Omschrijving complex.

De buitenplaats Windesheim ligt in het stroomgebied van de IJssel direct ten westen van het dorp Windesheim, ervan gescheiden door de spoorlijn van Zwolle naar Deventer; het omgrachte huis, waarvan de oudste delen van rond 1600 dateren, werd in 1944 door brandbommen vernietigd en is niet meer opgebouwd; samen met de beide 18de-eeuwse bouwhuizen ligt de ruïne in het zuidelijk deel van de aanleg; een korte oprijlaan leidt vanaf het imposante toegangshek op de brug over het voorgazon naar het symmetrische voorplein; links en rechts van de ruïne liggen (de restanten van) neogeometrische tuinen, die in het begin van de 20ste-eeuw ontworpen zijn door L.A. Springer; om het geheel ligt een buitengracht, die behalve aan de noordzijde niet meer is dan een sloot; de noordarm valt voor een deel samen met de binnengracht. Er is een aantal belangrijke tuinsieraden. Het grootste (= noordelijke) deel van het complexgebied wordt ingenomen door het grote landschapspark, dat in 1789 ontworpen werd door de Amsterdamse architect Jacob Otten Husley. In het zuidelijke deel bevinden zich de voormalige dienstwoningen en nutstuinen. De dienstwoningen zijn, met uitzondering van het oudere Windesheimerweg 17-19, opgetrokken in dezelfde decoratieve stijl, waarbij kenmerken uit de Chaletstijl en de Neorenaissance worden gecombineerd met de rieten daken en verspringende bouwvolumes van Engelse cottages. Ze dateren uit de jaren '10 van de 20ste eeuw. Als architecten worden zowel De Maaker als Van Nieuwkerken genoemd. Het complex wordt in het westen en noorden begrensd door agrarisch gebied en in het oosten door de spoorlijn. Aan de zuidkant loopt de grens om het voormalige moestuincomplex met dienstwoningen en gedeeltelijk langs de Windesheimerweg, die met zijn monumentale, regelmatige beplanting een belangrijk structurerend element van het zuidelijke deel van de parkaanleg vormt.

De historische buitenplaats Windesheim omvat de volgende onderdelen: HUISRUïNE (1), PARKAANLEG (2), BOUWHUIZEN (3A en 3B), TOEGANGSHEK (4A), HEK (4B), TOEGANGSBRUG (5A), BRUG (5B), BRUG (5C), TUINSIERADEN (6A t/m 6G), STAL (7), BOSBAASWONING (8), DUBBELE DIENSTWONING (9), DUBBELE DIENSTWONING (10), TUINMANSWONING (11), DIENSTWONING (12).

Binnen het complex bevinden zich de volgende elementen, die van ondergeschikt belang c.q. niet beschermenswaard zijn: de nieuwe houten parkbruggetjes.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex evenals de aanduiding der onderdelen aangegeven.

Waardering

De historische buitenplaats Windesheim is van algemeen belang vanwege de ouderdom en de cultuurhistorische en landschapsarchitectonische waarden; voor zover bekend is Windesheim het enige door Husley ontworpen landschapspark, dat bovendien in hoofdlijnen zeer goed bewaard is gebleven.