Inleiding

WATERMOLEN op de Jeker, 1869, genaamd Nekummermolen. Gesitueerd in het zuidelijke buitengebied van Maastricht, in dwarsrichting op de westelijke rivieroever. De molen vormt een cultuurhistorische eenheid met de Villa Canne en bijbehorende koetshuizen. De Nekummermolen werd gebouwd op de locatie van een oudere graan-/pelmolen, die in 1856 werd opgekocht Petrus Regout. In opdracht van Petrus Regout werd de oude molen afgebroken en de nieuwe Nekummermolen gebouwd. Deze molen bleef tot 1930 in gebruik bij de N.V. Sphinx als aardewerk of vernismolen voor de aanmaak van glazuur. De maalinrichting van de nieuwe Nekummermolen werd ontworpen en gebouwd door de Ateliers de Construction G.J. Pastéger uit Luik. De omstreeks 1880 bijgebouwde schuren en bergplaatsen werden in 1902 grotendeels gesloopt. In 1937, zeven jaar na het stilleggen van de maalinrichting, werd het binnenwerk van de molen (gaande werk, gietijzeren vloerbalken en kolommen) geheel gesloopt door de fa. Dotremont voor oud-ijzer. De houten zolderbalken bleven bewaard. Na ongeveer een halve eeuw leegstand werd de molen verbouwd tot woonhuis door en voor architect W.J. Dingemans. De houten ombouw van het waterrad aan de zijgevel is verdwenen. De mergelmuur met toegangspoort, XVIII A, rond de oude graanmolen is bewaard gebleven. Het muurgedeelte met poortgebouw op de oostoever van de Jeker is rijksbeschermd onder nummer 27979.

Omschrijving

De Nekummermolen heeft een souterrain, twee bouwlagen plus een zolderverdieping op een vrijwel rechthoekige plattegrond, die aan de zuidwestzijde is afgeschuind. Het geheel wordt gedekt door een tussen kopgevels verzonken zadeldak met oud-Hollandse pannen en enkele dakvensters. Bakgoten op trapsgewijs uitgemetselde consoles. Nieuwe, hoogoplopende hoekschoorstenen. Het molengebouw is opgetrokken in baksteen, gemetseld in kruisverband. Hardstenen dorpelstenen. Vlechtingen als muurafdekking in de kopgevels. Venster- en deurstrekken. Ankers. De venster- en deurkozijnen zijn, grotendeels met inachtneming van de oude indeling en roedeverdeling, vernieuwd. De gevels zijn met uitzondering van de westgevel onregelmatig ingedeeld, ten dele vanwege de verbouwing tot woonhuis. In de eerste en tweede bouwlaag alsmede de zolderverdieping van de oostgevel bevinden zich telkens drie segmentboogvormige stalen 12-ruits vensters van recente datum. In de eerste laag een segmentboogvormig, smal en hoog venster. In de souterrainverdieping een drietal in hoogte verspringende rondboogopeningen met vensterglas, oorspronkelijk bedoeld voor de aandrijfconstructie tussen waterrad en maalinrichting. De zuidgevel heeft een drietal segmentboogvormige, dubbele stalen deuren met vierruits bovenlicht en een segmentboogvormige dubbele stalen balkondeur met eenvoudige balustrade. Een rechthoekig stalen, vierruits venster en een segmentboogvormig stalen 12-ruits venster in de souterrainverdieping. Boven laatstgenoemd venster nog een tweetal segmentboogvormige stalen 12-ruits vensters. De symmetrische westelijke gevel telt drie vensterassen. Centraal in de eerste laag de woonhuisentree met rechthoekige stalen deur en blauw betegeld portiek. In de eerste en derde as drie segmentboogvormige stalen 12-ruits vensters. In de middenas, boven de entree een tweetal segmentboogvormige stalen 18-ruits vensters, een segmentboogvormig stalen 30-ruits vensters en de gevelsteen met het opschrift "P.R. 1869". De noordgevel is in de eerste laag voorzien van een rechthoekige deur en een tweetal segmentboogvormige stalen 12-ruits vensters. In de tweede laag twee ongelede segmentboogvensters en een segmentboogvormig stalen 12-ruits venster. In de derde laag drie segmentboogvormige stalen 12-ruits vensters. De achttiende eeuwse ommuring van de voormalige graanmolen zet zich voort op de westelijke oever en omgeeft met uitzondering van een nieuw poortgedeelte vrijwel de gehele Nekummermolen. Op de westelijke Jekeroever zijn restanten van de oude kademuren te zien. In de Jeker bevinden zich bakstenen bruggehoofden, waartussen de inmiddels verdwenen sluisdeuren zorgden voor de opstuwing van het water, waarmee het eveneens ontbrekende onderslagrad (type Sagebien, middellijn 9 meter, breedte 2« meter, 160 schoepen) werd aangedreven. Het INTERIEUR van de Nekummermolen is volledig gemoderniseerd.

Waardering

De Nekummermolen is van grote cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een historische, sociaal-economische, landschappelijke, technische en typologische ontwikkeling. De functie van vernismolen gaf de Nekummermolen een innovatief karakter. De architectuurhistorische waarden worden bepaald door de bouwstijl alsmede de esthetische kwaliteiten van de molen. De Nekummermolen beschikt over zeer grote ensemblewaarden. De molen is de nucleus van het sindsdien tot standgekomen complex, waarvan de Villa Canne en bijbehorende koetshuizen de samenstellende delen vormen. De molen is in beperkte mate gaaf bewaard gebleven, maar is van zeer groot belang voor de structurele gaafheid van het Villa Canne-complex alsmede voor de visuele gaafheid van de landschappelijke omgeving. Bovendien kan men bij deze vernismolen spreken van een typologische en functionele zeldzaamheidswaarde.