Inleiding

Het WOONHUIS 'Helena Anna Hof', van het type landhuis, is in 1928 gebouwd naar ontwerp van de architect F. Stam uit Dordrecht in opdracht van de Leidse houthandelaar Gips. Het huis is gebouwd in Engelse Landhuisstijl, geïnspireerd op Engelse Arts and Crafts-architectuur. Kenmerkend is de toepassing van robuuste materialen zoals handvormsteen, ruw pleisterwerk en donker eikehout. De hoofdvorm van het landhuis is afgeleid van een historische hofstede. Bij het huis hoorde oorspronkelijk een groot terrein en enkele dienstgebouwen in dezelfde bouwstijl. Na de oorlog zijn deze dienstwoningen verkocht en verbouwd tot villa's en is het zuidelijke deel van het terrein verkaveld tot villapark.

N.B. De oorspronkelijke dienstingang aan de Van der Doeslaan werd de nieuwe hoofdentree in plaats van de oude in de zuidgevel van het huis aan de binnenhof. Na de oorlog is het landhuis tot 1969 in gebruik geweest als jeugdhotel en uit die periode dateert de kleine bijkeuken aan de noordgevel. De terrassen en sierbestrating rond het huis zijn recentelijk aangelegd.

Omschrijving

Het pand bestaat uit drie rechthoekige vleugels van twee bouwlagen, in een U-vorm gegroepeerd rond een vierkante binnenhof die is afgesloten door een manshoge gemetselde muur met in het midden een houten rondboogpoort. Centraal op de binnenplaats een verzonken put. De gevels en de tuinmuren zijn opgetrokken in een rode handvormsteen. De drie haaks op elkaar geplaatste asymmetrische zadeldaken zijn met riet gedekt en boven de dwarsvleugels afgewolfd.

De gevels zijn verlevendigd met Engels vakwerk, ingevuld met siermetselwerk, en onderdelen als erkers, loggia's, balkons en dakkapellen. De asymmetrische plaatsing van de onderdelen verraadt de onregelmatige plattegrond van het huis met diverse niveauverschillen. Vensters van verschillend formaat en indeling in zware houten kozijnen met gekleurd (flesse)glas in rechte of diagonale stalen roedenverdeling. Boven enkele kruisvensters rollagen en ontlastingsbogen. Robuuste opgeklampte houten rondboogdeuren met zwaar smeedijzeren hang- en sluitwerk en klinknagels. In de gevels zware siersmeedijzeren ankers.

In de zuidgevel aan de binnenhof drie halfronde vensters en daarboven in het dakschild twee balkons, waarvan de borstwering is afgedekt met rode nokvorsten. Ter hoogte van de verdieping rechts een door het dakschild stekende erkerpartij met vakwerk. In de westgevel aan de binnenhof de oorspronkelijke hoofdentree, geflankeerd door een klein stalen erkertje met flesseglas in de kleine ruitjes. Tegen de kopgevel van de westelijke dwarsvleugel een lage achthoekige aanbouw onder rietgedekt kegeldak. Verder in de kopgevel een kleine licht gebogen erker en op de verdieping een kruisvenster. Onder het wolfeind twee kleine zoldervensters. In de kopgevel van de oostelijke dwarsvleugel drie kruisvensters en op de verdieping een enkel en een openslaand venster.

De oostgevel (aan de Van der Doeslaan) bestaat uit een middenpartij van twee bouwlagen tussen twee lage aanbouwen onder rietgedekte schilddaken. In de zijgevel van de linker aanbouw een groot rondboogvenster in rechthoekig houten kozijn en in de voorgevel twee kleine rechthoekige venstertjes aan weerszijden van een schoorsteen. Rechter aanbouw met opgeklampt deurtje in de zijgevel en venster in de voorgevel. Centraal in de middenpartij de hoofdentree onder een lessenaardak met rode pannen op standvinken. Rechts van de oostgevel een gemetselde tuinmuur met halfronde gevelopeningen en een toegangshek.

Westgevel met licht gebogen erkerpartijen onder leien en in het dakschild brede dakkapellen en een klein halfrond zoldervenster. Links op de hoek een aanbouw in vakwerk en siermetselwerk onder rietgedekt zadeldak. In de aanbouw een verdiept liggende deur onder de overkragende verdieping op houten schoren. Vensters met diagonale roedenverdeling. In het dakschild een schoorsteen.

Aan de achtergevel (noord) twee hoog opgaande risalieten met topgevels ter hoogte van de dwarsvleugels en de deels in hout opgetrokken bijkeuken onder lessenaardak. Helemaal links tegen de gevel een lage aanbouw.

INTERIEUR. Het nagenoeg in oorspronkelijke staat verkerende interieur heeft een onregelmatige speelse plattegrond met niveauverschillen en allerlei hoekjes, zitjes en doorkijkjes. Het interieur wordt gekenmerkt door ruw gepleisterde wanden en zware eikehouten deuren, vensterkozijnen en balkenzolderingen. In de grote eetkamer een vloer van leisteen met ingelegde sterren van marmer, aan de zuidkant geflankeerd door een 'kloostergang' met halfronde vensters die zijn doorgezet in de buitengevel aan de binnenhof. Aangrenzend in de westelijke dwarsvleugel een grote woonkamer over twee bouwlagen, naar voorbeeld van een Engelse 'hall'. Parketvloer, gepleisterde wanden en plafond met zware balken. Boven de schuifdeur naar de eetkamer in de oostwand wordt de overkragende verdiepingslaag ondersteund door een zware eikenhouten latei op console en kraagstenen. Een steektrap geeft toegang tot een galerij met balustrade op standvinken langs de westwand die leidt naar een vide boven de grote natuurstenen haardpartij in Tudorstijl in de noordwand. Ter hoogte van de vide in deze wand een erker met zitbank (baywindow). Vanaf de vide geeft een kleine rondboogdeur toegang tot de slaapvertrekken op de verdieping. Slaapkamer met zware balkenzoldering en kastenwand met opgeklamte deuren. Tweede slaapkamer met tongewelf en bednis tussen kleine zijnissen met kasten. Kinderkamer met podium met balustrade en ingebouwde kasten en aangrenzende nannykamer met doorkijkluikje. Zolder boven de zijvleugel, deels met kamers.

Waardering

Het woonhuis 'Helene Anna Hof' met bijbehorend interieur uit 1928 is van algemeen belang vanwege de cultuur- en architectuurhistorisch waarde

- als representatief voorbeeld van de Engelse Landhuisstijl, geïnspireerd op de Engelse Arts and Crafts-architectuur en de historische hofstedes. Het pand is zowel in- als uitwendig zeer gaaf in hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering.

- als hoogtepunt in het oeuvre van de Dordtse architect F. Stam en door de sterke verwantschap met de Arts and Crafts architectuur in Nederland vrij zeldzaam.