Rijksmonument

469335, Assen

Inleiding

De HEKKEN en de bijbehorende SCHILDWACHTHUISJES zijn waarschijnlijk in 1893 met de bouw van de 'Wilhelmina' geplaatst voor het kazerneterrein van de Johan Willem Frisokazerne. De schildwachthuisjes zijn vervaardigd in de stijl van de Italiaanse renaissance en vormen de hoofdentree van het terrein dat aan Vaartzijde is omheind met ijzeren hekken, die staan tussen bakstenen hekpijlers.

Omschrijving.

De twee vierkante schildwachthuisjes zijn opgetrokken in baksteen en zijn bekleed met gebouchardeerde hardstenen platen. De zich verjongende huisjes hebben een rondboog opening met sluitsteen en gepleisterde binnenwanden, die zijn voorzien van schijnvoegen. De schildwachthuisjes worden aan alle vier zijden beëindigd door een fronton met op de 'viering' een smeedijzeren versiering, de overblijfselen van de lantaarns die oospronkelijk de huisjes bekroonden. De over de gehele breedte van het terrein lopende hekken zijn van smeed- en gietijzer en staan tussen vierkante hekpijlers van baksteen met hardstenen basementen, speklagen en koppen met frontons (voor een deel met smeedijzeren bekroningen) van Bentheimer zandsteen. De hekspijlen zijn bekroond met speerpunten aan de kop van een goedendag (morgenster). De vierkante ijzeren staanders staan op natuurstenen blokken en dragen gietijzeren schildjes met de Nederlandse leeuw. De rechter bakstenen hekpijler wijkt enigszins af van de overige omdat de natuurstenen delen hier bestaan uit gepleisterde baksteen.

Waardering

De schildwachthuisjes en de hekken zijn vrij gave en zeldzame objecten met zowel architectuur- als cultuurhistorische waarde. Deze zeer karakteristieke kazerneonderdelen zijn bovendien van belang voor de geschiedenis van Assen als garnizoensstad en hebben grote ensemblewaarde, omdat ze integraal deel uitmaken van de kazerne en de daarbij gehorende bijzondere bebouwing.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer

469335

Complexnaam

Johan Willem Friso Kazerne

Provincie

Drenthe

Gemeente

Assen

Plaats

Assen

Complexomschrijving

Inleiding

Complex van de Johan Willem Friso KAZERNE, bestaande uit de eind 19e-eeuwse/vroeg 20e-eeuws kazernegebouwen WILHELMINA (1893), EMMA (1894/1895) en HENDRIK (1904/1905), een BUREEL annex GYMNASTIEKGEBOUW (1910) en twee SCHILDWACHTHUISJES (1893) met aan weerszijden ijzeren HEKKEN. De naam Johan Willem Frisokazerne is van recenter datum. Hoewel Assen al sinds 1841 aan een detachement militairen onderdak bood werd de stad pas in 1881 officieel aangewezen als garnizoensstad waartoe zij twee bataljons van de infanterie kreeg toegewezen. Het terrein van de kazerne werd aangelegd op de daarvoor aangekochte voormalige 'Klapkampen' tussen de Witterstraat en de Vaart ZZ. Het eerste kazernegebouw, de 'Wilhelmina', kwam in 1893 gereed, de 'Emma' volgde in 1895 (1894 volgens de datumsteen). Toen in 1903 een derde bataljon naar Assen kwam werd het kazernecomplex in 1905 (1904 volgens gevelsteen) uitgebreid met de 'Hendrik'. Op het terrein werden tevens diverse bijgebouwen geplaatst, zoals een hospitaal, een bureel annex gymnastiekgebouw, een manege, officierswoningen etc., maar een groot deel daarvan is inmiddels gesloopt.

Omschrijving.

De drie grote kazernegebouwen zijn gebouwd als legeringsgebouwen in de stijl van de Hollandse neo-renaissance en zijn rijkelijk voorzien van natuurstenen details. De 'Wilhelmina' en de 'Emma'zijn identiek qua formaat, gevelopbouw en detaillering. Ook de 'Hendrik' komt in grote lijnen overeen met de twee andere kazernegebouwen, maar is kleiner. De hekken en de schildwachthuisjes zijn waarschijnlijk geplaatst in de bouwtijd van de 'Wilhelmina' (1893) en lopen voorlangs de genoemde legeringsgebouwen van het complex en behoren in alle opzichten tot het kazernecomplex. Het in bijpassende trant gebouwde bureel annex gymnastiekgebouw is omstreeks 1910 gebouwd, ligt zeer markant op de oorspronkelijke middenas van het kazerneterrein en neemt daarmee stedebouwkundig een belangrijke plaats in. Aangezien de 'Wilhelmina' en de 'Emma' vrijwel even groot zijn en indentiek zijn vorm gegeven wordt bij de afzonderlijke objectomschrijvingen uitgegaan van een en dezelfde omschrijving. Bij de omschrijving van de kleinere maar in dezelfde stijl vormgegeven 'Hendrik' wordt naar de uitvoerige omschrijving van de 'Wilhelmina' en verwezen.

Waardering

De zeer karakteristieke kazernegebouwen 'Emma', 'Wilhelmina' en 'Hendrik', het bureelgebouw annex gymnastiekzaal alsmede de bijbehorende hekken en schildwachthuisjes zijn vanwege de gaafheid, hun stilistische zuiverheid en typologische zeldzaamheid van (grote) architectuurhistorische en cultuurhistorische waarde. De beeldbepalende gebouwen zijn tevens van belang voor de sociaal-economische geschiedenis en de historie van Assen als garnizoensstad. De kazernegebouwen vormen samen met het bureelgebouw annex gymnastiekzaal en de hekken met schildwachthuisjes een bijzonder complex met een evidente samenhang tussen de diverse waardevolle complexonderdelen, waardoor ook de ensemblewaarde groot is. Het complex maakt tevens deel uit van het beschermd stadsgezicht Assen.

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
Hek	Voorwerpen op pleinen en dergelijke	Erfscheiding(D)	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
–	–	–	–	Assen	BY Witterstraat 126	–	Ja

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	P	2103	–	Assen

Bouwperioden
Start	Eind	Notitie	Beschrijving
1893	1893	–	vervaardiging