Omschrijving van het complex

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), PIEDESTALS (3), THEEKOEPEL (4), HOUTEN BOTENLOODS (5), BRUG (6), MOESTUINCOMPLEX MET TUINMUUR, DRUIVENKAS EN KOUDE BAK (7), KAS (8), TUINHUISJE MET SCHUURTJE (9), TUINSIERADEN (10), KOETSHUIS MET SCHUURTJE (11), SCHILDERSATELIER (12). Ten westen van de stad Zutphen aan de oostelijke rand van de Veluwezoom ligt de historische buitenplaats 't Huis Empe, die uit twee delen bestaat aan weerszijden van de Voorsterweg: ten oosten van de weg het huis, gesitueerd in een deels landschappelijke, deels formele aanleg en ten westen het koetshuis, gelegen in een parkbos. Het Hof te Empe werd vermoedelijk in het midden van de zestiende eeuw gesticht door Thomas van Buerlo. In de zeventiende eeuw vond een verbouwing van het huis plaats, zoals te zien is op de tekening van F. Berkhuis uit 1718. Het bouwblok werd hoog opgetrokken en bekroond door verschillende topgevels. In 1741 werd het goed omschreven als "Empe, gemeenlijk het 'Hooge Huys' genoemt, een oud gebouw met trapgevels omringt van een zeer goed weiland, met aangenaame Hoven en Visscherijen". Op de kaart van Hottinger uit 1783 is te zien dat het huis geheel omgracht was en ontsloten werd door een rechte laan op de as van het huis. Thans resteren van deze laan nog enkele eiken op het gazon voor het huis. Onder het beheer van J.A. van Hasselt, in wiens familie het goed in 1714 kwam, werd rond 1825 het huis verbouwd tot een rechthoekig bouwblok met lijstgevels. Toen werd ook de gracht aan de voorzijde van het huis gedempt en werd er een begin gemaakt met de tuinaanleg in landschapsstijl. Aan het einde van de negentiende eeuw (1893) en in het begin van de twintigste eeuw (1906) werd het huis verder uitgebreid. Bij de restauratie in 1930 werd voornamelijk de zuid- en westgevel aangepakt. In dat zelfde jaar werd de tuinarchitect H.A.C. Poortman ingeschakeld voor het realiseren van het tuinontwerp in gemengde stijl, waarvan de contouren thans weer zijn hersteld. In 1986 werd het huis in vier wooneenheden verdeeld en ook het koetshuis werd voor bewoning aangepast (twee woningen).

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De grens volgt een deel van de Voorsterweg, waarna deze rond het parkbos ten westen van de weg loopt. De omgrenzing van de aanleg aan de oostzijde wordt bepaald door de beukenhaag, die rondom is aangeplant.

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS EMPE is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:

- vanwege het hoofdgebouw dat in verschillende bouwfasen vanaf de 16de eeuw tot stand is gekomen;

- vanwege de 19de-eeuwse aanleg in landschapsstijl, die in 1930 door de tuinarchitect Poortman in gemengde stijl is vernieuwd;

- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.