Gwen heeft aan Monumentenwachter een top baan!
Ze deed de Kunstacademie in Breda en nu is ze met veel plezier Monumentenwachter: Gwen Smits. Hoe komt deze ontwerper in de monumentensector terecht? Wat komt ze in haar werk zoal tegen? En heeft ze handige tips voor eigenaren?
Gwen, wat deed je op de kunstacademie?
Ik hield me bezig met ruimtelijk ontwerp. Daarbij had ik altijd al interesse in interieurarchitectuur en restauratie en herbestemming. Nadat ik mijn diploma had gehaald, ben ik een tijd als ZZP-er actief geweest in het restauratievak. Ik deed vooral opdrachten op het gebied van hout en steen. Daarna heb ik een tijd in loondienst gewerkt bij een natuursteenbewerker. Ik heb in die jaren leren omgaan met veel verschillende materialen.
Hoe kwam je bij de Monumentenwacht terecht?
Ik zag een vacature voorbij komen en ik was meteen enthousiast. Toen ik op gesprek kwam, was er ook een super goede klik. Ik werd aangenomen en ben de opleiding voor inspecteur gebouwd erfgoed gaan doen. Die wordt gegeven door het Nationaal Centrum Erfgoedopleidingen. Het is een MBO+opleiding. En nu ben ik dus bouwkundig inspecteur bij de Monumentenwacht.
Wat zul je niet makkelijk vergeten?
Dat is een lastige, ik zie zoveel verschillende panden, er is er geen één hetzelfde. En overal is wel iets opvallends. Maar ik krijg steeds opnieuw kippenvel, wanneer ik in een kap van een kerk de handtekeningen zie van de vaklieden die er ooit gewerkt hebben. Dat is een oude traditie en die maakt me een beetje weemoedig. Maar ook trots, want door ons werk houden we monumenten, waar zoveel vaklieden aan hebben bijgedragen, in stand.
Ik krijg kippenvel wanneer ik in een kap van een kerk de handtekeningen zie van de vaklieden die er ooit gewerkt hebben
Je deelt foto’s over je werk op Instagram, het lijken louter hoogtepunten
Ja ik ben nogal snel onder de indruk van de vergezichten. Vanaf kerktorens bezie je de wereld toch even vanuit een heel ander perspectief.
Gwen aan het werk
Zijn er eigenaren waar je van onder de indruk bent?
Het is mooi om te zien hoe bewoners zich vaak ook ‘maar’ een passant voelen. Ze willen het monument behouden, zodat er ook na hen weer mensen gebruik van kunnen maken. Wat ik wel bijzonder vind, is de voorkeur die sommige mensen hebben voor een bepaalde tijdlaag uit de geschiedenis van het pand. Zo was ik laatst bij mensen die eigenlijk alle sporen van de late Middeleeuwen terug wilden brengen. Met de materialen en de technieken van toen.
Het is mooi om te zien hoe bewoners zich vaak ook ‘maar’ een passant voelen
Wat zie jij als een belangrijke hobbel voor eigenaren?
Wij maken na een inspectie een lijst met klussen die gedaan moeten worden om het monument in conditie te houden. De wil is er echt om dit ook te doen, maar je merkt dat mensen soms tegen hun financiële grenzen aanlopen. Ze zouden het liefst direct alle vinkjes kunnen zetten, maar soms komen we na twee jaar terug en dan zijn nog niet alle klussen van de vorige ronde gedaan. Dat hoeft ook niet, wij maken een lijst met aandachtspunten. En die lijst aanpakken is een proces van lange adem. Ook niet alles is even relevant. Een kwestie is ook de beschikbaarheid van de juiste vakmensen. Dan komen we en dan is het werk wel gedaan, maar door iemand die niet helemaal ter zake kundig was. Dat is dan wel jammer.
Een kwestie is ook de beperkte beschikbaarheid van de juiste vakmensen
Wat is de uitdaging voor de toekomst?
We moeten monumenten zien als levende wezens, die meegroeien met de tijd. Het is nu belangrijk om te verduurzamen, dat vraagt soms om ingrepen in het gebouw, waarvan je vanuit behoud gezien zou zeggen dat het niet kan. Maar soms vind ik het toch geoorloofd, als daar goed over nagedacht is. Duurzaamheid en comfort zijn namelijk belangrijke voorwaarden om gebouwen toch in gebruik te houden. En dat is dan weer een voorwaarde voor hun behoud.
We moeten monumenten zien als levende wezens
Waar zit voor jou de lol in?
Ik ben altijd uit op het ontdekken van interessante details. Het is voor mij een soort Cluedo spelen: soms zie je iets waarvan je niet kunt bedenken waar het voor was. Of je ziet optrekkend vocht, waarvan niet duidelijk is waar het vandaan komt. Dan wordt het echt spoorzoeken! En daar houd ik van. Je kunt zoveel leren van hoe dingen vroeger werden aangepakt. Daar ben ik de komende jaren nog wel even zoet mee. Ik ben steeds opnieuw onder de indruk van de kwaliteit van materialen, van het vakmanschap, van de prachtige details. Ik neem de eigenaren van een pand daarin graag mee. Als ik mijn enthousiasme overdraag, helpt dat ook bij de instandhouding op de lange termijn.
Soms zie je iets waarvan je niet kunt bedenken waar het voor was
Drie tips van Gwen:
- Cluster zoveel mogelijk werkzaamheden. Denk bijvoorbeeld aan het combineren van werk aan het dak en de goten en schilderwerk op hoogte. Dan hoef je maar één keer de steigers op te bouwen en te huren.
- Gebruik altijd dampdoorlatende materialen. Oude gebouwen zijn ademende gebouwen, dan moet je bijvoorbeeld geen latexmuurverf gebruiken, want dan sluit je de muur af. Dat kan vochtproblemen geven.
- Vraag je monumentenwachter naar betrouwbare vakmensen. Deze vakmensen houden zich aan de richtlijnen van ERM en dat is belangrijk.
