegepaste motief van rondboogvormige, door de gootlijst heengetrokken vensters. Achter de oorspronkelijke gebouwen bevindt zich nieuwe erfbebouwing, die niet onder de bescherming valt.

Bij de buiten gebruik gestelde watermolen ging het om een zogenaamde bovenslagmolen met een houten waterrad. De molen had een verval van 2 meter 50 en een wateras van ijzer. Het binnenwerk van de molen is nog in tact.

Complexwaardering

Complex van BOERDERIJ, WATERMOLENGEBOUW en WATERPOMP gebouwd in 1911

- Van architectuurhistorische waarde als een zeldzaam voorbeeld van een boerderijcomplex uit het begin van de twintigste eeuw, die zich kenmerkt door een Landhuisstijl en invloeden van de architectuur van K.P.C. de Bazel. Het complex heeft de allure van een modelboerderij en valt op vanwege de fraaie hoofdvormen van de complexonderdelen, die een samenhangend geheel vormen.

- Van stedenbouwkundige waarde als onderdeel van het historisch gegroeide buitengebied ten westen van het dorp Vaassen, waar het vanwege de markante hoofdvorm en de gecreëerde zichtas vanaf de Elspeterweg een belangrijke beeldbepalende rol speelt.

- Van cultuurhistorische waarde als uiting van een sociaal-maatschappelijke en agrarische ontwikkeling, als voorbeeld van een boerenerf dat werd gekocht en verbouwd door een bankier met de bedoeling er zelf te gaan boeren. Kenmerkend hierbij is de hygiënisch ingerichte stal en de architectonische vormgeving van de gebouwen, wat het complex herkenbaar maakt als boerderij van een welgestelde bovenlaag. Het complex is voorts van belang vanwege de geschiedenis van de watermolen, in een gebied waar watermolens eeuwenlang een belangrijke rol hebben gespeeld.