Inleiding

Het SANATORIUM De Hooge Riet werd in 1939 door architect E.J. Rothuizen gebouwd aan de oostzijde van de in 1863 aangelegde spoorlijn Utrecht-Zwolle. Aan deze zijde van de spoorlijn liggen in het dorp Ermelo nog een aantal paviljoens die nu in gebruik zijn bij het psychiatrisch Ziekenhuis Veldwijk. De meeste paviljoens van dit complex liggen echter aan de andere zijde van de spoorlijn. Ziekenhuis Veldwijk is hier ontstaan op het voormalige landgoed Veldwijk, dat in 1884 door eigenaar M.J. Chevallier werd verkocht aan de 'Vereeniging tot Christelijke Verzorging van Krankzinnigen en Zenuwlijders in Nederland'. Dit terrein bevindt zich ten westen van de dorpskern van Ermelo.

Complexomschrijving

Het complex bestaat uit de volgende beschermde onderdelen:

A Hoofdgebouw

B Tuinaanleg met hekwerk, vijver, brug en hekwerk

C Mortuarium

D Ketelhuis

Het sanatorium bevindt zich temidden van een ruime parkaanleg met een grote vijver aan de voorzijde. De voorzijde is op het westen gericht. Het complex bestaat uit een symmetrisch opgezet hoofdgebouw met een aantal achterliggende gebouwen, een mortuarium en een ketelhuis. Het complex is ontworpen in een voor architect Rothuizen en voor de periode waarin hij ontwierp, typerende Interbellemarchitectuur met een sterk horizontale werking en een zorgvuldig materiaalgebruik. In het gebouw worden baksteen, natuursteen, staal en beton op evenwichtige wijze toegepast. Architect Rothuizen bouwde in de provincie Gelderland onder meer enkele scholen in Arnhem en een kerk in Apeldoorn. Hij schreef ook enkele praktische handboeken over architectuur. Het gebouw hoort niet bij de oorspronkelijke bebouwing van Veldwijk, maar werd hier later aan toegevoegd. Het hoofdgebouw van het sanatorium heeft een geheel symmetrische opzet met een (oorspronkelijk) van elkaar gescheiden mannen- en vrouwenafdeling. Het gebouw werd ontworpen voor 50 patiënten. Op de bovenverdiepingen is een internaat gevestigd. Het interieur van het gebouw is grotendeels bewaard gebleven. Op sommige plaatsen bevindt zich monumentale kunst van bevriende kunstenaars. Alle oorspronkelijke bijgebouwen zijn in dezelfde stijl uitgevoerd.

Waardering

SANATORIUMCOMPLEX DE HOOGE RIET uit 1939, ontworpen door architect E.J. Rothuizen.

- Van architectuurhistorische waarde als gaaf bewaard gebleven sanatorium uit de periode tussen beide Wereldoorlogen. Het complex valt op door esthetische kwaliteiten, heeft gave verhoudingen en een bijzondere detaillering in vormgeving en materiaalgebruik. Bijzonder en typerend voor de tijd van ontstaan zijn het baksteengebruik, de sobere decoratie en het gebruik van stalen ramen en beton. Het gebouw valt op door de sterk horizontale en symmetrische uitstraling. Het interieur van het gebouw is grotendeels bewaard gebleven. Bijzonder zijn hierin onder meer de lichttoevoer in de lagere zijvleugels en de zorgvuldige detaillering en afwerking. Als sanatoriumgebouw is er ook sprake van een typologische waarde en een complexwaarde. Buiten het hoofdgebouw zijn ook de achterliggende aanbouwen en het mortuarium en het ketelhuis in gave staat bewaard gebleven. Het complex is een ontwerp van de bekende architect E.J. Rothuizen en vormt een representatief werk uit zijn oeuvre.

- Van stedenbouwkundige waarde vanwege de duidelijk herkenbare rol die het sanatorium speelt in de dorpsbebouwing van Ermelo en binnen het bebouwingsensemble van Veldwijk. Het complex is gesitueerd in een groene, parkachtige omgeving en speelt daarin een zeer beeldbepalende rol. De tuin geeft een belangrijke meerwaarde aan het complex.

- Van cultuurhistorische waarde binnen de ontwikkeling van de psychiatrische gezondheidszorg vanaf de late negentiende eeuw in Nederland. Dit complex vormt met alle onderdelen een typologisch belangrijke representant binnen deze ontwikkeling.