Omschrijving onderdeel 2: PARKAANLEG.

PARKAANLEG, bestaande uit a. oprijlaan b. Engels parkje c. lanen met bos- en weidepercelen d. moestuin e. huiserf.

Aan de oostzijde raakt de aanleg aan de aanleg van de buitenplaats Mataram. Aan de noordkant volgt de begrenzing de bospercelen.

Ad a.: de oprijlaan, XVIII, bestaat uit drie étappes, met elkaar verbonden door twee haakse bochten; het eerste, bijna geheel rechte traject loopt vanaf de Poppenallee naar het zuiden tot aan de eerste haakse bocht bij het Witte Huis (zie onder 6); dit traject is beplant met jonge zomereik; na de bocht het tweede stuk, dat langs de noordzijde van de moestuin loopt naar het westen; hierlangs staat een onregelmatige beplanting van stukken oude linden, eiken en beuken; na de tweede haakse bocht om de min of meer vierkante moestuin heen loopt het laatste kortste traject tot aan het met grind verharde erf bij het koetshuis (zie onder 3); hierlangs staan dubbele rijen beuken; de gehele oprijlaan is verhard met asfalt.

Ad b.: het Engels parkje, midden XIX of ouder, met diverse soorten oude bomen ligt direct schuin achter het huis en tuinmanshuis annex koetshuis, i.e. aan de zuidwestkant; het ligt op een groter en een kleiner eiland omringd door watergangen: deels een smalle rechte gracht en deels een bredere waterpartij met bochten; de watergangen zijn alle delen, c.q. omleidingen en/of vergravingen van de Emmer tochtsloot; twee oude loofboomgroepen in de weilanden direct naast en achter het parkje spelen een belangrijke landschappelijk-visuele rol, evenals de brede oude beekarm (van de tochtsloot), die in oost-west richting door de weilanden ten zuidoosten van het huis loopt en met het water rond de eilandjes verbonden is; op het "grote" eiland ligt een kleine vijver met ernaast een heuveltje; over de watergangen liggen bruggetjes (zie verder onder 8).

Ad c.: het rechtlijnige lanenpatroon met bos en weidepercelen, XVIII, is kenmerkend voor de buitenplaats. Naast de al genoemde oprijlaan zijn er diverse elkaar kruisende lanen met bos- en weidepercelen. Aan de westkant van het huis loopt een lange beukenlaan met enkele rijen parallel aan de tochtsloot; deze zandlaan staat loodrecht op de Poppenallee. De beukenlaan wordt halverwege gekruist door de zuidwest-noordoost lopende dwarsas van de aanleg. Deze is samengesteld uit het gedeelte laan naar het dorpje Wijthmen ten westen van De Horte; hij loopt aan de andere kant in een rechte lijn door langs de moestuin naar het oostelijk deel van het complex, even onderbroken -zowel fysiek als visueel- door het Witte Huis. De laan van west naar oost: onregelmatige beplanting met oude eiken en beuken tot aan de moestuin, geen verharding, dan het reeds besproken deel (middendeel) van de oprijlaan en verder -achter het Witte Huis- enkele rijen lariks, geen verharding. De dwarsas of middenlaan eindigt bij een onverharde laan, die vroeger als schietbaan dienst deed; aan het zuidelijke einde ervan ligt op het terrein van de buitenplaats Mataram de zgn. Kogelvanger: een laag zandheuveltje; het zuidelijk deel van deze noordwest-zuidoost lopende laan is met enkele rijen eiken beplant, het noordelijk deel met enkele beukenrijen. Het noordelijke laandeel loopt niet tot aan de Poppenallee, maar buigt met een haakse bocht in zuidwestelijke richting af naar de oprijlaan en in noordoostelijke richting naar de begrenzing met de buitenplaats Mataram. De laan, ook onverhard, heet Groenelaan en heeft enkele rijen beuk. Ten zuidoosten van de Groenelaan ligt een rabattenbos met een slingerpad dat al op de TMK van omstreeks 1850 wordt aangegeven. De rest van het complex bestaat ook uit weilanden, behalve twee bospercelen ten noorden van het huis westelijk van de oprijlaan en ten noorden van de laan naar Wijthmen; langs een van de bosjes loopt een restant van de Emmertochtsloot, thans de Krommesloot genaamd.

Ad d.: de moestuin, in oorsprong XVIII, op vierkante plattegrond is omgeven door een smalle gracht en ligt direct ten noorden van het huis; de geometrische indeling (met buxusheggetjes), waarvan de middenas op de voordeur van het huis georiënteerd is, is in de jaren tachtig van de 20ste eeuw gerestaureerd; via een in de as liggende dam bereikt men vanaf het huiserf de moestuin; aan het einde van de as ligt over de noordelijke grachtarm een smal witgeschilderd houten ophaalbruggetje van jonge datum. Halverwege de as ligt een ronde vijver; langs de westelijke en oostelijke grachtarmen staan beukenhagen, langs de noordarm een vernieuwde houten zwartgeteerde schutting, langs de zuidarm, links en rechts van de dam, struikensingels; in de noordoosthoek van de tuin staat een oude solitaire mammouthboom; verder in de moestuin een druivenkas en een tuinschuur (zie onder 9); op de dam staat een laag hek (zie onder 10).

Ad e.: het min of meer vierkante huiserf, XVIII, betreft het terrein rond het huis en tussen het huis en de tuinmanswoning annex koetshuis; het is aan drie zijden (noord, oost en zuid) omgeven door water; de oost- en zuidwatergang verbindt de moestuingracht met het water rond de parkeilandjes; het erf bestaat uit grasveldjes en grindpaden; tussen huis en koetshuis staat een groepje oude eiken en, schuin achter het huis het prieel (zie onder 7); langs de grachtarm tussen het huis en de moestuin staan enkele oude leilinden.

Waardering

De PARKAANLEG, behorend tot de historische buitenplaats De Horte, is van algemeen cultuur- en tuinhistorisch belang:

- wegens de ouderdom;

- wegens de cultuurhistorische en landschappelijk-visuele waarden;

- wegens de grote mate van gaafheid in combinatie met het ensemble van de gebouwen;

- wegens de combinatie van de geometrische lanenstructuur en de kleine Engelse aanleg.