Balistraat 129, Amsterdam
Inleiding
U-vormig doch gesloten WOONBLOK (I), onderdeel van het WONINGBOUWCOMPLEX voor De Arbeiderswoning. Het is uitgevoerd in de trant van het Rationalisme naar ontwerp van H.P. Berlage 1856-1934) uit 1911-1915.
Omschrijving
Het westelijk WOONBLOK (I) heeft één langsgevel (Benkoelenstraat 2-12); het blok is op u-vormige grondslag met inspringende hoeken en de korte gevels aansluitend tegen andere - niet beschermde - bebouwing geplaatst. Het woonblok is in baksteen (kruisverband) opgetrokken met vierbouwlagen onder een met rode verbeterde holle pan gedekt afgeplat dak tussen eindgevels. De dakschilden zijn uitgerust met bakgoten en bevatten enkele dakraampjes. De eindgevels worden bekroond door een schoorsteen. De entrees worden boven afgesloten door een rollaag en uitkragend siermetselwerk. Ter hoogte van de eerste verdieping bevindt zich onder de trappenhuis-erker een segmentboogvormig venster met twee gekoppelde draairamen. Ter weerszijden van het venster sluit een getrapte console van de erker aan, die vanaf de tweede verdieping van een rechthoekig grondvlak overgaat in een vijfzijdige uitbouw met overhoeks geplaatste casementen. De per verdieping gekoppelde ramen bevatten met uitzondering van de bovenste verdieping een onderraam met verticale roedeverdeling. Aan beide zijden van de trappenhuizen komen drie vensterassen voor, twee met schuiframen en één, de dichtst bijzijnde met smalle draairamen, onder als valraamuitgevoerde bovenlichten. De vensters zijn onderling verbonden door een dubbele sierlijst van ruw bewerkte strekken die zich over het gehele blok voortzet. Ter plaatse van het trappenhuis wordt deze echter onderbroken doordat hier de ramen halverwege de verdiepingsvloer zijn geplaatst. Alle ramen hebben rollagen en rusten op uitgemetselde vensterdorpels, met uitzondering van de ramen op de begane grond die rusten op natuurstenen dorpels. De gevel bezit voorts een door een rollaag afgesloten trasraam en wordt boven beëindigd door een ononderbroken daklijst met kleine natuurstenen consoles boven een sierlijst met bloktandfries.
De korte gevel, gelegen aan de noordzijde (Javastraat), is asymmetrisch van opzet doordat de rechter beuk drie in plaats van vier vensterassen telt. De korte gevel aan de zuidzijde (Balistraat), heeft op de rechterhoek een zelfde asymmetrische indeling. Het linker gedeelte van de gevel heeft drie vensterassen; de ingangspartij bevindt zich vlak in de gevel.
Waardering
Het westelijk woonblok (I) van het complex De Arbeiderswoning uit 1911-1915 is van algemeen belang wegens cultuur- en architectuurhistorische- en typologische waarde als kenmerkend voorbeeld van een blok rationalistische arbeiderswoningen, vormgegeven volgens de ideeën van de architect H.P. Berlage en als vroeg voorbeeld van corporatieve woningwetbouw. Tevens heeft het blok ensemblewaarde wegens de architectonische, historisch-functionele en stedenbouwkundige relatie met de twee andere woonblokken van het complex.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
WONINGBOUWCOMPLEX uit 1911-1915 in de trant van het rationalisme naar ontwerp van H.P. Berlage, in oorsprong met 169 woningen in opdracht van woningbouwvereniging 'De Arbeiderswoning', speciaal voor grote gezinnen met lage inkomens. Berlage paste de oorspronkelijke opzet van één ongedeeld woningblok aan door het aanbrengen van twee dwarsstraten, waardoor het complex is onderverdeeld in twee geheel gesloten blokken met gemeenschappelijke binnentuin en een aansluitend u-vormig blok aan reeds bestaande bebouwing.
NB. De woonblokken zijn op onderdelen gewijzigd.
Omschrijving
Het complex bestaat uit drie, elk vier bouwlagen tellende, woonblokken in baksteen met inspringende hoeken bij de uiteinden. Twee gesloten woonblokken bezitten een rechthoekige binnentuin die wordt omsloten door twee lange en twee korte gevels, met een plantsoentje bij de inspringende hoek.
Het derde blok sluit in een u-vorm aan op bestaande woningbouw. De woonblokken zijn gesitueerd tussen de op een noordoostelijke - zuidwestelijke lijn gelegen en evenwijdig aan elkaar lopende Javastraat en Balistraat. I. westelijk woonblok: Balistraat 129-133; Benkoelenstraat 2-12; Javastraat 128-130 II. centraal gelegen woonblok: Balistraat 135-137; Langkatstraat 2-12; Javaplein 20-22; Benkoelenstraat 1-11 III.oostelijk woonblok; Javaplein 24-38; Balistraat 139-141; Langkatstraat 1-11
De architectuur van de onderling identieke woonblokken wordt gekenmerkt door dragende bakstenen gevels, afgeplatte pannen daken, houten kozijnen met merendeels schuiframen en benadrukte ingangspartijen. De gevels zijn, tenzij anders vermeld, alle op eenzelfde wijze symmetrisch ingedeeld met deels uitkragende trappenhuizen en ter weerszijden telkens drie of vier vensterassen.
Waardering
Het woningbouwcomplex De Arbeiderswoning uit 1911-1915 is van algemeen belang vanwege cultuur- en architectuurhistorische- en typologische waarde als kenmerkend voorbeeld van een rationalistisch complex arbeiderswoningen met gemeenschappelijke binnentuinen vormgegeven volgens de ideeën van de architect H.P. Berlage met aandacht voor goede oriëntatie en bruikbare woningplattegronden en als vroeg voorbeeld van corporatieve woningwetbouw. Het woningbouwcomplex is typologisch van belang als goed en gaaf voorbeeld van een complex arbeiderswoningen dat is opgezet volgens het principe van de gesloten hofbouw.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Woonhuis | Woningen en woningbouwcomplexen | Woonhuis(K) | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Balistraat | 129 | A | 1094 JJ | Amsterdam | Zeeburg | – | Ja |
Benkoelenstraat | 2 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 4 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 6 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 8 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 10 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 12 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 14 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 16 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 18 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 20 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 22 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 24 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 26 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 28 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 30 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 32 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 34 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 36 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 38 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 40 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 42 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 44 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 46 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Benkoelenstraat | 48 | – | 1094 HS | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Javastraat | 128 | D | 1094 HP | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Javastraat | 128 | C | 1094 HP | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Javastraat | 128 | B | 1094 HP | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Javastraat | 128 | A | 1094 HP | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Balistraat | 129 | D | 1094 JJ | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Balistraat | 129 | B | 1094 JJ | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Balistraat | 129 | C | 1094 JJ | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Javastraat | 130 | C | 1094 HP | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Javastraat | 130 | B | 1094 HP | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Javastraat | 130 | A | 1094 HP | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Balistraat | 131 | D | 1094 JJ | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Balistraat | 131 | A | 1094 JJ | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Balistraat | 131 | C | 1094 JJ | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Balistraat | 131 | B | 1094 JJ | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Balistraat | 133 | D | 1094 JJ | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Balistraat | 133 | C | 1094 JJ | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Balistraat | 133 | B | 1094 JJ | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Balistraat | 133 | A | 1094 JJ | Amsterdam | Zeeburg | – | – |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | S | 7029 | – | Amsterdam |
– | S | 7030 | – | Amsterdam |
– | S | 7031 | – | Amsterdam |
– | S | 7027 | – | Amsterdam |
– | S | 7026 | – | Amsterdam |
– | S | 7028 | – | Amsterdam |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1911 | 1915 | – | vervaardiging |
Name | Beroep | Notitie |
---|---|---|
Berlage, H.P. ; Stad Amsterdam | architect / bouwkundige / constructeur | – |