Inleiding

Pastorie gelegen op de zuidwestelijke helling van de wierde nabij kerk, diaconiewoningen, kosterij en Hervormd verenigingsgebouw. De pastorie bestaat uit vier gedeelten: aan de noordzijde een steenhuis met verdieping (rond 1300), een traptoren uit 1634, een 18de eeuwse middendeel en een koetshuis uit 1875.

Omschrijving

Het middeleeuwse steenhuis is vanaf de bouw voorzien van een verdieping en is aan de oostzijde onderkelderd en overwelfd met tongewelven. Het huis is voorzien van een schilddak met twee hoekschoorstenen. Naast enkele middeleeuwse en 17de eeuwse vensters met natuurstenen lateien en houten luiken heeft het steenhuis thans vijf achtruitsvensters in de zaal, twaalf zesruitsvensters in alle overige vertrekken en drie tweeruitsvensters voor de kelders. Inwendig opkamer (ooit huiskapel tot 1594), zaal, plavuizenvloeren, balklagen van eikenhout uit 1482, spiltrap uit 1634, kapconstructie vernieuwd in 1634 met hout uit 1465 en 1632, Rococoschouw op de verdieping uit circa 1750. Bij de laatste restauratie is een groot aantal bouwonderdelen uit de Middeleeuwen, Gotiek, Renaissance, en de 18de eeuw in het zicht gekomen, zoals raam- en deurnissen, kaarsnissen, muurkasten, lateien, schouwonderdelen etc., zijnde monumentale getuigen van verschillende bouw- en ontwikkelingsfasen.

Tegen de zuidgevel een uitbouw uit 1634, waarin zich de eikenspiltrap met onderliggend secreet bevindt. In dit bouwdeel met zadeldak zijn nog zes oorspronkelijke vensters aanwezig. Het daaraan grenzende 18de eeuwse middendeel is in de 19de eeuw verbouwd. Hierin bevinden zich thans de leerkamer en de hofkamer. Het zuidelijkste deel van de pastorie, het koetshuis bevat de keuken en de voormalige mangelkamer, koetsruimte en paarden- en koeienstal. Dit deel kwam tot stand in 1875 als vervanging van de grote boerderijschuur van de oude weem. Markant onderdeel van de pastorie is het vroeg 19de eeuwse gangenstelsel in de vorm van een Lotharings Kruis dat de verschillende onderdelen verbindt. Zes Empirebogen accentueren dit onderdeel. Eén daarvan, boven de monumentale ingangsdeur is bekroond met een timpaan. In 1939 werd een verbouwing uitgevoerd onder leiding van architect A.R. Wittop Koning. Restauraties zijn uitgevoerd in 1975 en in de perioden 1985-1990 en 2000-2005.

Waardering

Voormalige pastorie van algemeen belang vanwege cultuur- en architectuurhistorische waarde: - als voorbeeld van een in oorsprong nog originele middeleeuwse pastorie met de ligging op een wierde, deel uitmakend van een kerkelijk groep van vijf monumentale gebouwen, - vanwege het vroege steenhuis waarin tientallen historische elementen uit vijf stijlperioden zichtbaar zijn, die een interessante bouw- en ontwikkelingsgeschiedenis van zeven eeuwen tonen, - vanwege de typologische betekenis: een (voormalige) Groninger weem is zeldzaam.