Inleiding

Bouwblokdeel met ARBEIDERSWONINGEN ontworpen in 1908 en 1910 door architect Jan Ernst van der Pek (1865-1919), in opdracht van woningbouwvereniging "Rochdale". De woningen zijn uitgevoerd in de trant van de Overgangsarchitectuur, waarin Berlagiaanse elementen zoals vierkante torens en afgesneden hoeken worden gecombineerd met neo-renaissancistische motieven zoals spekbanden. Het complex is het eerste woningbouwproject in Amsterdam dat dankzij de nieuwe Woningwet van 1901 tot stand kwam en had destijds innoverende alkoofloze plattegronden. De woningen zijn in twee fases gebouwd: 28 woningen voltooid in 1909 en nog eens 20 in 1912. N.B. De woningen zijn op onderdelen gewijzigd.

Omschrijving

De in bakstenen kruisverband opgetrokken, vierlagige etagewoningen vormen, gesitueerd in de Van Beuningenstraat en Fannius Scholtenstraat, tezamen een L-vormige plattegrond. Het woningcomplex heeft de dakschilden, zichtbaar tussen de uitstekende erkerpartijen, gedekt met gesmoorde tuiles du Nord en met aan de onderzijde een bakgoot op klossen. Het dakvlak en de daklijst worden onderbroken door doorgetrokken bouwvolumes, vijf in de Van Beuningenstraat en één in de Fannius Scholtenstraat. Op de hoek bevindt zich een afgeschuinde variant. De gevels worden horizontaal geleed door dubbele gele verblendstenen sierlijsten die de lekdorpels van de ramen onderling verbinden. De lekdorpels op de derde bouwlaag en de wisseldorpels worden geaccentueerd door dubbele geel verblendstenen aanzetblokken. De vensters worden door een rollaag afgesloten waarboven hoger geplaatst, een halfsteens segmentboog voorkomt. In het gevelveld is een door twee gele verblendstenen gevormde ruit ingemetseld. Op de begane grond wordt het trasraam door een rollaag afgesloten. Ter plaatse van de verdiepingsvloeren komen staafankers voor. Van Beuningenstraat 97 heeft nog de oorspronkelijke raamindeling: T-schuiframen met gedeeld bovenlicht. De gevel aan de Van Beuningenstraat (66 meter) wordt gekenmerkt door vijf traveeën die eindigen in een platgedekte dakopbouw en in vier gevallen zijn uitgebouwd boven de entreepartij. De uitgebouwde volumes bevatten twee paar deuren onder een overstek met puibalk, die door drie getrapte, hardstenen consoles wordt ondersteund. Per verdieping volgen twee schuiframen, met in de dakopbouw draairamen onder twee hijsbalken. Ter weerszijden van de hoger opgetrokken volumes komen twee vensterassen met schuiframen voor. Alleen in de travee die aansluit op de hoekbebouwing wordt van dit schema afgeweken met drie vensterassen en één afzonderlijke. In deze gevallen komt in de dakschilden een platgedekte dakkapel met draairaam voor. De erker in de Fannius Scholtenstraat heeft aan weerszijden drie vensterassen en ook hier op de hoek één afzonderlijke. Een tweede doorbreking van het schema vormt de tweede daklijst doorbrekende partij, beschouwd vanaf de hoek in de Van Beuningenstraat, die als enige binnen de gevelwand blijft. Hier bevindt zich een gevelsteen 'HIER BEGON / ROCHDALE / ANNO 1908'. De vijf bouwlagen tellende hoekbebouwing, heeft aan weerszijden een schuifraam met bovenlicht en boven een draairaam. Op de begane grond is de hoek afgerond en voorzien van hardstenen blokken met een console waarboven over drie verdiepingen de hoek is afgesneden en waarin drie smalle ramen met bovenlicht boven elkaar zijn geplaatst. Ter plaatse van de vierde verdiepingsvloer bevindt zich een hardstenen console. In de bovenste verdieping een smallere afschuining op natuurstenen console.

Waardering

Eerste woningbouwcomplex van Rochdale van algemeen belang vanwege de sociaalhistorische, architectuurhistorische en typologische waarde als architectonisch pioniersproject in de sociale woningbouw, vanwege de eminente plaats in de geschiedenis van de arbeiderswoningbouw en vanwege de plaats in het oeuvre van de architect J. E. van der Pek.