Molenbos 5, Ruurlo
Omschrijving onderdeel 8
Voormalige KOETSIERSWONING Deze voormaligc koetsierswoning bij kasteel Ruurlo werd in 1902 gebouwd door de Engelse architect Samuel Weatherly. Het kleine woonhuis met bijbehorende schuur is idyllisch gelegen in een parkachtige aanleg rondom Huize Ruurlo. Her huis bevindt zich aan het Molenbos, een pad dat van de Vordenseweg naar de Haarweg loopt en wordt doorsneden door de Baakse Beek. Het huis bevindt zich op een 'eiland' dat wordt gevormd door een splitsing van de Baakse Beek op dat punt. Aan het materiaalgebruik en verscheidene details (ondermeer het 'oriel', een door kraagstenen gedragen venster) is de Engelse invloed waaronder het huis werd ontworpen afleesbaar. Het interieur van de woning is gewijzigd. Het pand heeft twee bouwlagen en een zolder en bestaat uit een hoofdblok met een L-vormig grondvlak en een lager aangebouwd bouwdeel tegen de rechterzijgevel. De in kruisverband gemetselde gevels zijn uitgevoerd in rode kalkzandsteen, die ter plaatse van het trasraam, de gevelhoeken, de verdiepingscheiding, de strekken en de topgevels wordt onderbroken door een decoratieve toepassing van grijze kalkzandsteensteen. Het L-vormige bouwdeel is gedekt met twee in elkaar grijpende, overstekende zadeldaken met rode pannen. De daken zijn voorzien van geprofileerde windveren en geprofileerde goten met houten klossen. Het tegen de rechterzijgevel gebouwde, kleine en lage, bouwdeel heeft een zadeldak met een afsteek aan de achterzijde. De hoofdingang van het huis bevindt zich op het punt waar de twee 'armen' van het huis in elkaar grijpen. Deze ingang bestaat uit een voordeur in een kozijn met een 10-ruits bovenlicht, dat is gevat in een schuin geplaatst uitgebouwd geveldeel met een hellend dak met rode pannen. Dit dakje heeft een geprofileerde goot op klossen. De deuropening wordt in het metselwerk geaccentueerd door een omranding in grijze kalkzandsteen. Rechts van de ingang bevindt zich in de zijgevel van het vooruit springende bouwdeel een raam met een veelruits bovenlicht. In de korte gevel van deze arm bevindt zich op de begane grond een samengesteld kozijn met een openslaand middenraam en twee zijramen, alle met vcclruits bovenlichten. Het raam is voorzien van opgeklampte luiken. Boven dit raam bevindt zich een strek in alternerende rode en grijze steen. Op de verdieping bevindt zich tegen de gevel een op drie consoles rustende oriel met een lessenaarsdak met rode pannen. De kapel bevat vijf ramen (drie aan de voorzijde en aan elke zijkant één) met 2-ruits bovenlichten. In de geveltop bevindt zich een geblokte grijze kalkzandsteen decoratie. De geprofileerde windveren zijn horizontaal met elkaar verbonden door een hanenbalk. De indeling van de korte gevels van beide armen is gelijk. De linker arm is echter iets breder, zodat ook het raam op de begane grond breder is (de zijramen hebben hier 4-ruits bovenlichten). Ook de oriel op de verdieping is iets breder. De achtergevel heeft gedeeltelijk vernieuwde invullingen. Op de begane grond bevindt zich een moderne dubbele ruindeur met een enkellaags 12-ruits bovenlicht met rechts daarvan een modern raam met een 14ruits bovenlicht. Uiterst rechts in de gevel bevindt zich een raam met een 10-ruits bovenlicht. Ter plaatse van het middelste raam is aan het metselwerk te zien dat zich hier vroeger een deur heeft bevonden. Boven de tuindeuren bevindt zich op de verdieping eenzelfde oriel als aan de andere zijde. Een opvallend detail aan de gevel is de hoge brede schoorsteen die zich tegen de gevel bevindt en boven het dak uitsteekt. Tegen de rechter zijgevel bevindt zich het aanbouwtje onder een zadeldak. Aan de voorzijde heeft deze aanbouw een moderne toegangsdeur. De rechter zijgevel bevat een dubbel raam met luiken en daarboven een klein rechthoekig raam. De achtergevel heeft een kleine, later aangebouwde afsteek met twee toiletraampjes.
Waardering
Voormalige KOETSIERSWONING, behorend tot de historische buitenplaats Ruurlo is van algemene cultuurhistorische en architectuurhistorische waarden
- wegens de gaaf bewaard gebleven hoofdvorm, de detaillering en het materiaalgebruik
- wegens het type
- als voorbeeld uit het oeuvre van de Engelse architect S. Weatherly. De Engelse invloed is ondermeer af te lezen aan het materiaalgebruik en de toepassing van de hangende erkertjes (oriel) op de verdieping.
- wegens de ensemblewaarde
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
HISTORISCHE BUITENPLAATS RUURLO
Aanvulling op de omschrijving In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW HUIS RUURLO(1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG uitbreiding (2), KOETSHUIS (3), TOEGANGSBRUG (4), ZONNEWIJZER OP SOKKEL (5), WATERMOLENCOMPLEX, BESTAANDE UIT EEN OLIEMOLEN (zuidzijde) EEN KORENMOLEN (noordzijde) en een STUW (6a, 6b en 6c), DOOLHOF (7), voormalige KOETSIERSWONING (8), HOUTLOODS (9), KOESTAL (10), voormalige CHAUFFEURSWONING (11), INLAAT (12) en HISTORISCHE STUW (13). De historische buitenplaats Huis Ruurlo ligt ten zuiden van het gelijknamige Gelderse dorp. Voor zover bekend gaat de geschiedenis van de buitenplaats tenminste terug tot 1326. Aanvankelijk was het goed in handen van het geslacht Van Roderlo. De familie Van Heeckeren nam het in 1404 over en zou het tot in de 20ste eeuw in eigendom houden, met een onderbreking van 1686 tot 1727 toen de familie Schimmelpenninck van der Oye eigenaar was. In 1978 verkochten zij het kasteel met het omringende park aan de gemeente Ruurlo, die er in 1984 het gemeentehuis in onderbracht. In verband met deze nieuwe bestemming werd het kasteel in de jaren 1982-1983 gerestaureerd onder leiding van het bureau Heineman-Vos-Ten Broeke B.V. uit Velp. Daarbij werd de noordelijke vleugel een verdieping hoger opgetrokken en werd er een lift geïnstalleerd. De historische interieurafwerkingen zijn integraal gehandhaafd en gerestaureerd. Het koetshuis werd eveneens gerestaureerd en opnieuw ingericht om tot gemeentewinkel te kunnen dienen. Daarbij is de oorspronkelijke afwerking verloren gegaan. Het omgrachte huis ligt centraal in een landschappelijk binnenpark dat in de 19de eeuw in verschillende fasen vorm heeft gekregen naar ontwerpen van de tuinarchitecten J.P. Posth (1801), J.D. Zocher jr. en L.P. Zocher (1868) en C.E.A. Petzold (1880). Het huis vormt met de omringende, tot landschappelijke waterpartij vergraven gracht het centrum van de compositie. De schoonheid van het omringende landschap is richtinggevend geweest voor de aanleg en erbij betrokken door het planten van strategische boomgroepen en het projecteren van zichtassen. De door Posth en de Zochers geschapen landschappelijke aanleg is zichtbaar op de Topografische Militaire kaart uit 1846. De in curven verlopende waterpartij die het binnenpark in de lengte doorsnijdt was in die tijd al aangelegd. Ook was direct ten noorden van de oprijlaan uit de 18de eeuw in het buitenpark een uitgestrekte wandeling met slingerbossen met doorzichten op in curven met hout omzoomde weilanden, zoals ook nu kan worden aangetroffen. Het doorzicht vanuit het binnenpark in westelijke richting over het weiland van het buitenpark, was toen wellicht al aanwezig, maar in ieder geval in 1918 (Bonnekaart). Ook was rond 1900 het doorzicht vanuit het huis en het binnenpark over de weilanden naar boerderij Pasman aangelegd. Deze visuele relatie tussen binnen- en buitenpark is thans nog aanwezig, zij het enigszins verschraald. De luchtfoto's van Ruurlo uit 1925 en 1937 geven een goede indruk van de oorspronkelijke kwaliteit van deze relatie. Op de weilanden stonden solitairen en boomgroepen die de doorzichten een grote perspectivische waarde meegaven. Tenminste tot 1937 stond er in de noordelijke arm van het park een oranjerie (1865) met ten zuiden daarvan een formeel perk met spiegelboogvormige beëindiging (luchtfoto's 1925 en 1937). De oranjerie is in de loop van de 20ste eeuw afgebroken. In verband met de herbestemming tot gemeentehuis zijn er in dit deel van het park twee parkeerplaatsen aangelegd, die bereikbaar zijn via een nieuw geslagen brug in het uiterste noorden van de aanleg. In de parkweide ten noorden van het kasteel werd een nieuwe oranjerie opgetrokken. Een tweede nieuwe brug verbindt de parkeerplaatsen met het zuidwestelijker gelegen, door water omsloten voorplein. De oorspronkelijke beslotenheid van dit deel van het park is door de aanleg van parkeerplaatsen en de daarmee samenhangende ingrijpende wijziging van de infrastructuur verloren gegaan. Andere veranderingen die in verband met de bestemming tot gemeentehuis zijn doorgevoerd, zijn het dichtplanten van enkele zichtassen, de ontmanteling van de op de as van de oprijlaan gelegen toegangsbrug, de (formele) inrichting van het voorplein en de verplaatsing van de hoofdingang naar de achterzijde. Om deze te bereiken is in de as van het huis een nieuwe brug geslagen over de landschappelijk vergraven gracht, naar voorbeeld van een tekening van Cornelis Pronk uit 1732. Ten zuiden van het hoofdgebouw ligt een voormalige omgrachte moestuin met boomgaard, welke tot in de 20ste eeuw in gebruik is geweest De tuin is anno 2001 sterk verwilderd, maar nog herkenbaar aan het slotenstelsel, restanten van een oude haag en enkele fruitbomen. In de noordelijke punt staat een zeer vervallen schuur/stal uit de tweede helft van de 19de eeuw. Ten zuiden van de moestuin ligt een oud deels door lanen omgeven rabattenbos, waarvan het profiel van rabatten met de er tussen liggende sloten zeer gaaf bewaard zijn gebleven. Dit bosgedeelte is in de eerste helft van de 19de eeuw aangelegd. In het westelijk deel van de aanleg ligt de grootste heggendoolfhof ter wereld. De doolhof werd aangelegd in opdracht van Sophia Wilhelmina van Heeckeren van Kell in 1885. Omstreeks deze tijd kregen de tussen de doolhof en de oprijlaan gelegen twee weilanden hun huidige met hout omlijste vorm en aanplant met enkele solitairen (eik). Rond 1900 was de parkaanleg nog veel groter dan het thans al relatief grote park. Versnippering in eigendom, aanleg van wegen en bouw van woningen hebben de samenhang en herkenbaarheid van deze oorspronkelijke aanleg verstoord.. Onder de bescherming valt de gehele oprijlaan (Vordenseweg), de hierboven omschreven aanleg ten noorden en zuiden van de oprijlaan inclusief de aanleg van het doolhof, het binnenpark, de moestuin en het rabattenbos, en het doorzicht vanuit het binnenpark over het weiland in zuidelijke richting naar de boerderij Pasman. Alle wijzigingen die het park na 1984, toen de laatste particuliere eigenaar kasteel en park aan de gemeente Ruurlo verkocht, heeft ondergaan, vallen buiten de bescherming. Ook de niet nader genoemde opstallen, waaronder een niet op zijn oude plaats herbouwde oranjerie, vallen buiten de bescherming.
Waardering
De HISTORISCHE BUITENPLAATS RUURLO is van algemeen cultuur-, architectuur-, en tuinhistorisch belang:
- Wegens de ouderdom;
- Wegens het gaaf bewaarde hoofdgebouw dat in verschillende fasen (16de, 17de, en 18de eeuw) tot stand kwam en als zodanig de bouw- en ontwikkelingsgeschiedenis van een in oorsprong 16de-eeuwse edelmanswoning illustreert;
- Wegens de gaaf bewaarde interieurafwerking van het hoofdgebouw, daterend uit de verschillende bouwfasen (16de t/m 18de eeuw) en uit de 19de eeuw, die representatief is voor de bouw-, ontwikkelings-, en bewoningsgeschiedenis van het huis;
- Wegens het landschappelijke park uit de 19de eeuw, dat in verschillende fasen tot stand is gekomen naar ontwerpen van de tuinarchitecten J.P. Posth (1801), J.D. Zocher jr. en L.P. Zocher (1868) en C.E.A. Petzold (1880);
- Wegens de bewuste integratie van het landschappelijke park in de landschappelijke structuur die de buitenplaats omringt en wegens de verbondenheid tussen beide door middel van zichtassen;
- Wegens het watermolencomplex;
- Wegens de doolhof;
- Wegens de samenhang van de verschillende onderdelen.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Koetsierswoning | Kastelen, landhuizen en parken | Bijgebouwen kastelen enz. | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Molenbos | 5 | – | 7261 LM | Ruurlo | – | – | Ja |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | G | 1637 | – | Ruurlo |