Inleiding

Voormalig PAKHUIS 'AFRIKA' met laad- en lossteiger, in opdracht van de N.V. Handelskade gebouwd in 1915 naar ontwerp van A.J. Joling en in 1935 aan de buitenkant ingrijpend verbouwd door de architect J. de Bie Leuveling Tjeenk in een stijl die invloed van het Functionalisme vertoont. De monolitische betonskeletstructuur, uit 1915 is een vroeg voorbeeld van het 'mushroom' systeem in Nederland.

Het pakhuis maakt deel uit van een rij aaneengesloten pakhuizen die, als strook geklemd liggen tussen het N.S.-emplacement en de noordelijk gelegen IJhaven. Tot de inrichting van het gebied in de directe omgeving horen ook de loskades en de rolkraan. N.B. Het pakhuis, op onderdelen gewijzigd, is niet meer als zodanig in gebruik.

Omschrijving

Het in bakstenen kruisverband opgetrokken pand heeft een vrijwel rechthoekige plattegrond en telt vijf bouwlagen. Het dak is samengesteld uit vlakke delen en schuine dakschilden.

De voorgevel is naar de stadszijde gekeerd en wordt gekenmerkt door een uitgewassen betonnen frame (negen traveeën) met invullingen van baksteen. De vier verdiepingen kragen over zodat de draagconstructie van het monolithisch betonskelet zichtbaar is. Losgaten bevinden zich in de tweede, zesde en achtste travee en op de begane grond, de laatste met oorspronkelijke strokendeuren naar de betonnen losperron. In drie traveeën hebben de losgaten de oorspronkelijke dubbele luiken. Links en rechts is op de twee hoeken van de verdieping in metalen belettering de naam van het pakhuis 'Afrika' aangebracht, zowel aan de voor- als achterzijde. De linker hoektravee wordt in beslag genomen door een trappenhuis. Boven de begane grond, aan de linkerzijde bevindt zich een naar achter gelegen, smalle uitbouw die ten dele voor een travee van het aangrenzende pakhuis is gebouwd. De zijkant van de aanbouw die haaks op de gevel is geplaatst bevat drie ramen met glazen bakstenen.

De achtergevel, gericht naar het IJ, bezit over de volle breedte van het pand een losperron, opgetrokken uit beton, baksteen en staal, bereikbaar via twee trapjes, respectievelijk evenwijdig en haaks op de gevel. In het perron bevinden zich brede losopeningen en gekoppelde raampjes. Op het losperron sluiten strokendeuren aan van het enkelvoudige en harmonica-type. De losgaten eindigen tegen de liggers van het betonnen frame, die aan het losperron met doorgetrokken latei. Voor de losgaten op de verdiepingen zijn aan stalen kettingen, inklapbare laadbalkons gehangen. De gevel wordt bovenaan ter plaatse van de middelste vier traveeën, afgesloten door een convexe stalen plaat. Het losgat hieronder bevat als enige in de gevel een hijsbalk. Hierboven op het dak bevindt zich een kubische betonopbouw met flauw bollend dak.

Interieur In het grid van het monolithisch betonskelet bevinden zich 3 x 8 vrijstaande kolommen met paddestoelkapitelen per bouwlaag.

Waardering

Het pakhuis 'Afrika', oorspronkelijk uit 1915, is van algemeen belang wegens architectuur-, cultuur-, en bouwhistorische alsook typologische en industrieel-archeologische waarde, als vroeg voorbeeld van betonskeletbouw met paddestoelkolommen in Nederland en als onderdeel van een historisch gegroeide havenbebouwing met bedrijfs- en/of opslagfunctie uit het stoomtijdperk. Het pakhuis is stedenbouwkundig van waarde vanwege zijn ligging aan de IJhaven met kademuur, smalspoor en kranen.