Saskia Zwiers is sinds 1997 directrice van het Vrouwenhuis. ‘Ik ben kunsthistoricus en deed onderzoek naar vrouwen in de 17e eeuwse schilderkunst. Mijn vriend schreef in 1994 een boekje over het Vrouwenhuis. Hij wees mij op het werk dat in het Vrouwenhuis hing en gemaakt was door een van de voormalige bewoonsters van het huis. Ik ging er kijken en toen twee jaar later een nieuwe directeur werd gezocht, heb ik meteen gesolliciteerd. Bijna 22 jaar later ben ik nog steeds verliefd.’

Bijna 22 jaar later ben ik nog steeds verliefd.

Het Vrouwenhuis werd rond 1682 in opdracht van Pieter Soury en zijn vrouw Aleyda Wolfson verbouwd. Zij lieten een aantal 14e en 15e eeuwse panden met elkaar verbinden. ‘Aleyda beoefende de schilderkunst. Zij maakte portretten van edellieden en patriciërs. De latere stichteres van het Vrouwenhuis, Aleida Greve, kocht het pand in 1706 en vormde met enkele vrouwelijke familieleden een schilderclubje. Schilderen werd in die tijd een passende tijdsbesteding gevonden voor jonge dames van stand. Deze  kregen les van Willem Beurs, die zijn handboek over schilderen aan hen opdroeg. Enkele schilderijen die deze ‘penseelprinsessen’ maakten, hangen nog in de Regentenkamer.’

Het Vrouwenhuis is niet alleen bijzonder vanwege de historie van deze schilderende dames, maar ook vanwege de interieurs. Saskia vertelt: ‘Sinds 2018 staat een aantal interieurs van het Vrouwenhuis op de nationale toonbeeldenlijst van interieurensembles.

Zoals bijvoorbeeld de ‘Stenen Kamer’ aan de voorzijde. Het tegelwerk in die kamer dateert uit 1885. De tegels zijn geproduceerd in de koninklijke fabriek van muurtegels van Jan van Hulst uit Harlingen. Het schilderij in de ‘Stenen Kamer’ is het oudst bekende schilderij waarop theedrinkende mensen te zien zijn. Theedrinken was in die tijd alleen maar weggelegd voor de zeer rijken. Het werd gemaakt door een halfzus van Aleida Greve.

Sinds 2018 staat een aantal interieurs van het Vrouwenhuis op de nationale toonbeeldenlijst van interieurensembles.

Aleida Greve, alleenstaand en vermogend, bepaalde dat na haar dood haar woonhuis tot hofje voor alleenstaande, oude dames omgebouwd moest worden. Dat gebeurde in 1742. Tot 1985 behield het Vrouwenhuis deze functie. Sindsdien is de begane grond als museum opengesteld voor bezoekers. En boven wonen tegenwoordig studentes van het Zwolse Conservatorium.’

In de loop der jaren is een aantal restauraties uitgevoerd, het Vrouwenhuis is nu in goede conditie. Saskia Zwiers: ‘Een van de beste dingen die het bestuur besloten heeft, is lid worden van de Monumentenwacht. Eens per anderhalf jaar leveren zij een rapportage over het pand en wat er aan onderhoud zou moeten gebeuren. De Monumentenwacht ziet gebreken op plekken waar je zelf niet komt. Lekkende kieren en gaten zijn hier niet en daardoor is het pand in een goede conditie.’

Lid worden van de Monumentenwacht is een van de beste dingen die het bestuur besloten heeft.

Twee jaar geleden werd het behang in de Regentenkamer gerestaureerd. Saskia: ‘Het imitatiegoudleerbehang hing helemaal gescheurd aan de muur, de jute erachter was helemaal vergaan. Thomas Brain,Een papierrestaurator uit Leiden, heeft het er helemaal afgehaald en schoongemaakt. Twee mensen hebben er vier maanden fulltime aan gewerkt.’

Bert Jonker, kleuronderzoeker, heeft de bijzondere verbindingsgang, een zogenaamde loofgang met tongewelf, aan een kleurhistorisch onderzoek onderworpen. Hij vertelt: ‘We hebben de verflagen uit de 17e en 18e eeuw onder een microscoop bekeken. Het vermoeden bestond dat het tongewelf ooit beschilderd is geweest met een wolkenlucht met exotische vogels. Daarvoor hebben wij in ons onderzoek een kleine aanwijzing kunnen vinden.

Het vermoeden bestond dat het tongewelf ooit beschilderd is geweest met een wolkenlucht met exotische vogels.

Het tongewelf was, op twee planken na, helemaal vernieuwd. In de oudste verflagen op deze planken zien we veel van het blauwe pigment smalt. Smalt verkleurt echter tot een grijs, zodat er niet duidelijk een blauwe kleur aangetroffen is. Die wolkenlucht kan er dus geweest zijn, maar zeker weten doen we het niet. Op basis van ons onderzoek hebben we twee digitale reconstructies gemaakt: van de 17e en 18e eeuwse situatie.

Voor de digitale reconstructie van de 17e eeuwse situatie heb ik plafondschilderingen uit het Trippenhuis in Amsterdam gebruikt. Dat is een vergelijkbare situatie uit dezelfde periode: een loofgang werd wel vaker op deze manier gedecoreerd.’ Saskia Zwiers vult aan: ‘Het Vrouwenhuis heeft besloten in de gang de situatie van de 19e eeuw te handhaven, maar we hebben wel een klein stukje houtsnijwerk met bloemen en vruchten, van de bekende Zwolse houtsnijder Hermannus van Arnhem, teruggebracht in de kleuren uit de periode van Aleida Greve. ‘

Saskia Zwiers heeft voor de inrichting van het Vrouwenhuis nog een grote wens. ‘Wij zoeken voor een kamer nog een vooroorlogs behangetje, uit de periode 1900-1930. Al is het maar twee meter, dat zou al genoeg zijn om het na te kunnen maken.’ Wie nog vooroorlogs behangetje heeft liggen, kan contact opnemen met Saskia Zwiers, via de site van het Vrouwenhuis.