Dit pand was een ruïne

‘We waren al een aantal jaren op zoek naar een plek waar een atelier en een praktijkruimte in zouden passen. Wim was fulltime kunstenaar geworden en ik had als oogarts een praktijk aan huis. We keken door heel Nederland, maar uiteindelijk kwamen we hier in Havelte terecht en werd het deze boerderij,’ vertelt Stiene Biewenga. 

‘We hadden al veel panden gezien. Vaak waren we net te laat of het was al ‘helemaal opgeknapt’, maar dan niet volgens onze smaak. Om dat dan weer af te breken, ging tegen onze ideeën van duurzaamheid in. Dit pand was een ruïne,  maar wat ervan over was, was nog wel in oorspronkelijke staat. Dat maakte het voor ons tot een bijzondere uitdaging. Dat het een monument was, maakte de uitdaging alleen maar mooier. Dit herstellen en behouden voor de toekomst lag ons wel.  Bovendien ligt Havelte niet ver van de snelweg, we zijn in vijf kwartier in Amsterdam. Ook de oprijlaan vonden we mooi. En met de twee bijgebouwen – één ervan werd atelier voor Wim- konden we een mooi binnenplaatsje creëren.’ 

In de keuken en de woonkamer hebben we de originele tegels en de tableaus terug kunnen plaatsen

‘Ja het eerste deel is uit de 18e eeuw, dat is het deel onder het rieten dak. In de 19e eeuw werd er een aanbouw geplaatst, daar is de opkamer en de keuken. Ze waren toen dus letterlijk onder de pannen! In de keuken en de woonkamer hebben we de originele tegels en de tableaus terug kunnen plaatsen, evenals de sierranden om de deuren. Je ziet dat de tegels uit verschillende tinten wit bestaan. Dat heeft met het afbakproces te maken. Het maakt dat de muur er juist niet al te strak en te wit uitziet.’

Voor ons was het een jaar lang iedere dag feest!

‘We zijn eerst in de schaapskooi gaan wonen, dat werd daarna het atelier voor Wim. Vrienden verklaarden ons voor gek. Zo zouden we iedere dag te midden van de troep zitten. Maar voor ons was het een jaar lang iedere dag feest! Er gebeurde iedere dag wel iets. Het was ook heel handig dat we dicht op het werk zaten. We wilden het gebouw in ere herstellen en dat hebben we stap voor stap gedaan, samen met de vakmensen van de restauratieaannemer. Dan was er weer een stukje af en dan zeiden ze: ‘Nu zijn we aan het volgende stukje toe…hoe zijn jullie ideeën daarover? En dan bekeken we samen de volgende stap.’ 

‘Nee helemaal niet. We werden ons er wel van bewust dat je van de tien wensen die je hebt, er hooguit twee kunt realiseren. Het was fijn dat we eerst een tijd in de schaapskooi woonden, zo konden we rustig bekijken wat het pand nodig had en de sfeer aanvoelen. Als de werklieden weg waren, gingen wij ’s avonds druk met lakens in de weer. Die hingen we op plekken waar muren zouden kunnen komen.’ Helpend was ook de maquette die Wim maakte. ‘Zo kregen we gaandeweg een beeld van hoe het huis het wilde. Dat werd ook beïnvloed door bouwsporen die we tegenkwamen.’ Wim vult aan: ‘Ik kwam klinkertjes tegen onder een laag grond op de deel. Toen zei de aannemer dat dit weleens de karnvloer kon zijn. En dat bleek ook het geval. Hier werd vroeger de melk gekarnd, waarna boter en kaas gemaakt werd. Deze vloer is vervolgens heel bepalend geweest voor de inrichting van de grote deel.’ 

Zo kregen we gaandeweg een beeld van hoe het huis het wilde

Wim vertelt: ‘Wij hadden meteen al vloerverwarming laten aanleggen door het hele huis. In 2005 hebben we aardwarmte aangeboord hier op het erf. Dat neemt relatief veel stroom, daarom hebben we in 2009 40 zonnepanelen geplaatst achterop het erf. Uit het zicht, maar wel effectief. We gebruiken nu nog maar een klein beetje gas voor het koken.’

‘Wij kijken continu wat er nodig is. Het schilderwerk houdt Wim zelf bij. En voor andere dingen komen er vakmensen over de vloer, met veel kennis van en aandacht voor het karakter van het monument. Pas nog hebben we het voegwerk laten herstellen, daarvoor kwamen er twee mannen uit Staphorst, die dat werk super goed in de vingers hadden.’

Door ons monument te eren, werd het restauratieambacht voor het voetlicht gebracht

‘Wij werden gezien als een inspirerend voorbeeld. Wij restaureerden zonder architect, maar met vakmensen, dat werd gewaardeerd. Door ons monument te eren, werd het restauratieambacht voor het voetlicht gebracht. In het juryrapport staat dat ze onder de indruk waren van de detaillering en uitvoering. Dat gaat dan voornamelijk om het interieur, denken wij. Ondanks een eigentijdse invulling, proef je hier de sfeer van de oorspronkelijke boerderij nog. Dat komt ook omdat wij zoveel mogelijk behouden hebben van de oude muren, waardoor je de ‘littekens’ ziet van vroegere bebouwingen. Zo zie je niet haaks op elkaar staande verbindingen en verschillende steensoorten. Wat wij zelf het meest geslaagd vinden is het verhoogde plafond in het achterhuis. Daardoor komen de gebinten goed tot hun recht.’

Zo’n project doe je ook voor het nageslacht

‘Wij deden dit natuurlijk in de eerste plaats omdat dit pand ons bracht waar we naar op zoek waren: een fijne woonplek en een praktijk en atelier aan huis. Het huis valt bij binnenkomst als een warme jas om je heen. Maar zo’n project doe je ook voor het nageslacht. Wij hebben het al die jaren goed bijgehouden. Het kan nu weer een hele tijd mee,’ concludeert Wim. 

Drie tips van Stiene en Wim: 

• Pak de restauratie stap voor stap aan, zodat je kunt meebewegen met het pand
• Houd er rekening mee dat je van de tien ideeën die je hebt er uiteindelijk vaak maar twee kunt realiseren.
• Poets de littekens van je monument niet weg. Laat de sporen van de tijd juist goed zien.