Inleiding

In 1890-1891 tot stand gekomen complex met lage WOONBLOKKEN met in oorsprong 68 ARBEIDERSWONINGEN aan de Lutmastraat (de voormalige De Ruyterstraat), de Diamantstraat (de voormalige Eerste Ruyterdwarsstraat) en de Robijnstraat (de voormalige Tweede Ruyterdwarsstraat). Op instigatie van G.A. Heineken en in opdracht van de 'Woning Maatschappij' gebouwd naar een ontwerp uit 1889 van de architect A.L. van Gendt in een mengvorm van eclecticisme en neo-renaissancestijl. In oorsprong buiten de stadsgrens gelegen op het grondgebied van de gemeente Nieuwer-Amstel. Het Woning-Maatschappijcomplex bevat de volgende onderdelen: woonblok met arbeiderswoningen aan de Lutmastraat 215-261 (A), woonblok met arbeiderswoningen aan de Lutmastraat 222-256 (B), woonblok met arbeiderswoningen aan de Diamantstraat 2-24 (C), woonblok met arbeiderswoningen aan de Diamantstraat 1-15 (D), woonblok met arbeiderswoningen aan de Robijnstraat 1-11 (E). De dakkapellen op de dakschilden aan de achterzijde van de verschillende woonblokken, de dakkapel op het dakschild aan de voorzijde van Robijnstraat 3-5 en de aangrenzende bebouwing is recent. De woningen Lutmastraat 218-220 zijn bij de stadsvernieuwing gesloopt en door nieuwbouw vervangen. In 1893 zijn van de risalerende dubbelwoningen de bovenverdiepingen tot afzonderlijke woningen verbouwd. Het totaal aantal woningen kwam hiermee op 74. Thans is teruggekeerd tot de oorspronkelijke situatie. Alle woningen hebben kleine achtertuintjes, waarin oorspronkelijk een kleine uitbouw met privaat. De woningen hadden slechts twee kamers, evenals de zolders in oorsprong voorzien van bedsteden.

Omschrijving

Het Woning-Maatschappijcomplex van vijf lage woonblokken met arbeiderswoningen is opgezet volgens het zogenoemde cottagestelsel met lage eengezins-rijwoningen. De kortere woningblokken zijn overwegend N-Z gericht en gelegen aan de oostijde van de Robijnstraat en beide zijden van de Diamantstraat; de langere blokken zijn - nu van ongelijke lengte - tegenover elkaar gesitueerd langs de O-W gerichte Lutmastraat. De woonblokken bestaan overwegend uit slechts één bouwlaag onder zadeldak. Aan de Lutmastraat bevinden zich op de N-W hoek en in de beide middendelen van de blokken risalerende dubbelwoningen met een tweede bouwlaag. Het woonblok aan de noordzijde van de Lutmastraat heeft een bredere stoep. De gevels zijn deels in kruisverband opgebouwd uit rode baksteen afgewisseld met decoratief gebruik van gele baksteen in bandwerk en bij de toging om de segmentvormige spaarvelden boven de vensters. De meeste zijgevels zijn gecementeerd, enkele zijgevels tonen schoon metselwerk. Het is mogelijk dat in oorsprong alle gevels ongepleisterd of ongecementeerd waren. De vensters hadden oorspronkelijk een zesruits raamindeling. Per woning twee vensterassen, één met gekoppelde entree, bekroond door dubbele dakkapel met fronton en bolvormige bekroningen. De woningen zijn telkens gespiegeld.

Waardering

Door de Woning Maatschappij geïnitieerd complex met vijf woonblokken met arbeiderswoningen uit 1890-1891 van algemeen belang vanwege de architectuur- en cultuurhistorische en typologische waarde wegens de bijzondere toepassing van de lage bebouwing volgens het cottagestelsel.