vml dienstwoning, Naarden

Inleiding

Voormalige DIENSTWONING, met bijbehorend TERRAS uit 1904, deel uitmakend van het complex "Melkerij Hofstede Oud-Bussem". Het door K.P.C. de Bazel ontworpen pand is gelegen op de hoek van de Flevolaan en de Floris Voslaan. Het linker gedeelte (Flevolaan 36) van het pand was bestemd voor de huisvesting van de bedrijfsleider. In het rechter gedeelte (Flevolaan 34) woonden de ongetrouwde boerenknechts. "Op de eerste verdieping van dit gedeelte waren kleine slaapkamertjes, twee aan twee van dakkapellen voorzien. De begane grond bestond voornamelijk uit een eetzaal en een zitkamer. De maaltijden werden door de huisbewaarster in de tussenliggende keuken bereid. Vóór de linkerzijgevel van Flevolaan 34 ligt een vermoedelijk uit de bouwtijd daterend TERRAS dat onder de bescherming valt.

N.B. In 1970 is er tegen de linkerzijgevel van Flevolaan 36 een serre aangebouwd die voor de bescherming van ondergeschikt belang is.

Omschrijving

Op onregelmatig grondplan opgetrokken dienstwoning van één bouwlaag bestaande uit een rechthoekig hoofdvolume (Flevolaan 34) onder een hoog zadeldak met de noklijn haaks op de Flevolaan, en haaks hierop een kleiner rechthoekig bouwvolume (Flevolaan 36) dat voorzien is van een schilddak en via een tussenlid met plat dak aansluit tegen de linker helft van de linker zijgevel van het hoofdvolume. De achtergevel van het hoofdvolume wordt door een tussenlid met plat dak verbonden met een bijgebouw voorzien van een rechthoekige plattegrond en een schilddak met de noklijn evenwijdig aan de Flevolaan. Op alle schuine dakvlakken liggen rode Hollandse pannen. De buitengevels zijn boven een zich verjongende plint van paarsrode machinale waalsteen in kruisverband met platvolle voeg opgetrokkken in rode machinale waalsteen in halfsteens verband (hoofd- en nevenvolume) en kruisverband (overig muurwerk) met snijvoeg. De gevels van het hoofd- en nevenvolume worden boven de zoldervloer verlevendigd door een kantachtige sierband van gele verblendsteen waarboven een lijstje van rode profielsteen en een in kruisverband gemetselde borstwering afgesloten door een lijstgoot op geprofileerde klossen. Het bijgebouw en de tussenleden hebben ter hoogte van de zoldervloer een lijstgoot waaronder een uitkragende koppenlaag van gele verblendsteen. De als puntgevel uitgevoerde voor- en achtergevel van het hoofdvolume worden bekroond door een rechthoekige schoorsteen van rode machinale waalsteen en zijn middenboven voorzien van twee openslaande zolderramen waarin blank glas-in-lood. Boven en links en rechts van dit vensterpaar worden de van vlechtingen voorziene gevels verlevendigd door een siermotief van gele verblendsteen. De symmetrische voorgevel (ZO) heeft op de begane grond twee kruisvensters voorzien van blank glas-in-lood. In de achtergevel(NW) bevindt zich links een kruisvenster als voor. De rechterzijgevel (NO) van het hoofdvolume is van links naar rechts voorzien van een kruisvenster als voor, een cirkelmotief van gele verblendsteen onder de genoemde sierband, en een driezijdige erker met in elke zijde een stolpraam waarin blank glas-in-lood. In de linkerzijgevel (ZW) bevindt zich rechts een dubbele glasdeur die evenals het tweeruits bovenlicht erboven voorzien is van blank glas-in-lood. Op beide dakvlakken van het hoofdvolume staan drie gemetselde dakopbouwen met een liggend venster waarin twee negenruits ramen, en een zadeldak waaromheen een geprofileerde lijst. Onder de laatste is de driehoekige top voorzien van vlechtingen en een siermotief van gele verblendsteen. Tussen de drie dakopbouwen van het rechterdakschild staan bovenin het dakvlak twee kleine dakkapellen met een vierruits rondboograam onder een halfrond zinkgedekt dak. Het tussenlid tegen de linker helft van de rechterzijgevel heeft aan de voorzijde (ZO) links en rechts een achtruits openslaand raam dat aan de binnenzijde geflankeerd wordt door een pilaster met boven- en onderin de schacht een gele sierband en een in zandsteen uitgevoerd basement en kapiteel (de tussenliggende deur is vervangen door een venster). In de achtergevel (NW) van het tussenlid bevindt zich links een paneeldeur met bovenin een zesruits raam en rechts een kruisvenster met negenruits ondernamen voorzien van luiken en in de bovenlichten lichtgroen glas-in-lood. De door een smeedijzeren traliewerk afgesloten kelderkoekoek onder laatstgenoemd venster is voorzien van twee zesruits draairamen. In de voorgevel (ZO) van de voormalige bedrijfsleiderswoning bevindt zich links een door middel van luiken afsluitbaar zestienruits stolpraam met tweeruits bovenlicht voorzien van lichtgroen glas-in-lood, rechts van het midden een gewelfde paneeldeur waarin een rond raampje en waarboven een bovenlicht met lichtgroen glas-in-lood, en links een klein stalen draairaam waarvoor twee diefijzers. Boven de voordeur wordt de lijstgoot onderbroken door een dakopbouw vergelijkbaar met die op het zadeldak, maar kleiner en voorzien van een zestienruits stolpraam. De dakgoot van de linkerzijgevel (ZW) wordt onderbroken door een bredere dakopbouw waarin twee twaalfruits openslaande ramen. In de achtergevel (NW) bevindt zich links een kruisvenster waarvan de twaalfruits ondernamen met luiken afgesloten kunnen worden en de bovenlichten voorzien zijn van lichtgroen glas-in-lood. Boven dit venster wordt de dakgoot onderbroken door een dakopbouw als op de linkerzijgevel, maar voorzien van één liggend venster waarin twee twaalfruits ramen en zonder siermotief van gele verblendsteen. Rechtsboven op het achterschild en bovenin het rechter zijschild bevindt zich een kleine dakkapel met een vierruits rondboograam onder een halfrond zinkgedekt dak. Zowel op het rechter zijschild als de nok van het schilddak staat een rechthoekige schoorsteen van rode machinale waalsteen. De nokeinden worden bekroond door een florale piron. Het tussenlid rechts tegen de achtergevel van het hoofdvolume heeft in de linkerzijgevel (ZW) een paneeldeur met bovenin een zesruits raam en in de rechterzijgevel (NO) twee negenruits openslaande ramen (het derde raam links is vervangen door een deur). Beide zijgevels van het bijgebouw zijn voorzien van een liggend venster waarin twee negenruits ramen. De rechterzijgevel (NO) heeft bovendien rechtsonder een klein keldervenster. Zowel op het linker zijschild als achterschild van het bijgebouw staat een kleine dakkapel waarin een getoogd vierruits raam onder een gebogen dak gedekt met zink. In de achtergevel bevindt zich rechts een 24-ruits stolpraam en links een liggend venster voorzien van drie twaalfruits ramen. De nokeinden van het schilddak van het bijgebouw worden bekroond door een zich verjongende rechthoekige schoorsteen van rode machinale waalsteen. Het interieur van de voormalige bedrijfsleiderswoning (Flevolaan 36) verkeert nog grotendeels in de oorspronkelijke staat en bevat onder meer paneeldeuren op zowel de begane grond als de zolderverdieping, in de woonkamer een schouw voorzien van een gepleisterde driezijdige bovenboezem waaronder een middenvoor gebogen hoofdgestel van hout en een haard betegeld met witte tegels voorzien van blauwe hoekmotiefjes, in de WC een tegellambrisering van dito tegels en, evenals in de gang en de keuken, een vloer van witte en zwarte tegels in schaakbordpatroon, in de ruime keuken een servieskast met 24-ruits stolpdeur en een witbetegelde schouw waarboven een houten bordenplank, onder de keuken een kelder met een vloer van rode plavuizen en een plafond van gepleisterde troggewelfjes, en in de gang een bordestrap waarlangs een leuning met vierkante spijlen. De slaapkamers op de zolderverdieping zijn voorzien van vaste kasten met paneeldeur. De kap is uitgevoerd als een met brede delen beschoten gordingenkap. Boven de zolder van het bijgebouw bevindt zich een dito kap die nog de verflaag in de originele gele kleur bezit. Het terras vóór de linkerzijgevel van Flevolaan 34 is bestraat met vierkanten die zijn samengesteld uit afwisselende lagen rode machinale baksteen en gele verblendsteen.

Waardering

De dienstwoning met bijbehorend terras is van algemeen belang als historisch-functioneel onderdeel van het complex "Melkerij Hofstede Oud-Bussem" en als grotendeels gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een door architect K.P.C. de Bazel ontworpen dienstwoning uit het begin van de 20ste eeuw.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
525066
Complexnaam
Melkerij Hofstede Oud-Bussem
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

Complex "Melkerij Hofstede Oud-Bussem" bestaande uit 12 onderdelen: de voormalige KOESTAL (hoofdgebouw) met bijbehorende vijfde stal, het ZUIVELHUIS met naastgelegen FLESSENSPOELERIJ, het voormalige KANTOORGEBOUW annex dienstwoning, twee DIENSTWONINGEN aan de Flevolaan en twee DIENSTWONINGEN aan de Oud Blaricummerweg en een naastgelegen BOOGBRUG in deze weg die de westelijke entree vormden tot het uitgestrekte terrein van de melkerij. De onderdelen zijn in de periode 1902-1906 gebouwd naar ontwerp van de architect K.P.C. de Bazel. Eveneens tot het complex behoren de in oorsprong 18de-eeuwse BOERDERIJ, een houten DIENSTWONING en de ZAADDROGERIJ die in 1925 op het terrein is gebouwd en sinds 1947 in gebruik is als theaterzaal.

Het complex is een van de vroegste werken van De Bazel, waarbij hij zich in de traditionalistische vormgeving liet inspireren door de agrarische functie en de reeds bestaande boerderij. De melkerij is gebouwd in opdracht van Joannes van Woensel Kooy, die in 1902 in bezit kwam van het 280 ha. tellende landgoed Oud-Bussem met bijbehorend landhuis en 18de-eeuwse boerderij. Uit idealistische motieven wilde hij, mede onder invloed van een ernstige typhusepidemie in Utrecht, een modelboerderij oprichten. Op de melkerij zou "natuurmelk" worden geproduceerd met een minimum aan schadelijke bacteriën. De modelboerderij met de bijbehorende dienstwoningen en andere gebouwen werd gesitueerd op een gedeelte van het landgoed Oud- Bussem in de nabijheid van de oude boerderij. Vanaf het begin was de melkerij een verliesgevende onderneming en daarom werden in de loop der jaren delen van het landgoed verkocht aan derden. In 1950 werd de melkerij een gewone boerderij en het grote zuivelhuis op verzoek van de gemeente Naarden verbouwd tot vijf woningen. Het karakteristieke hoofdgebouw is in 1972 gerestaureerd en verbouwd tot kantoorruimte en ingedeeld door middel van losse, verplaatsbare wanden die geen deel uitmaken van de structuur van het monumentale pand.

Het complex strekt zich uit over het grondgebied van de gemeenten Huizen en Naarden. De boerderij, houten dienstwoning, zaaddrogerij en het kantoorgebouw zijn in Huizen gesitueerd, de overige complexonderdelen in Naarden.

Omschrijving

Het complex "Melkerij Hofstede Oud-Bussem" bestaat uit in totaal twaalf onderdelen waarvan het merendeel rond het karakteristieke U-vormige hoofdgebouw gesitueerd is aan weerszijden van de Flevolaan. Ten zuidwesten van het hoofdgebouw liggen achtereenvolgens het voormalige zuivelhuis (nu vier woningen) met naastgelegen flessenspoelerij (thans één woning), het vroegere kantoor annex dienstwoning (nu twee woningen), de 18de-eeuwse boerderij en, bijna 200 meter ten oosten hiervan, een houten dienstwoning. Aan de noordwestzijde van de Flevolaan, tegenover het hoofdgebouw, liggen twee dienstwoningen, en direct ten oosten van het hoofdgebouw bevindt zich de voormalige zaaddrogerij (nu theater). Tenslotte behoren de twee verder weg gelegen dienstwoningen aan weerszijden van de Oud Blaricummerweg met de bijbehorende gemetselde boogbrug eveneens tot het complex. Alle gebouwen hebben een hoogte van één bouwlaag met een zolderverdieping. Het hoofdgebouw, de oude boerderij en het houten huis zijn voorzien van een rieten dak, de overige panden hebben een pannendak.

Waardering

Het complex "Melkerij Hofstede Oud-Bussem", bestaande uit twaalf onderdelen, is van algemeen belang wegens cultuur- en architectuurhistorische waarde als uitwendig grotendeels gaaf bewaard gebouwencomplex uit het eerste kwart van de 20ste eeuw met een bijzondere oorspronkelijke functie als modelboerderij voor de productie van bacterie-arme natuurmelk, en als één van de hoogtepunten uit het oeuvre van architect K.P.C. de Bazel. Het complex heeft tevens situationele waarde vanwege de historisch-functionele en stilistische samenhang van de gebouwen en de ligging op het landgoed Oud-Bussem.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Woningen en woningbouwcomplexen Dienstwoning(K) oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Flevolaan 34 1411 KD Naarden Ja
Flevolaan 36 1411 KD Naarden
Types
Hoofdcategorie Subcategorie Beschrijving Notitie
Woningen en woningbouwcomplexen Dienstwoning(K)
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
C 2379 Naarden
C 2380 Naarden
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1904 1904 vervaardiging
Ambachten
Name Beroep Notitie
Bazel, K.P.C. de ; Conversie MRS architect / bouwkundige / constructeur
Naar boven