Het Berghuisje, Maarn
Omschrijving onderdeel 1
HOOFDGEBOUW (Het Berghuisje). Aan de hoge zijde van de alpenweide ligt een oorspronkelijk verdiepingloos en éénbeukig jachthuis gebouwd tussen 1837-1840 in een mengeling van chalet- en neogotische stijl door de (tuin)architect J.D. Zocher jr. Kort voor 1920 is het huisje met een verdieping verhoogd en aan de achterzijde uitgebreid met een trappenhuis door architect J.W. Hanrath. Het jachthuis was sindsdien als zomerhuis en thans als woonhuis in gebruik. Het pand bestond oorspronkelijk uit een drieledige opzet met een iets vooruitspringend middendeel en twee even grote zijdelen. Thans is de plattegrond T-vormig ten gevolge van de aanbouw van het trappenhuis. Onder het linker zijdeel bevindt zich een kelder. Het huis bestaat uit een onderbouw van witgepleisterde baksteen (begane grond) en een bovenbouw van horizontaal en vertikaal geplaatste planken onder een flauw hellend zadeldak met steekkappen, voorzien van decoratieve daklijsten; op de nok twee gemetselde schoorstenen. Bij de verhoging zijn de spitsboogvensters met neogotische traceringen in het bovenlicht naar de verdieping verplaatst; op de begane grond zijn meerruits vensters en tuindeuren met paneelluiken toegepast. De voorgevel (oost) heeft een witgepleisterd middenrisaliet onder een steekkapje met aan weerszijden daarvan een venster met neogotische roedentracering, deze 19de-eeuwse vensters zijn als enige bij de verbouwing niet verplaatst. Over de gehele breedte van de gevel is een houten balkon bevestigd en voor de middenrisaliet staat een pergola. Rondom het huis ligt een smalle strook keitjes sierbestrating die voor het huis verbreedt tot een half rond. Hierin opgenomen een, thans niet goed leesbare, spreuk. In het INTERIEUR is de oorspronkelijke (Zocher) ruimte-indeling op de begane grond bewaard gebleven. Deze bestaat uit drie ruimten op een rij met elkaar verbonden door een korte met marmer belegde gang. In deze gang twee halfronde hoekkasten alsmede de deuren en de omlijstingen. In de middelste kamer bevindt zich een witgestucte kachelnis uit de bouwtijd. Andere interieur elementen zijn voorts te vinden in de decoratieve betegeling van wc en badkamer.
Waardering
Het HOOFDGEBOUW (Het Berghuisje) is van algemeen belang:
- vanwege de ouderdom;
- vanwege de markante ligging boven de alpenweide met uitzicht tot de Amerongse Berg;
- vanwege de architectonische vormgeving in een combinatie van chalet- en neogotische stijl;
- als voorbeeld uit het oeuvre van de architect J.D. Zocher jr. en J.W. Hanrath;
- vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Omschrijving van het complex
In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), GARAGE (3), KOEPEL VAN STOOP (4), SCHUUR BIJ BOERDERIJ 'DE LAAGT' (5).
Ten noordwesten van Maarn op de Utrechtse heuvelrug in de bossen van Austerlitz ligt de kleinschalige buitenplaats Het Berghuisje. In de loop van de negentiende eeuw werd het heidelandschap van de heuvelrug ontgonnen en bebost onder andere door de landgoedeigenaren De Beaufort en Stoop, die grote terreinen grond verwierven. De welgestelde Amsterdammer J.B. Stoop kocht in de tweede kwart van de negentiende eeuw een uitgestrekt terrein bij Austerlitz met het plan hier een groot buiten te stichten, dit plan werd in verband met de waterhuishouding niet uitgevoerd (het buitenhuis Molenbosch werd uiteindelijk enkele kilometers verderop in Zeist gebouwd). Wel gaf Stoop (tuin)architect J.D. Zocher jr. de opdracht voor de bouw van een jachthuis, het Berghuisje (1837-1840), en koepel (ca.1840) op deze plaats. Al eerder in 1831 werd een laan komende uit Austerlitz richting het Berghuisje op aanwijzingen van Zocher aangelegd; wellicht is de gehele aanleg rondom het huis van Zochers' hand. Zowel de koepel als het jachthuis zijn op hoogten in het landschap gesitueerd met fraaie zichten onder andere naar de Piramide van Austerlitz. Voor het Berghuisje, dat kort voor 1920 door de architect Hanrath met een verdieping is verhoogd, ligt een aflopende weide met slingerpaden en enkele boomgroepen; over deze weide loopt een zicht naar de boerderij De Laagt. De weide is als alpenweide aangelegd. Het complex vormt een gaaf en zeldzaam voorbeeld van een in 'Zwitserse' stijl aangelegde Nederlandse buitenplaats.
De in eigendom afgescheiden boerderij 'De Laagt' is wegens verbouwingen voor de bescherming van ondergeschikt belang. Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven.
Waardering
De HISTORISCHE BUITENPLAATS HET BERGHUISJE is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:
- vanwege de ouderdom;
- vanwege de neogotische vormgeving van het huis van de architect J.D. Zocher jr. (1837-1840) en de verbouwing door de architect J.W. Hanrath (1924);
- vanwege de aanleg in landschapstijl vermoedelijk door de tuinarchitect Zocher waarbij gebruik is gemaakt van het reliëf van het terrein;
- vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Landhuis | Kastelen, landhuizen en parken | Kasteel, buitenplaats | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
De Laagt | 8 | – | 3951 KC | Maarn | – | – | Ja |
Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
---|---|---|---|
Kastelen, landhuizen en parken | Kasteel, buitenplaats | – | – |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | A | 5296 | – | Maarn |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1837 | 1840 | – | vervaardiging |