Omschrijving van het complex

De HISTORISCHE BUITENPLAATS EESE bestaande uit HOOFDGEBOUW (Huis Eese) (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), JACHTHUIS annex BOERDERIJ 'St. Hubert' (3), BOERDERIJ (4), Houten LANDHUIS (5), RENTMEESTERSWONING (6) met SCHUUR (9), KOETSHUIS annex GARAGE en PAARDENSTAL (7) en LANDBOUWSCHUUR (8) ligt ten noorden van Steenwijk tegen de provinciegrens, in een bosrijk gebied tussen Willemsoord en Eesveen. Het gebied rond Eese is het oudst bewoonde deel van de streek. Waar de Van Karnebeeklaan een bocht van 90º maakt, ligt het huis Eese, een havezate uit 1619 op een omgracht terrein. Restanten van een oudere omgrachting wijzen op een groot slot dat er in de 14de eeuw moet hebben gestaan. Bovendien zijn in het gebied grafheuvels te vinden als herinnering aan vroegere bewoningsvormen (monumentnummers: 46047, 46048 en 46051). Het landgoed heeft tussen 1850 en 1940 verschillende eigenaren gekend, die door het ontginnen van heide, door het aanleggen van paden en lanen en door het plaatsen van nieuwe gebouwen hun stempel op het bezit hebben gedrukt. Alle binnen de omgrenzing liggende gebouwen worden middels de historische lanenstructuur met elkaar verbonden. In 1881 werd ten noordwesten, in de as van havezate Eese, het jachthuis annex boerderij 'St. Hubert' (Van Karnebeeklaan 3) gebouwd, met paardenstallen en hondenhok. Omstreeks dezelfde tijd werd de boerderij (Van Karnebeeklaan 5a) ten noordoosten van het huis gebouwd, met gebruik van oudere materialen. In 1917 werden in opdracht van de eigenaar Onnes van Nijenrode, die een landbouwbedrijf startte, enkele gebouwen ten noordoosten van de Van Karnebeeklaan gerealiseerd: het houten landhuis (Eese 7), de rentmeesterswoning met schuur (Van Karnebeeklaan 5), de paardenstalling annex garage/koetshuis (Van Karnebeeklaan 7) en de landbouwschuur (Van Karnebeeklaan 7). In 1923 werd de familie van Karnebeek eigenaar van het landgoed. In 1925 werd de grote landbouwschuur gebouwd naar ontwerp van architect B. Haveman. In 1932 liet Jonkheer van Karnebeek de "Franse laan" aanleggen. De gebouwen worden allen omgeven door de parkaanleg in landschapsstijl. In 1917 kreeg de aanleg het huidige karakter toen Onnes Van Nijenrode het nieuwe houten landhuis liet optrekken, waarom een nieuw park in landschapsstijl werd aangelegd. De zeer eenvoudige aanleg rond de oorspronkelijke havezate, voornamelijk bestaande uit een lanenstructuur met open weidegronden, bleef bewaard.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de complexonderdelen aangegeven.

Waardering van het complex

De historische buitenplaats Eese is in cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch opzicht van algemeen belang:

-als fraai voorbeeld van een buitenplaats bestaande uit een 17de eeuwse havezate, die omgeven wordt door een vroeg 20ste-eeuws landbouwbedrijf met de daarbij behorende gebouwen; geheel gelegen binnen de in fasen ontstane landschappelijke parkaanleg met een oudere formele hoofdstructuur als drager;

-vanwege de bijzondere configuratie van de oorspronkelijke aanleg rondom de havezate en de nieuwe parkaanleg in landschapsstijl;

-vanwege de hoge architectonische kwaliteit van de complexonderdelen;

-vanwege de bijzondere configuratie van gebouwen en lanenstructuur;

-vanwege de compositorische en ornamentele waarde van de verschillende complexonderdelen.