Inleiding

Voormalige KWEEKSCHOOL voor onderwijzeressen met GARAGEBEDRIJF, gebouwd in 1955-1958 naar ontwerp in zakelijke trant van het architectenbureau Jos en Leo de Jonge voor het rooms-katholieke klooster 'Sint Lucia' en het garagebedrijf 'Ben Maltha'. M.L. Maas verzorgde in 1958 een beeldende kunsttoepassing in de aula van de school. Het gebouw is gelegen aan een expeditiehof tussen De Lijnbaan en de Coolsingel. Het ontwerp werd in het kader van de wederopbouw van het Rotterdamse stadscentrum gemaakt met -vanwege herbouwplicht- een garagebedrijf op de begane grond en aanvankelijk verhuurbare kantoorruimte op de verdiepingen. In 1953 werd het ontwerp aangepast ten behoeve van de uitbreiding van het naastgelegen katholieke onderwijsinstituut. Hierbij bleef het garagebedrijf onderdeel van het bouwprogramma. De niet gangbare opzet van het gebouw met een gymzaal op de bovenste verdiepingen en alternatieve oplossingen voor het voorzien in buitenruimte, zijn mede ingegeven door deze omstandigheden en de situering in de binnenstad.

Het pand heeft op onderdelen wijzigingen ondergaan, met name betreft het hier het vervangen van de invullingen van enkele gevelopeningen en het plaatsen van een lift in het westelijke trappenhuis.

Omschrijving

Rechthoekig, aan drie zijden vrij gelegen SCHOOLGEBOUW van voormalige kweekschool met inpandig GARAGEBEDRIJF met een brede, naar het noorden gerichte hoofdgevel. Het pand heeft een volledig in het werk gestort betonskelet en kent een U-vormige opzet waarbij de begane grond ter plaatse van de binnenhof van een betonnen dak met lichtstraat is voorzien en ingericht is als garage. Deze heeft toegangen in de omlopende plint van het gebouw, terwijl de hier boven gelegen school, die vier bouwlagen beslaat, wordt ontsloten via twee trappenhuizen in het verlengde van de zijvleugels. De strak vormgegeven bovenbouw van de school is optisch los gehouden van het straatniveau doordat de begane grond iets is teruggerooid en grotendeels transparant en in een donkere kleur is uitgevoerd. De trappenhuizen houden het gebouw visueel los van de belendende bebouwing en zorgen voor verticale accenten als beëindiging van het volume. Ze zijn contrasterend uitgevoerd met oorspronkelijk diep donkerblauw gekleurde, L-vormige betonbanden die diepliggende hoge raampartijen omkaderen. Interieur en exterieur gaan in elkaar over doordat de afwerking van de zijwanden van de trappenhuizen naar buiten is doorgezet en aansluit bij de gevelafwerking. De gevels van de bovenbouw zijn afgewerkt met oorspronkelijk niet geschilderd grof sierpleisterwerk ('Nürolith'). Het moderne materiaalgebruik kenmerkt zich verder door de toepassing van stalen kozijnen en staalplaat als bekleding van kolommen tussen raampartijen. De door de kolommenstructuur regelmatig ingedeelde garagegevels zijn voorzien van garagedeuren en glaspuien (deels vervangen door baksteenvulling) die bij het kantoor van de garage als een erker zijn uitgevoerd. Boven het kantoor een luifel van achter elkaar geplaatste liggers. De bovenbouw van de school is in de onderste bouwlagen aan drie zijden voorzien van hoge klaslokaalvensters in doorlopende stroken, die het horizontale karakter van het gebouw versterken. Hierboven is de hoofdgevel grotendeels gesloten met in vorm en positie afwijkende gevelopeningen waaraan de aanwezigheid van ruimten met een specifieke functie afleesbaar is. Onder de dakrand in het midden van de vierde bouwlaag een grote rechthoekige uitsparing van het dakterras waardoor ook een deel van de afsluitende betonnen pergola zichtbaar is. Aandacht voor optimale daglichttoetreding in de klaslokalen en het voorkomen van (geluids)overlast in de school toont zich onder meer in de toepassing van een bijzondere vensterconstructie met dubbele onderramen. Het grote raam van het handenarbeidlokaal in de westgevel was oorspronkelijk voorzien van buitenzonwering van stalen lamellen. In de achtergevel twee loggia's (dichtgezet) als aanvullende buitenruimte. Het interieur is herkenbaar bewaard gebleven en kenmerkt zich evenals het exterieur door een functionele indeling en een samenhangende vormgeving en materiaaltoepassing. De eerste en tweede verdieping hebben een vrijwel identieke opzet met klaslokalen en docentenkamers langs de straatgevels en een gangstructuur langs de gevels van de lichthof die in verbinding staat met de trappenhuizen. De derde en vierde verdieping zijn afwijkend ingedeeld met lokalen voor bijzondere functies. In het interieur zijn onder meer van belang de nog aanwezige stalen puien die de afscheiding vormen tussen lokalen en gangen en de zitbanken boven radiatoren in de gangen. In de voormalige aula/kantine op de vierde verdieping een polychroom wandreliëf uit houten panelen (M.L. Maas), waarin een akoestische functie met een decoratieve gecombineerd is. In het garagebedrijf, dat behalve stalling ook nog een kantoor, wasruimte en smeerkelder bevat, zijn onder meer nog betegelingen en stalen scheidingswanden behouden.

Waardering

Het SCHOOLGEBOUW van de voormalige kweekschool met GARAGEBEDRIJF uit 1955-1958 is van algemeen belang:

- vanwege cultuurhistorische waarden als bijzonder voorbeeld van moderne huisvesting voor rooms-katholiek hoger beroepsonderwijs en een garagebedrijf uit de vroege wederopbouwperiode. De plaatsgebonden omstandigheden en een ongebruikelijke functionele opgave leidden hier tot een bijzondere variant binnen de reeds bestaande typologie. De bewust moderne verschijningsvorm geeft daarbij ook uitdrukking aan een optimistische toekomstvisie die typerend is voor de wederopbouwperiode;

- vanwege architectuurhistorische waarden als toonbeeld van vroeg naoorlogse zakelijke architectuur gebaseerd op functionele uitgangspunten, moderne bouwmaterialen en bouwmethoden waarin affiniteit herkenbaar is met de architectuur van het modernisme van voor de Tweede Wereldoorlog;

- vanwege de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp waarin een sterke contrastwerking van bouwdelen en elementen, een afgewogen gevelcompositie, een geraffineerd en deels uniek materiaalgebruik en een grote samenhang van in- en exterieur een rol spelen;

- vanwege de betekenis binnen het vroege oeuvre van architect Leo de Jonge.

- vanwege de -ondanks wijzigingen op onderdelen- architectonische gaafheid van in- en exterieur;

- Vanwege de in de school toegepaste monumentale kunst van M.L. Maas;

- vanwege stedenbouwkundige waarden door de situering aan een voor de wederopbouw van de Rotterdamse binnenstad na WOII kenmerkende expeditiehof.