Rijksmonument

Den Berg, Dalfsen

HOOFDGEBOUW. Herenhuis op rechthoekige plattegrond, deels onderkelderd, met twee verdiepingen onder met zwart geglazuurde pannen gedekt schilddak. De indeling is symmetrisch. De voorgevel telt zeven vensterassen; de westelijke en oostelijke zijgevel vier vensterassen; de achtergevel aan weerszijden van de driezijdige uitbouw van de koepelkamer telkens twee vensterassen en een blindnis. De schuifvensters op de bel-etage hebben een 18-ruitsindeling en aan weerszijden van de toegang 12-ruitsramen. De entree met dubbele toegangsdeur, waarvoor een halfronde hardstenen bordes van vijf treden, met dubbele gepaneelde deuren, waarboven een bovenlicht met ster- en cirkelvormige indeling, wordt benadrukt door een natuurstenen middenpartij met pilasters ter weerszijden. Boven de entree het opschrift, aangebracht omstreeks 1900, dat als bouwjaar van het huis 1705 noemt. De schuifvensters van de tweede verdieping een indeling met 12 ruiten en aan weerszijden van het dubbele middenvenster een smal venster, ingedeeld met 21 ruiten. Het naar binnen openslaande dubbele middenvenster bezit een indeling van 2x28 ruiten. Boven het natuursteen omlijste middenvenster de beschilderde alliantiewapens van Van Dedem-Van Delen (Willem Jan van Dedem, gehuwd met Gerbrecht van Delen). De gevel wordt afgesloten, evenals de andere met een kroonlijst, die boven de middenpartij half cirkelvormig is. De vensters in de westelijke zijgevel hebben een 18-ruitsindeling op de bel-etage en op de eerste een 12-ruitsindeling, evenals de vensters in de achtergevel en de oostelijke gevel. De veelhoekige sluiting van de koepelkamer heeft boven en beneden vensters met een zelfde indeling. De vensters waren oorspronkelijk voorzien van persiennes. In de oostelijke zijgevel een toegangsdeur, met in 1986 aangebrachte 'Amsterdamse'-stoep (stoep bij de restauratie van de jaren '80 van de 20e eeuw aangebracht ter vervanging van de bestaande stoep, die was samengesteld uit omgekeerde natuurstenen drinkbakken). De dakkapellen aan de voorzijde, dubbele naar binnen openslaande vensters, met horizontale natuurstenen band op kaphoogte en voorzien van tentvormige afdekkappen. De torenvormige uitbouw, naar ontwerp van L.H. Eberson, wordt bekroond door een houten, open klokketorentje. Inwendig is het huis nagenoeg symmetrisch ingedeeld. De tonvormige gewelven in de kelder snijden elkaar kruislings. Op de bel-etage een met wit marmeren vloer bedekte vestibule. De vestibule bezit stucwerk uit het laatste kwart van de 18e eeuw, toen door Coenraad Willem van Dedem - heer van de Rollecate en Den Berg (1738-1816) - gemoderniseerd, met supraporten waarop onder meer jachtattributen en een wijdse, aan de onderzijde met eenvoudig ornament gestucte, houten wenteltrap met binnenboom. Het vertrek ter linkerzijde heeft een van stucdecoratie (tuinattributen) voorziene schoorsteenboezem, eveneens uit het eind van de 18e eeuw, en een vroeg 19e-eeuwse zwart marmeren schoorsteenmantel. De vensters zijn voorzien van 18e-eeuwse binnenluiken, zoals in alle overige vertrekken. Daarachter een vertrek, ontworpen door L.H. Eberson, met zwart marmeren schoorsteen, houten lambrizering en neoclassicistische stucdecoratie. De koepelkamer (1866), eveneens naar het ontwerp van Eberson, heeft een 19e-eeuwse wit marmeren schoorsteen en rijke stucdecoratie. Ter zijde daarvan de voormalige keuken met schoorsteen met schildpadtegels bedekt fornuis en witte/schildpadbetegeling tegen de wand. Rechts van de vestibule de bibliotheek met boekenkast in jugendstil-vormen, zwart marmeren schoorsteen en stucdecoratie. Verder op deze verdieping een werkkamer met eiken gepaneelde betimmering (tussen de vensters), toegangsdeur en neo-renaissance schoorsteen met getorste, gegoten betonnen zuilen en een betegeling met een drietal voorstellingen. Op de eerste verdieping in het westelijk appartement 19e-eeuwse betimmering met schoorsteen en op doek geschilderd schoorsteenstuk, voorstellend De roof van Europa, en een supraporte met een op doek geschilderde mythologische voorstelling. In de vertrekken op deze verdieping verschillende wit en zwart marmeren 19e-eeuwse schoorstenen.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer

406208

Complexnaam

Den Berg

Provincie

Overijssel

Gemeente

Dalfsen

Plaats

Dalfsen

Complexomschrijving

BUITENPLAATS DEN BERG. Ten zuiden van de Vecht gelegen landgoed, waarvan de historische buitenplaats Den Berg de kern vormt. De voormalige havezathe Den Berg is te beschouwen als het model van een 18e-eeuwse Overijsselse havezathe. De kern van het landgoed wordt gevormd door het vrijwel volledig bewaard gebleven patroon van de 18e-eeuwse formele aanleg. In het midden ligt het in 1703 door Willem Jan van Dedem (1655-1738) gebouwde huis op een eiland, dat door de brug verbonden is met het voorplein. Aan weerszijden wordt het voorplein afgesloten door twee 18e-eeuwse bouwhuizen en aan de voorzijde door een muur en toegangspoort met dubbele hekken. Tegen het oostelijk bouwhuis twee 19e-eeuwse schuren. Achter de bouwhuizen liggen de voormalige moestuin en een 19e-eeuws wandelbosje, de Bongerd genaamd. Rond deze kern is een structuur aangelegd als een ontginningslandgoed, waarvan het regelmatig stramien bepaald wordt door elkaar kruisende lanen waarlangs op de meeste plaatsen twee dubbele rijen laanbomen, en door paden en waterpartijen, bospercelen (onder meer met een sterrebos), bouwland en weides. De aanleg wordt in oost-westelijke richting doorsneden door een waterpartij, thans Bergergracht, Aa en Emmertochtsloot, die eens deel uitmaakte van de formele aanleg en in later tijd langs de randen deels verlandschappelijkt is. Buiten de kern aan de zuidzijde zet de toegangslaan zich over lange afstand voort. Aan de zuidelijke rand van de formele aanleg, en deel uitmakend van het landgoed (niet van de historische parkaanleg) zijn de boerderijen Oude Vechtsteeg 2 (Erve Veldhoven), Heinoseweg 8 en Heinoseweg 7 gelegen, waarvan de laatst genoemde beschermd is ingevolge de wet. Aan de noordzijde wordt de grens van de buitenplaats heden bepaald door de Poppenallee (nu provinciale weg) met haar laanbeplanting, reeds voorkomend op de kaart van Samuel van Beinum uit 1742. De laan, noord-zuid lopend en dienend als zichtas vanuit het huis - eertijds gelegen tussen de Papenallee en Poppenallee, is thans verdwenen, maar vindt haar voortzetting weer vanaf de Poppenallee in noordelijke richting en is aan weerszijden beplant met een dubbele rij eiken. De historische buitenplaats Den Berg heeft de volgende, samenstellende onderdelen: 1. Hoofdgebouw (Huis Den Berg), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 406208; 2. Aanleg van landgoed met buitenplaats, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 406209; 3. Toegangsbrug, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 406210; 4. Westelijk bouwhuis (Heinoseweg 6), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 406211; 5. Oostelijk bouwhuis (Heinoseweg 2), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 406212; 6. Twee schuren, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 406213; 7. Tuinmuur, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 406214; 8. Druivenkas, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 406215; 9. Koude bakken, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 406216; 10. IJzeren hekjes, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 406217; 11. Zonnewijzer met piedestal, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 406218; 12. Toegangshek, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 406219; 13. Keermuur, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 406220; 14. Toegangshek tot schuren, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 406221; 15. Brug over de Aa, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 406222; 16. Boerderij (Heinoseweg 1-3), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 406223; 17. Tuinmanshuis (Heinoseweg 5), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 406224.

Den Berg is een 18e-eeuws ontginningslandgoed, waarvan de kern gevormd wordt door een historische buitenplaats. De voormalige havezathe Den Berg is een in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang zijnd complex vanwege:

- de vrijwel onveranderde structuur van de 18e-eeuwse formele aanleg;

- de nog herkenbare verlandschappelijking van het Voorbos, daterend uit de tweede helft van de 18e eeuw en de latere 19e-eeuwse verlandschappelijkte delen;

- de ligging van het huis met symmetrisch geplaatste rechthoekige bouwhuizen in de met water omgeven kern van de aanleg, waarmee het model biedt voor een 18e-eeuwse Overijsselse havezathe;

- de architectuur van het huis met zijn bijgebouwen;

- de inwendige decoratie van het huis;

- de vroeg 20e-eeuwse inrichting van het voorplein; - het typerende 18e-eeuwse toegangshek;

- de bij het vroeger gebruik van de buitenplaats behorende boerderijen en deel uitmakend van de aanleg.

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
–	Kastelen, landhuizen en parken	Kasteel, buitenplaats	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
Heinoseweg	4	–	7722 JP	Dalfsen	–	–	Ja

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	H	740	–	Dalfsen