Omschrijving complex

De HISTORISCHE BUITENPLAATS "de Menthenberg" dateert in oorsprong uit de 17e eeuw, toen geheten "Everwijnsberg", naar de toenmalige eigenaar. Het betrof toen een hofstede met akkers en/of weiden gelegen binnen een door houtwallen of lanen omsloten gebied. Het was een van de kleine ontginningen tussen uitgestrekte heidevelden en zandverstuivingen ten noorden van Arnhem, evenals bijvoorbeeld Wasborn (Warnsborn) en Sypedal (Zypendaal). In het begin van de achttiende eeuw kwam het in bezit van dr. Willem Menthen, die een deel van de oude bebouwing liet afbreken en een nieuw huis liet bouwen in Lodewijk XIV-stijl met formele geometrische tuinaanleg. De geometrische aanleg bestond onder meer uit een recht lanenstelsel met de oprijlaan vanaf de Schelmse weg met rechts daarvan een sterrenbos. Uit die tijd dateert ook de aanleg van twee (nog aanwezige) vijvers ten westen van het koetshuis en ten zuidoosten van het huis. In de 19e eeuw is het in het bezit van mr. Evert Jan van Ommeren en wordt de eerste landschappelijke aanleg gerealiseerd. Deze is op de kadastrale minuut uit circa 1832 te herkennen aan de invulling van de tussen de lanen centraal gelegen gronden als terrein van vermaak, een gebogen oprijlaan ten westen van het huis richting Schelmse weg en de aanleg van een slingerpad. Daarnaast is op kaartmateriaal zichtbaar een paviljoen/ koepel met erf en een stalling met erf (3). De gebogen oprijlaan en het slingerpad verdwijnen weer aan het begin van de 20e eeuw, evenals de aanleg van het sterrenbos, de koepel en een deel van het 17e/18e-eeuwse lanenstelsel. Reeds in 1876 wordt het landgoed na het overlijden van de toenmalige eigenaar, verkocht. De nieuwe eigenaar verkleinde de buitenplaats aan de noordzijde en de zuidwestzijde. Tevens wordt een nieuwe gebogen oprijlaan gerealiseerd aan de oostzijde en een deel van de bossen rondom de huidige buitenplaats gekapt. De vrijgekomen terreinen werden bebouwd met villa's en/of boerderijen. Op de plaats van de rechte lanen kwamen straten ter ontsluiting. In deze periode kwam tevens een strook bos langs de Kemperbergerweg tot stand. Nadat het geheel in 1907 in het bezit komt van M.J. baron van Pallandt, wordt het HUIS (1) verbouwd en een geheel nieuwe TUIN in Gemengde Stijl gerealiseerd (2). Rond het huis wordt een aantal geometrische en symmetrische tuinen aangelegd met ten noordwesten van het huis twee grote ronde weiden met beplantingsranden in landschapsstijl samengesteld uit diverse soorten naald- en loofhout. Ten westen van het huis bevinden zich de nutstuinen (2) onder meer bestaande uit een boomgaard en een moestuin. Aan het begin van de oprijlaan aan de Kemperbergerweg is een TOEGANGSHEK gerealiseerd (4). In de moestuin bevindt zich een KAS met PITKAS en vier KOUDE BAKKEN (5). De buitenplaats is tot op heden particulier bezit. In de tuinaanleg bevindt zich een aantal TUINSIERADEN (6) daterend uit de 18e eeuw zoals een zonnewijzer, bakstenen trap, vijver met fontein en tweemaal een vaas met sokkel. In de ronde weiden van de parkaanleg bevindt zich tweemaal een gemetselde DRINKBAK (7).

De historische buitenplaats de Menthenberg bestaat uit de onderstaande onderdelen: 1. Huis 2. Historische aanleg 3. Koetshuis 4. Toegangshek 5. Kas met pitkas en vier koude bakken 6. Tuinsieraden 7. Twee drinkbakken (7).

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS "de Menthenberg" is van algemeen architectuur-, cultuurhistorisch en stedenbouwkundige belang:

- vanwege de ouderdom, van oorsprong daterend uit de 17e eeuw met overgebleven elementen uit de 18e, 19e en 20e eeuw waarvan het huidige uiterlijk grotendeels tot stand is gekomen in de vroege 20e eeuw;

- vanwege de functioneel-ruimtelijke samenhang tussen het hoofdgebouw en de historische aanleg en de overige onderdelen van de buitenplaats;

- vanwege de kenmerkende situering van de buitenplaats ten noorden van Arnhem als onderdeel van een reeks buitenplaatsen op de Veluwezoom die in de 19e/20e eeuw hun huidige uiterlijk hebben gekregen;

- vanwege de herkenbaarheid van de historische buitenplaats bestaande uit een hoofdgebouw, historische aanleg, koetshuis, kas met PITKAS en koude bakken, toegangshek, een aantal tuinsieraden en twee drinkbakken.