Elisabeth Gruytershuis, Maastricht
Inleiding
Voormalig PENSIONAAT voor dames, thans bekend als het Elisabeth Gruytershuis, 1936. Gesitueerd in de gesloten wand van het St.Servaasklooster, aan de noordzijde van het kloostercomplex van de Zusters Onder de Bogen. Ontworpen door architect A.J.N. Boosten, in opdracht van de Zusters Onder de Bogen, in een door het Nieuwe Bouwen beïnvloede stijl, waarin elementen van het Nieuwe Bouwen verenigd zijn met de toepassing van traditionele, streekgebonden bouwmaterialen.
Omschrijving
Het pensionaat heeft een U-vormige plattegrond, waarvan de open zijdenaar het noorden is gericht. Vier bouwlagen plus zolder en souterrainverdieping. De gevel aan de straatzijde is voorzien van een basalten plint en een zandstenen optrek. De hoofdentree is links van de middenas geplaatst en wordt aan de rechterzijde geflankeerd door een zestal vensterkozijnen, aan de linkerzijde door twee vensterkozijnen plus een dubbele, rechthoekige houten deur. Onder elk vensterkozijn bevindt zich een souterrainvenster. De deurlijst van de hoofdentree is uitgevoerd in licht getinte natuursteen. De optrek heeft vier dubbele vensterassen. De vensterlijsten zijn uitgevoerd in basalt. De achtergevel aan de kloosterhofzijde telt eveneens vier dubbele vensterassen, maar is evenals de gevels rond de opengebleven binnenplaats geheel in baksteen uitgevoerd. De oorspronkelijke stalen kruiskozijnen zijn vervangen door aluminium vensters met een identieke geleding. Koperen dorpels.
Het geheel wordt gedekt door schilddaken met leien. Overstekken, koperen goten. De dakvlakken aan de straat- en kloosterhofzijde zijn voorzien van een zevental dakkapellen.
Waardering
Het voormalige damespensionaat is van cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van een sociale, geestelijke en typologische ontwikkeling. De architectuurhistorische waarden worden bepaald door de bouwstijl, de betrokkenheid van architect A.J.N. Boosten, de hoogwaardige esthetische kwaliteit en het bijzondere materiaalgebruik.
Het damespensionaat behoort tot het beschermd stadsgezicht Maastricht, is vanwege de situering verbonden met de ontwikkeling van de binnenstad en is van belang voor het aanzien van Maastricht. Verder beschikt het pensionaat over een gaaf exterieur en is van importantie voor de structurele en visuele gaafheid van de stedelijke omgeving. Bovendien is het gebouw architectuurhistorisch en typologisch zeldzaam.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Complexomschrijving
KLOOSTERCOMPLEX van de Nederlandse Provincie van de Congregatie van de Liefdezusters van de H. Carolus Borromeus, ook bekend als de Zusters Onder de Bogen. Deze Zusters vestigden zich in 1845 in de voormalige proosdij, de ambtswoning van de proost van het kapittel van St.Servaas, onmiddellijk ten westen van de St.Servaaskerk. De nog altijd aanwezige twaalfde eeuwse bogen over het St.Servaasklooster vormden, met hun inmmiddels verdwenen houten loopbruggen, de verbinding tussen proosdij en kerk. In 1845 werd het terrein van de proosdij nog aan de westzijde afgesloten door de oude stadsmuur van 1229.
Het kloostercomplex van de H. Carolus Borromeus breidde zich echter uit op een terrein tussen het St.Servaasklooster en de verder westelijk gelegen Kommel. Het gevolg hiervan was dat voor de bouw van de kapel in 1899-1900 een deel van de walmuur werd gesloopt.
De bescherming strekt zich uit over het poortgebouw (1870/1871) tussen de twaalfde eeuwse bogen; de kloosterkapel van architect Johannes Kayser uit 1899-1900 op het binnenterrein, waarvan het interieur in 1981 werd gerestaureerd; het noviciaatshuis uit 1909-1910, dat gedeeltelijk gebouwd werd op de dertiende eeuwse proosdijgewelven en waarin de deels dertiende eeuwse voorgevel van de zogenaamde hoge leenzaal geintegreerd is, plus het met de tegelijkertijd verhoogde proosdijgebouw uit 1682; aan de noordzijde van het noviciaat het damespension van architect Alphons Boosten uit 1936, thans bekend als het Elisabeth Gruytershuis.
De restanten van de dertiende eeuwse walmuur en de zgn. 'Refugie van Herckenrode' behoren eveneens tot het kloostercomplex van de Zusters Onder de Bogen en genieten reeds rijksbescherming.
Het kloostercomplex van de Zusters Onder de Bogen is van cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van een sociale en geestelijke ontwikkeling. Het complex is van belang voor de geschiedenis van de architectuur, vanwege de betrokkenheid van een aantal gerenommeerde architecten, vanwege de esthetische kwaliteiten van de samenstellende onderdelen, het materiaalgebruik en de ornamentiek. Het kloostercomplex maakt deel uit van het beschermde stadsgezicht Maastricht, is vanwege de situering ten zeerste verbonden met de ontwikkeling van de stad en is van zeer groot belang voor het aanzienvan Maastricht.
De complexonderdelen beschikken over een redelijk tot hoge mate van architectonische gaafheid, een hoogwaardige architectonische kwaliteit en zijn van zeer groot belang in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de stedelijke omgeving.
Het kloostercomplex is beschikt over een streekgebonden architectuurhistorische en typologische zeldzaamheid.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
– | Religieuze gebouwen | Klooster, kloosteronderdl | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Sint Servaasklooster | 8 | – | 6211 TE | Maastricht | City | BY | Ja |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | B | 4981 | – | Maastricht |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1936 | 1936 | – | vervaardiging |
Name | Beroep | Notitie |
---|---|---|
Boosten, A.J.N. ; Limburg | architect / bouwkundige / constructeur | – |
Zusters Onder de Bogen ; Limburg | opdrachtgever | – |