Bellamyplein 41, Amsterdam

Omschrijving

REMISEGEBOUW (1), onderdeel van het westelijk tramremise complex bestaande uit vijf sprongsgewijze in lengte toenemende tramstallingsruimten, elk voorzien van inrijbanen met rails, perrons ter weerszijden en kappen bestaande uit twee zadeldaken met kruispannen en met verhoogde lichtkappen in het midden. De kappen zijn voorzien van Polonceauspanten, met uitzondering van de eerste hal (aanzicht Bellamyplein), waar een zogenaamd Engels spant is geconstrueerd met vallende diagonalen. De lichtkappen zijn voorzien van draadglas. De architectonische vormgeving is aan de zijde van het Bellamyplein traditioneel bestaande uit bakstenen gevels met gesloten tuitgevels, grote houten panelen deuren die naar buiten openslaan en ter weerszijden ervan smalle verticale vensterassen.

Het kantoorgebouw is gesitueerd aan de linkerzijde van de remisehallen, achter een lagere hal met aaneengeschakelde sheddaken. De hoofdgevel is naar het Bellamyplein gekeerd met een sterk vooruitspringend middenrisaliet, de halfronde hoek geaccentueerd door een verhoging en bekroond door kantelen. De 3x2-deling van de ramen zijn met hardstenen boven- en onderdorpels afgezet, de stijlen met rode bakstenen geaccentueerd. De traverseerhal. Dit oost-west georiënteerde bouwdeel vormt met de laatste remisehal (nr.5), de beëindiging van het complex aan de westzijde. Het grenst aan de tuinen en achtererven aan de Ten Katestraat. De traverseerhal vormt de ruimte waarin de wagons in de richting van de remisehallen konden worden verplaatst. Dit gebeurde door middel van rolwagens, die de wagons verplaatsten van de ene naar de andere remisehal of naar één van de werkplaatsen aan de zuidzijde van de traverseerhal. In de entreehal was daarnaast een draaischijf geplaatst zodat de rijrichting van de wagons kon worden veranderd. Net als bij de remisehallen bestaat de dakconstructie van de traverseerhal uit een zadeldak, belegd met kruispannen, en is voorzien van een verhoogde lichtkap. Het dak wordt ondersteund door polonceauspanten die op muurdammen rusten. De gevelwand aan de noordzijde van de traverseerhal bestaat uit een aaneenschakeling van dubbele paneeldeuren met roedenverdeling, die vergelijkbaar zijn met de deuren aan de zijde van het Bellamyplein. Ook deze konden worden weggedraaid voor de toegang van rollend materiaal. In het midden wordt de reeks deuren onderbroken door een trappartij die de toegang verschaft tot het kantoorgedeelte op het dak van de remise. Aan de zuidzijde zijn vier werkplaatsen gelegen die ook voor wagons bereikbaar moesten zijn. Vandaar dat deze wand, naast een aantal getoogde vensters met een 2x2 indeling, tevens voorzien is van twee dubbele inrijdeuren. Deze worden afgewisseld door kleinere entreedeuren waarvan er verschillende dichtgemetseld zijn. Een houten trap met overloop maakt de kleine kantoorruimte in de kop van de hal alsmede de controlegang van de kantoorruimten op de remisehallen bereikbaar.

Waardering

De remisehallen met kantoorgebouw en traverseerhal zijn van algemeen belang vanwege architectuurhistorisch en typologisch waarde. Tevens van waarde vanwege hun historisch-functionele relatie tot de overige onderdelen van het complex.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
524819
Complexnaam
Westelijke Tramremise
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

Tussen 1901-1914 gefaseerd tot stand gekomen complex van de westelijke tramremise ten behoeve van de zojuist geëlectrificeerde gemeentetram, ontworpen door de dienst Publieke Werken op een onregelmatige kavel, ingesloten in de bebouwingsreeks van de Bilderdijkkade, Kinkerstraat en de Ten Katestraat. De remise is bereikbaar via het Bellamyplein, waar een tramlus omheen ligt. Het remisecomplex omvat de volgende acht samenstellende onderdelen:

1. REMISEGEBOUW met bijbehorend KANTOOR en TRAVERSEERHAL (Tollensstraat 60);

2. vrijstaande DUBBELE DIENSTWONING MET HOUTOPSLAG (Bellamystraat 1);

3. WERKPLAATS (Tollensstraat 60);

4. TWEE voormalig MAGAZIJNGEBOUWEN (Tollensstraat 60 / Bilderdijkkade ongd.);

5. voormalige DIENSTWONING (Tollensstraat 61);

6. voormalige DIENSTWONING (Tollensstraat 62);

7. voormalige DUBBELE DIENSTWONING (Bilderdijkkade 62);

8. OMMURING met recente (XXd) hekwerken.

Omschrijving

Het complex is in enkele bouwfasen tot stand gekomen, waarvan de belangrijkste tussen 1901 en 1904. Tijdens de eerste bouwfase, afgerond in 1902, werden de volgende ruimten gerealiseerd: de enorme traverseerhal van waaruit de wagens over de gehele lengte van het gebouw naar ieder gewenste plek kunnen worden gebracht; hieraan grenzend de dienstwoning, dienstvertrekken, magazijnen en werkplaatsen waaronder de smederij; en langs de andere zijde van de grote hal die de as van het gebouw vormt, een drietal hallen die dienst deden als remise en werkplaats. In 1903 volgde de tweede fase waarbij de oorspronkelijke drie hallen nu werden geflankeerd door een grote hal voor de berging van motorwagens en een hal voor grote revisie. Aan de zijde van het Bellamyplein verrees grenzend aan de pekelinrichting nog een dienstwoning. Tussen 1908 en 1914 werden nog enkele hallen verlengd en voorzien van een opbouw.

De gebouwen en muren zijn qua vormgeving nog vrij van een eigen vormentaal. Kenmerkend voor de tijd van ontstaan is de mengeling van Berlagiaanse vormelementen, eclectische invloeden, de toepassing van staalconstructies en een Art Nouveau-detaillering, karakteristiek voor de Overgangsarchitectuur in de periode 1900-1910. De buitenmuren bestaan uit baksteen, oranjekleurige siersteenbanden en natuurstenen banden en detailleringen die vlak in de gevels zijn verwerkt. De daken hebben verschillende vormen, waarbij lichtkappen op de zadeldaken van de remisehallen zijn aangebracht. In verschillende hallen zijn de daken voorzien van Polonceauspanten.

Waardering

Redelijk gaaf bewaard westelijk remisecomplex van de gemeentetram in overgangsarchitectuur uit de eerste periode van de elektrificatie van het tramwegnet van algemeen belang wegens architectuur-en cultuurhistorische waarde en uit oogpunt van de geschiedenis van het openbaar vervoer.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Traversestation Handelsgebouwen, opslag- en transportgebouwen Transport oorspronkelijke functie
Remise (G) Handelsgebouwen, opslag- en transportgebouwen Opslag oorspronkelijke functie
Kantoorgebouw Handelsgebouwen, opslag- en transportgebouwen Handel en kantoor oorspronkelijke functie
Tramremise Handelsgebouwen, opslag- en transportgebouwen Opslag oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Bellamyplein 41 1053 AT Amsterdam Ja
Hannie Dankbaarpassage 14 1053 RT Amsterdam
Hannie Dankbaarpassage 16 1053 RT Amsterdam
Hannie Dankbaarpassage 18 1053 RT Amsterdam
Hannie Dankbaarpassage 20 1053 RT Amsterdam
Hannie Dankbaarpassage 22 1053 RT Amsterdam
Hannie Dankbaarpassage 24 1053 RT Amsterdam
Bellamyplein 45 Amsterdam
Bellamyplein 47 1053 AT Amsterdam
Bellamyplein 51 1053 AT Amsterdam
Bellamyplein 53 1053 AT Amsterdam
Bellamyplein 55 1053 AT Amsterdam
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
Q 9117 Amsterdam
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1901 1903 Belangrijkste bouwfase vervaardiging
1914 1914 verbouwing
Naar boven