Cluster 53. Complexomschrijving.

NIEUWE HOLLANDSE WATERLINIE

COMPLEX BETONNEN WERKEN EN SLUIS LEKKANAAL

Inleiding

Omstreeks 1936 is het Lekkanaal aangelegd, dat de verbinding vormde tussen de Lek en het Amsterdam-Rijnkanaal. Het Amsterdam-Rijnkanaal was toen nog in aanleg. Dit ter verbetering van de binnenvaartverbinding tussen Amsterdam en Rotterdam. Vrij snel na 1936 werden maatregelen getroffen het Lekkanaal en de oostelijke dijk van het Lekkanaal te kunnen verdedigen. Aan de monding van de Lek en het Lekkanaal werden aan weerszijden kazematten opgericht. Er verrezen meerdere kazematten aan de oostkant van het kanaal, die tevens ter ondersteuning dienden van het inundatiegebied ten oosten van Jutphaas, dat door de aanleg van het Lekkanaal smaller en kwetsbaarder was geworden. De Schalkwijkse Wetering diende in de 19de eeuw - voor de aanleg van het Lekkanaal - als inundatiekanaal, maar verloor die functie uiteindelijk. Een damsluisje ter plaatste van een vroegere inundatiekering herinnert er nog aan. Op de kruising van het Lekkanaal en de Schalkwijkse Wetering werd een dubbele kazemat toegevoegd en ook een duiker onder het Lekkanaal. Waar het Lekkanaal uitmondt in het Amsterdam-Rijnkanaal werd in de jaren '30 van de twintigste eeuw de zogenoemde Plofsluis gebouwd.

Ligging en relatie met andere complexen

Het complex BETONNEN WERKEN EN SLUIS LEKKANAAL maakt tezamen met het complex Betonnen Werken Lekkanaal, het Verdedigingswerk te Vreeswijk en de Plofsluis deel uit van de afsluiting en verdediging van het Lekkanaal. Tevens is het onderdeel van het inundatiestelsel, met het inundatiegebied oostelijk van het Lekkanaal en noordelijk van de Lek, door de verbinding van de Schalkwijkse Wetering met het Lekkanaal.

Omschrijving complex

Het complex BETONNEN WERKEN EN SLUIS LEKKANAAL kent geen specifiek te beschermen terreinaanleg, maar bevat een aantal objecten die alle zijn gerealiseerd als gevolg van de aanleg van het Lekkanaal omstreeks 1936.

De bescherming van het complex BETONNEN WERKEN EN SLUIS LEKKANAAL omvat de volgende complexonderdelen:

- DUIKER - MITRAILLEURKAZEMAT - SCHUTSLUIS - DAMSLUIS - HOUTEN SCHOTBALKLOODS - GIETSTALEN KOEPELKAZEMAT TYPE G MET AFWACHTINGSRUIMTE

Waardering complex

Het complex BETONNEN WERKEN EN SLUIS LEKKANAAL is van algemeen belang vanwege:

* Cultuurhistorische waarden als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie zoals deze is ontworpen door C.R.T. Kraijenhoff en in eerste aanleg vanaf 1815 door hem, Jan Blanken en majoor-ingenieur Willem Offerhaus is gerealiseerd en daarna door anderen gedurende meer dan 125 jaar is versterkt en verbeterd.

* Architectuurhistorische waarden in het bijzonder als uiting van de militair-strategische bouwkunde, die gebaseerd is op: a. het systeem van inundatie en accesverdediging (19de en 20ste eeuw); b. de wedloop met de zich versterkende offensieve middelen (20ste eeuw); c. het systeem van 'levende' veldversterking in de diepte (20ste eeuw);

Het betreft hier een complex dat grotendeels tot stand kwam in samenhang met grote waterstaatkundige werken.

* Krijgshistorische waarden als onderdeel van een aaneengesloten militaire verdedigingslinie tussen de voormalige Zuiderzee en de Biesbosch. Deze bestond hoofdzakelijk uit een samenhangend systeem van uit verschillende perioden daterende typen gebouwde of aangelegde inundatiemiddelen met bijbehorende inundatievelden en verdedigingswerken met bijbehorende schootsvelden, die dienden tot of bijdroegen aan afsluiting van niet te inunderen terreinen of andere accessen.

* Ensemblewaarde en situationele waarden vanwege zijn ligging binnen het systeem van de Nieuwe Hollandse Waterlinie in het algemeen, in het bijzonder in de directe relatie tot het nabij gelegen het Verdedigingswerk te Vreeswijk, de Betonnen Werken Lek-Lekkanaal en de Plofsluis.

Tevens vanwege de functionele en fysieke samenhang van de onderdelen van het complex en van een duidelijke relatie met het Lekkanaal.

* Het complex is redelijk gaaf bewaard, afgezien van enkele reeds eerder gesloopte objecten.

* Het complex is representatief omdat het een voorbeeld is van een ensemble van enige in een laat stadium aan de Nieuwe Hollandse Waterlinie toegevoegde waterbouwkundige onderdelen.