Inleiding

Complex van KLOOSTER/DIENSTGEBOUW MET KAPEL, DOKTERSWONING, DUBBELE DOKTERSWONING EN RECTORSWONING oorspronkelijk behorend tot de psychiatrische inrichting St. Bavo die tussen 1914 en 1920 is gebouwd naar ontwerp van de architect P.J. Bekkers. Omdat de architect in 1918 plotseling overleed, is het werk door zijn zoon J.A.M. (Jos) Bekkers voltooid.

De paviljoens en de keuken achter de kapel, die door middel van glazen gangen met het klooster en de kapel zijn verbonden, zijn wegens diverse wijzigingen en uitbreidingen voor de bescherming van ondergeschikt belang. Datzelfde geldt voor de overige resterende onderdelen van de inrichting en de Engelse tuin (1930). De Overgangsarchitectuur van het KLOOSTER/DIENSTGEBOUW wordt gekenmerkt door de combinatie van stijlkenmerken uit verschillende bouwstijlen.

Het gebouw, dat nu in gebruik is als kantoorgebouw, bevat onder meer een vestibule in Neo-Byzantijnse trant en een kamer in de stijl van de Neo-Renaissance (1933). De betimmering en de raamkozijnen werden ontworpen door de Firma Pander uit Den Haag. De glas-in-loodramen in deze kamer zijn in 1936 vervaardigd door Henk Asperlagh. De KAPEL in Neo-Romaanse stijl heeft het zelfde grondplan als die van de St. Servatius in Venray en de moederkapel van de Broeders van Liefde in Gent. De kapel was inwendig oorspronkelijk geheel beschilderd met oud- en nieuw testamentische taferelen en Apostelfiguren door kunstschilder W. Deumers uit Heerlen. In 1963 is de kapel overgeschilderd en aan de moderne inzicht en inzake de liturgie aangepast. Enkele oorspronkelijke interieuronderdelen uit dekapel bevinden zich nog in het museum van Langeveld. De Overgangsarchitectuur van de drie WOONHUIZEN is verwant aan die van het het hoofdgebouw alleen minder rijk gedecoreerd. Ze vormen daardoor niet alleen functioneel en ruimtelijk maar ook stilistisch een eenheid met het klooster. Bij K.B. van 15 november 1913, Staatsblad nr. 409, werd de oprichting van een krankzinnigen gesticht voor rooms-katholieke mannen door het Provinciaal Bestuur van Zuid Holland in samenwerking met de Broeders van Liefde uit Gent goedgekeurd. In datzelfde jaar maakte de Amsterdamse architect P.J. Bekkers (1859-1918) een ontwerp voor de inrichting Sint Bavo. Bekkers was een leerling van P.J.H. Cuypers en had onder meer gewerkt aan de bouw van het Rijksmuseum in Amsterdam. Zijn oeuvre bestaat grotendeels uit rooms-katholieke kerken in neo-gotische stijl, voornamelijk gebouwd in Amsterdam. De St. Bavo-inrichting was zijn laatste grote werk. Bekkers ontwierp de inrichting overeenkomstig het paviljoen systeem: een symmetrisch opgezet complex van acht paviljoens en enkele dienstgebouwen, gegroepeerd rond het klooster en de kapel. De oprichters van de St. Bavo werden destijds als zeer vooruitstrevend beschouwd, omdat het complex niet door een muur of ander soortige afzetting werd afgeschermd. De tuinarchitect John Juchem te Gestel uit Eindhoven maakte in 1915 een tuinontwerp voor de inrichting van het terrein. Het bouwen van de inrichting werd opgedragen aan aannemers Thunissen en Kropman uit Nijmegen. Eind 1913 werd begonnen en half december 1914 konden het klooster en vier paviljoens in gebruik worden genomen. De overige paviljoens werden in de jaren daarna gebouwd. De dienstwoningen tegenover het hoofdgebouw, de dokterwoningen en het rectorshuis, kwamen rond 1920 gereed. Ook het tuinontwerp werd gefaseerd uitgevoerd. Het symmetrisch padenpatroon was oorspronkelijke geflankeerd door iepen en voor het hoofdgebouw kwam een geometrische tuin. Elk paviljoen kreeg een eigen tuinaanleg in formele of landschappelijke trant. Op het terrein waren verder een boomgaard, een moestuin en een wandelplaats. In 1930 werd naar ontwerp van de tuinbaas B. Bon ten westen van de inrichting een landschapspark met vijver aangelegd, de zogenaamde Engelse tuin.

Al vanaf 1923 kampte de inrichting met ruimtegebruik en sinds die tijd zijn de paviljoens vele malen uitgebreid en verbouwd om te voldoen aan de veranderende inzichten in de behandeling van psychiatrische patienten. Jos Bekkers bouwde in de jaren twintig en dertig op het terrein onder meer een toneelzaal en een sanatorium. Met name na de Tweede Wereldoorlog is, door de bouw van nieuwe paviljoens en dienstgebouwen, de oorspronkelijke symmetrische opzet van het terrein verloren gegaan. De formele tuin voor het hoofdgebouw is een restant van de oorspronkelijke tuinaanleg maar is, door verplaatsing van de ingang tot het terrein, gewijzigd.*

Het klooster met kapel ligt een flink eind teruggerooid ten westen van de Langevelderweg. De drie dienstwoningen staan tegenover het hoofdgebouw ten oosten van de Langevelderweg.

Waardering

Het complex van klooster, kapel en drie dienstwoningen van de St. Bavo is van algemeen cultuurhistorisch belang

- vanwege de belangrijke plaats die de inrichting St. Bavo inneemt in de geschiedenis en ontwikkeling van het dorp Noordwijkerhout.

- als gave en representatieve restanten van de krankzinnigen inrichting St. Bavo, gebouwd volgens het paviljoensysteem. Het complex van klooster, kapel en woonhuizen is van algemeen architectuurhistorisch belang

- vanwege de voor die tijd karakteristieke Overgangsarchitectuur

- vanwege de hoge mate van gaafheid in hoofdvorm, detaillering en materiaalgebruik van de complexonderdelen

- vanwege de gave interieur elementen van de complexonderdelen. Het complex van klooster/kapel en woonhuizen is van stedebouwkundig belang

- vanwege de bijzondere functionele, ruimtelijke en stilistische samenhang van de complexonderdelen

- vanwege de beeldbepalende situering in het dorp Noordwijkerhout