Complexomschrijving

Inleiding

Friese STELPBOERDERIJ UILSMAHORN met aangebouwde BIJSCHUUR (lytshûs) en jonger aangebouwd BUSSENHOK, contemporaine TUIN met SINGEL en betonnen VOETGANGERSBRUG, karakteristiek gelegen aan de voet van de oude zeedijk in het gehucht Drieboerehuizen tussen Holwerd en Ternaard. Friese stelpboerderij (stjelp) uit 1911 in verzorgde Overgangsstijl. Voor ontwerp en bestek tekenden de Gebr. J. en J.W. Booijenga te Metslawier. De tuinaanleg, eveneens uit 1911, is van de hand van L.S. Edema uit Dokkum. Opdrachtgever was D.O. Hiddema te Holwerd. Bestek, bouwtekening en tuinontwerp zijn bewaard gebleven. De naam Uilsmahorn herinnert aan het vroegere buurtschap Ulsmahorn. Op de plaats van de huidige boerderij - gebouwd als gemengd bedrijf met de nadruk op akkerbouw, maar thans geheel als akkerbouwbedrijf in gebruik (pootaardappelteelt) - hebben verschillende voorgangers gestaan. Bij de bouw van de huidige boerderij is afbraakmateriaal van de vroeg-18de-eeuwse voorganger gebruikt: binten, stenen, deuren, tegels, putten e.d. Als bijzonderheid zij vermeld dat op de zolder boven het woongedeelte van de boerderij nog een schuilplaats voor Joodse onderduikers bewaard is gebleven (periode 1940-1945). De bouw van Uilsmahorn is hier en daar afwijkend van de tekening uitgevoerd. Zo zouden volgens overlevering aan de voorzijde T-vensters in plaats van H-vensters zijn aangebracht. Omstreeks 1925-1935 hebben enkele verbouwingen aan de boerderij plaats gevonden: verplaatsing privaat, nieuwe schouwen en aanbouw bussenhok. Uit die periode dateert ook de betonnen voetgangersbrug. In 1999 is het interieur op onderdelen aangepast aan moderne bewoning; een bescheiden deel van het bedrijfsgedeelte is toen bij de woonfunctie getrokken. Ook is omstreeks die tijd het westelijke deel van de tuin heringericht. In 2003 werd Uilsmahorn verkozen tot Fryske Pleats van it Jier 2003. Ter herinnering daaraan werd een steentje in de achtergevel ingemetseld.

Waardering

De Friese STELPBOERDERIJ uit 1911 met aangebouwde BIJSCHUUR (lytshûs), aangebouwd (jonger) BUSSENHOK, contemporaine TUIN met SINGEL en betonnen VOETGANGERSBRUG van algemeen cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig belang:

- vanwege de ouderdom en de bouw- en gebruiksgeschiedenis;

- vanwege het kenmerkende materiaalgebruik;

- vanwege de sobere maar verzorgde vormgeving en ornamentiek;

- vanwege de herkenbaarheid en de redelijke mate van gaafheid van ex- en interieur van zowel boerderij als bijschuur;

- vanwege de aanwezigheid (in hoofd- en bijgebouw) van waardevolle interieuronderdelen;

- vanwege de aanwezigheid in het woongedeelte van de boerderij van een schuilplaats uit de periode 1940-1945;

- vanwege de aanwezigheid van een contemporaine tuinaanleg waarin opgenomen een oudere deels vergraven singel;

- als herkenbare schakel in de ontwikkeling van de Friese boerderijbouw;

- vanwege de monumentale verschijningsvorm in relatie tot de karakteristieke ligging aan de oude dijk tussen Holwerd en Ternaard;

- vanwege de natuurlijke verweving met het omringende grootse landschap.